Tosya

Koordinatlar: 41°0′N, 34°03′E

Tosya
—  İlçe  —
Türkiye'de bulunduğu yer
Kastamonu haritası
Koordinatlar: 41°0′K 34°03′D / 41°K 34.05°D / 41; 34.05
Ülke Türkiye
İl Kastamonu
Coğrafi bölge Karadeniz Bölgesi
Yönetim
 - Kaymakam Yusuf Cıbır [1]
 - Belediye başkanı Kazım Şahin (AK Parti)
Yüzölçümü [2]
 - Toplam 1.185 km2 (457,5 mi2)
Rakım [3] 880 m (2.887 ft)
Nüfus (2015)[4]
 - Toplam 40,530
 - Kır 11,969
 - Şehir 28,561
Zaman dilimi UDAZD (+3)
Posta kodu 37300[5]
İl alan kodu 366[5]
İl plaka kodu 37
İnternet sitesi: www.tosya.bel.tr

Tosya, Kastamonu ilinin bir ilçesidir.

Tarihçe

Tosya Gaska, Hitit, Firigya, Kimmer, Lidya, İran,, Roma, Bizans, Danişment, Çobanlar, Candarogulları Beyliği, Osmanlı, Moğol ve Selçuklu medeniyetleri sınırları içinde kalmış “Paflogonya” (Kastamonu) bölgesinin eski bir kazasıdır. Tosya halkının tarih içerisinde zaman zaman Orta Asya'dan Ana­dolu'nun diğer bölgelerine göç edip yerleşmiş Türkler olduğu belirlenmiştir.[6]

Tosya, tarihi süreç içerisinde “Kuzeybatı Anadolu”’da önemli bir kültür ve ticaret merkezi olarak bilinmektedir. Tosya adı ilk defa Prehistorik dönemlerde “Zoaka”, Bizans İmparatorluğu döneminde “Doccia” olarak kullanılmış, Türk fethinden sonra da “Tukıya” adıyla kullanılagelmiştir. Tosya adını, Bizans döneminde kullanılan adı “Doceia”dan almıştır.

Tosya'nın kuruluş tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte arkeolojik kazılardan elde edilen bulgulara göre yaklaşık dört bin senelik bir geçmişe sahiptir. Bulunduğu bölgeye (doğuda Kızılırmak, batıda Bartın Çayı, güneyde Aydost Dağları'nın Kızılırmak ile birleştiği saha) M.Ö. 7. yüzyılda hüküm sürmüş Yunan hükümdarı Homeros döneminde “Paflagonya” denildiği bilinmektedir. Tosya adını Bizans İmparatorluğu döneminde kullanılan adı “Doceia”dan almıştır.[7]

1830 (Rumî 1250) tarihli nüfus kayıtlarına göre bu günkü Tosya Kazası hudutları dahilinde Tosya ve Saz olmak üzere iki kazaya rastlanmaktadır. “Tosya”, Kastamonu vilayetine bağlı 30 mahalle 41 köy, “Saz” kazası ise Çorum'a bağlı 9 köyden ibaret olup, ilçenin yeri “Kuşçular” ve “Çakal köyü” arasında kaydedilmiştir.

1880 (Rumî 1300) tarihine ait kayıtlarda yalnız Tosya kazası görülmekte, Saz kazasından bahsedilmemektedir. Saz kazasına bağlı köylerin de Tosya kazasına bağlı olduğu görülmekte­dir. Bundan da Saz kazasının 1830 ile 1880 yılları arasında Tosya kazasına bağlandığı anlaşılmaktadır. Bu kayıtlarda, Tosya 16 mahalle ve 41 köyden oluşmaktadır.

1904 (Rumî 1320) yılından sonra “Yerkuyu köyü” Ilgaz kazasına, “Arak”, “Beygircioglu” ve “Ügüz” köyleri “Kargı kaza”sına bağlanmış; “Musa”, “Keçeli” köyleri “Taşköprü kaza”sından, “Gövdecik” ve “Bürük” köyleri Kastamonu vilayetinden Tosya kazasına geçmiş; bazı köy parçaları da müstakil köy haline gelmiştir.

“Ortalıca” ve “Karaköy” köyleri 1935 yıllarında “Kargı” kazasına, 1948 yılında da Kargı kazasından tekrar Tosya kazasına bağlanmıştır. Bu günkü durumda Tosya ilçesi 23 Mahalle, 52 köy ve 1 beldeden ibarettir.[8]

Milli Mücadele yıllarında eli silah tutan Tosya’lılar cephede savaşırken geriye kalanlar cepheye silah ve mühimmat sevkiyatında bulunmuşlardır. Tosya, işgale uğramamış olmasına rağmen, Kuva-i Milliye’ye her türlü desteği sağlamış; Sakarya ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi savaşlarında resmi kayıtlara göre 310 şehit vermiştir.[9]

Coğrafya

Kilkuyu mahallesi

Tosya, Batı Karadeniz bölümünde bulunur. tosya ovasının kuzey kenarında kuruludur. Kaynağını Ilgazlar'ın devamı olan Gevur Dağları'ndan alan, sonra Devrez Çayı'na katılan Kurudere'nin ovasına kuruludur. Güneyde en yüksek zirve 2065 m ile Köstepe, kuzeyde 2578 m ile Büyükhacettepe'dir[10].

