Oklubalı, İnönü

Oklubalı
—  Mahalle  —
Eskişehir
Ülke	Türkiye
İl	Eskişehir
İlçe	İnönü
Coğrafi bölge	İç Anadolu Bölgesi
Rakım	818 m (2.684 ft)
Nüfus (2009)
- Toplam	1.304
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
İl alan kodu	0222
İl plaka kodu
Posta kodu	26670
İnternet sitesi: YerelNET sayfası

Tarihçe

(Kaynak: Ayfer Akyüz, Salnamelerde Eskişehir, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya, 2009)

Eskişehir’in nüfusu Kırım’dan gelen göçmenler nedeniyle değişmeye başladı. Kırım’dan ilk göç dalgası 1785–1788 tarihleri arasında başlamış ancak bu dönemdeki göçmenler Eskişehir’e gelmedi. İkinci göç dalgası olan 1828’de de Eskişehir’e kimse gelmedi. Eskişehir’de ilk göçmenlerin görünmesi üçüncü göç dalgası olan 1860 yılında Kırım’da artan Rus baskısı sonucu kalabalık bir Tatar kitlesinin Anadolu’ya gelmesi ve bir kısmının Eskişehir’e yerleştirilmesiyle oldu. Tatarlardan sonra 1862 tarihinde Rusya’ya isyan edip yenilen Çerkezler Anadolu’ya göç etmeye başladı.

1860 yılından itibaren Kırım ve Kafkaslardan Eskişehir’e gelen göçmenler nedeniyle Eskişehir’de Akpınar, Çerkez, Kartal, Feyziabad, Gökçekışık, Hüsnüabad, İmişehir, Musaözü, Nemli, Oklubalı adlarıyla yeni köyler kuruldu. Bu göç sonucu Eskişehir’e gelen Çerkezler 10 köye yerleştirildi.

1877–1878 Osmanlı Rus savaşının yenilgi ile sonuçlanması ve bu savaş sonrasında imzalanan Berlin andlaşması ile Kars, Ardahan ve Batum Ruslara bırakıldı. Rus baskısının artması üzerine bu bölgede yaşayan Çerkezler, Anadolu içlerine göç etti ve boş arazilere iskân edildi. Eskişehir çevresi 1877–1878 göçmenlerinin yoğun iskân edildiği bölgelerden biri oldu. Bunun en önemli nedeni sancak içinde devlete ve vakıflara ait boş arazilerin bulunmasıydı. Ayrıca Porsuk nehri ile kollarının bataklık haline getirdiği ovada yamaçlardaki köylerin çayır olarak kullanıldığından bu alanlar iskân alanı olarak kabul edildi.

Yörede 93 göçmenleri olarak bilinen 1877–1878 tarihinde gelen Çerkezler, 1877 Tuna savaşından sonra başlayan Balkan göçleri ve son Kırım göçü sonucunda Eskişehir’de köy sayısı süratle arttı. Bu göç akınlarının etkisi sadece kır yerleşmesinde değil Şehirde de etkili olmaya başladı. Eskişehir 1850’ye kadar sönük bir kasaba iken bu tarihten itibaren gelen göçmenlerle hem nüfus artmış hem de yerleşim alanları genişlemeye başladı.

Bu gelişmeler yaşanırken 1886 tarihinde de Abazalar başarısız bir ayaklanmadan sonra başlayan Rus baskını ve işgalini kabul etmeyip Anadolu’ya geldiler Bu tarihte Eskişehir çevresine de gelen Abazalar çeşitli köylere yerleştirildi. 1877-1878’de başlayan göç yüzyılın sonuna kadar devam etti.

H.1303-M.1885/1886 tarihli Hüdavendigar Salnamesine göre İnönü Nahiyesine iskân edilen göçmenlerin iskân edildikleri köyler şunlardır:

Köyler - Hane - Nüfus - Geldiği Yer

Soğukça Köyü 58 207 Rumeli

Erikli Köyü 12 40 Rumeli

Yeniköy Köyü 23 109 Rumeli

Oklubalı Köyü 49 230 Çerkez

Aşağı Oklubalı Köyü 40 182 Çerkez

Karaçayır Köyü 60 311 Çerkez

Çepni Köyü 52 235 Çerkez

Poyra Köyü 116 575 Çerkez

Düzdağı Köyü 48 232 Çerkez

Künbed Köyü 50 185 Çerkez

Akpınar Köyü 39 172 Çerkez

Akçapınar Köyü 25 117 Çerkez

İslam Bey