Tosya Ovasını kuzeyden Ilgaz Dağları, güneyden Kös Dağları ve Geçmiş Dağları çevreler. Tosya Ovası Kuzey Anadolu Fayının Ilgaz ve Kös Dağları kenarında oluşturduğu çöküntü alanında bulunur.

İklim

Coğrafi olarak Karadeniz Bölgesi'nde bulunan Tosya'da Karadeniz'in ılımanlaştırıcı etkisi çok görülmez. Ilgaz Dağları ve Küre Dağları deniz etkisini kesmektedir. Tosya'nın yıllık ortalama sıcaklığı 11,2°C, en sıcak ay temmuz 21,6°C, en soğuk ay -0,2°C'dir. En fazla yağış 61,6 mm ile mayıs ayında düşer, en az yağış ise 17,8 mm ile ağustos ayında düşer. Toplam yıllık ortalama yağış 467 mm'dir. İklim Türkiye'de Karadeniz iklimi ile İç Anadolu Karasal iklim arasında geçiş tipidir[10].

Ekonomi

Tosya'nın en büyük ekonomik gelir kaynağı olarak pirinç üretimi ilk sırada gelmektedir.

İlçede üretilen ahşap kapı pencere ve mobilyalar Türkiye’nin her yerine pazarlanmakta, ayrıca ihraç edilmektedir. İhraç ediliyor olması gelişmişliğinin belgesi durumundaki ağaç sanayinde 1500 işyeri ve 14 fabrika faaliyet göstermektedir. Ağaç sanayi, klasik ahşap kapı ve pencere yapımı yanında son yıllarda modern “Amerikan kapı” ve özellikle mutfak mobilyası alanında çok büyük gelişmeler sağlamıştır.

Bunların yanında yine Tosyaya özgü el emeği göz nuru Tosya Kesesi, Tosya Kuşağı, Tosya Bıçkısı ve Tosya Telası ilçenin önemli geçim kaynaklarındandır.Ayrıca Türkiye Tela Üretiminin %70'ini karşılamaktadır.

Spor

Tosya Belediyespor 2010-2011 sezonunda Kastamonu Amatör Ligini birinicilikle bitirerek şampiyon olmuş, 2011-2012 sezonunda Bölgesel Amatör Lig'inde oynamaya hak kazanmıştır. Şuan Bölgesel Amatör Lig 6.Grupta mücadele etmektedir.

Kültür

Bağ kültürü ve gümele Tosya halkı hayat tarzında önemli bir yer tutmaktadır. İlkbaharda bağlara göç eden Tosya halkı bütün yazı burada geçirmekte bu arada ürettiği taze sebze ve meyveleri de pazara getirip satmaktadır. Aynı zamanda turşu, reçel, pekmez, pelverde (marmelat) gibi kış yiyeceğini de hazırlamaktadır. Büyük şehirlere göç etmiş bulunan insanlarda yazları gelerek bağ evlerinde tatil yaparak dinlenmektedirler. Şehirleşmenin getirdiği problemlerden dolayı bağ turizmi giderek daha büyük önem kazanmaktadır. Tahir Musa Ceylan'ın Yarım Adamın Aşkları romanının küçük bir bölümü bu ilçede geçmektedir.

Eğitim

2012 Mart ayı verilerine göre ilçede 21 ilk öğretim okulu, 8 lise, bir anaokulu, çeşitli özel yurt ve dershaneler yer almaktadır. İlçedeki toplam 52 öğretim kurumundaki 323 derslikte 450 öğretmen 7163 öğrenciye eğitim vermektedir.[11][12]

  • İlköğretim okulları[13]
    • Akbük İ.Ö.O.
    • Atatürk İ.Ö.O.
    • Aşağı Kayı İ.Ö.O.
    • Çepni İ.Ö.O.
    • Çukurköy İ.Ö.O.
    • Dumlupınar İköğretim Okulu
    • Ekincik 100. Yıl İ.Ö.O.
    • Fatih İ.Ö.O.
    • Fevzipaşa İ.Ö.O.
    • İncesu Çatak İ.Ö.O.
    • Kasapoğlu İ.Ö.O.
    • Mehmet Akif Ersoy İköğretim Okulu
    • Namık Kemal İ.Ö.O.
    • Ortalıca İ.Ö.O.
    • Sakarya İ.Ö.O.
    • Sekiler İ.Ö.O.
    • Suluca Akçakavak Nalbantoğlu İ.Ö.O.
    • Suluca Site İ.Ö.O.
    • Tosya Yatılı İlköğretim Bölge Okulu
    • Yavuz Selim İ.Ö.O.
    • Yenidoğan İ.Ö.O.
    • Mehmet Akif Ersoy İ.H.O.
  • Orta öğretim kurumları[14]
    • Tosya Anadolu Lisesi
    • Anadolu Öğretmen Lisesi
    • Atabinen Kız Teknik ve Meslek Lisesi
    • Anadolu İmam Hatip Lisesi
    • Tosya Lisesi
    • Mithat Boyner Ticaret Meslek Lisesi
    • Tosya Anadolu Sağlık Meslek Lisesi
    • Tosya Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi
  • Okul öncesi eğitim kurumları[15]
    • Cumhuriyet Anaokulu

Nüfus

Yıl Toplam Şehir Kır
1965[16] 45.469 14.119 31.350
1970[17] 48.105 16.698 31.407
1975[18] 49.065 17.515 31.550
1980[19] 49.160 19.116 30.044
1985[20] 50.125 21.172 28.953
1990[21] 48.055 22.810 25.245
2000[22] 41.995 23.257 18.738
2007[23] 41.046 26.841 14.205
2008[24] 40.930 26.956 13.974
2009[25] 40.894 27.624 13.270
2010[26] 40.884 27.777 13.107
2011[27] 40.795 27.991 12.804
2012[28] 40.547 28.097 12.450
2013[29] 40.528 28.138 12.390
2014[30] 40.599 28.370 12.229
2014[31] 40.599 28.370 12.229
2015[32] 40.530 28.561 11.969

Mesire yerleri

Üçoluklar

İlçe merkezinin üst tarafında yaklaşık 2 km dışında, 2010 yılında çevre düzenlemesi ile yeniden canlanmış bir mesire yeridir.

Dipsizgöl

Tosya Merkeze 18 km, E23 karayoluna 8 km uzaklıktaki orman içinde doğal piknik alanıdır. Konaklama için 32 yataklı bir otel ve 2 adet ağaç ev bulunmaktadır.

Yeşilgöl

Sekiler Köyü'ne 3 km, Tosya merkeze 25 km uzaklıkta bulunan bu şirin gölcük bir doğa harikasıdır. Göl çevresi çam ormanları ve piknik alanları ile kaplıdır. Gölün çok yakınında ayrıca bir gölet bulunmaktadır.

Çukurhan

Tosya merkeze 25 km. uzaklıkta bulunan Çukurhan doğal piknik alanlarına ve ağaç evlere sahiptir. Orman İşletme Müdürlüğü 'ne bağlı yapıların çevresinde doğal sular, yeşil alanlar ve spor alanları bulunmaktadır.

Üçgürgen Yaylası

Tosya merkeze 40 km. uzaklıkta olup, Ahmetoğlu Köyü sakinleri tarafından yakın zamana kadar yayla olarak kullanılmakta idi.

Kaynakça

  1. ↑ http://www.tosya.gov.tr/
  2. ↑ 6/11
  3. ↑ http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce_belediye_koordinat.php?ilceid=198723
  4. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFD4LFQO. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  5. 1 2 http://www.tosya.bel.tr/index.php?option=com_contact&view=contact&id=1&Itemid=60
  6. ↑ MEB tarihçe
  7. ↑ Ali Sevim, Yaşar Yücel: — Türkiye Tarihi ,Fetihten osmanlılara kadar: 1018-1300 , Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1990,
  8. ↑ Tosya.bel Tarihçesi 15.03.12 erişim
  9. ↑ Tosya Kay. Tarihçe 15 Mart 2012 erişim
  10. 1 2 İBRET, Yrd.Doç. B. Ünal. "Tarihi İpekyolu Üzerindeki Bir Anadolu Şehri:Tosya". MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ, 8. sayı. marmaracografya.com. http://www.marmaracografya.com/pdf/8-4-b.onalibret-tarihiipekyoluozerindekibiranadolusehritosya%28kurulusuvegelismesi%29.pdf. Erişim tarihi: 14 Ekim 2015.
  11. ↑ Tosya Meb Yurtlar
  12. ↑ Tosya MEB İstatistikler 15 Mart 2012 erişim
  13. ↑ Tosya MEB İ.Ö.O.
  14. ↑ Tosya Meb Liseler
  15. ↑ Tosya Meb Anaokulları
  16. ↑ "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BsppuhYV. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  17. ↑ "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtnZ6c3I. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  18. ↑ "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btq868TN. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  19. ↑ "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btuhca68. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  20. ↑ "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btwlw9xU. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  21. ↑ "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtyP2izT. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  22. ↑ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu0XZGRi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  23. ↑ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu21AgVf. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  24. ↑ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3pCo6h. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  25. ↑ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuD2j8HQ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  26. ↑ "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuFeJBo4. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  27. ↑ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGwL1fS. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  28. ↑ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxlOnrD. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  29. ↑ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUxRydo. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  30. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 28 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6VvVPXoIj. Erişim tarihi: 28 Ocak 2015.
  31. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFD4LFQO. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  32. ↑ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.

Dış bağlantılar

Tosya beldeleri ve köyleri
Beldeler
  • Ortalıca
Köyler
Kastamonu ilinin ilçeleri
İl merkezi
Bağlı ilçeler
This article is issued from Vikipedi - version of the 11/13/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.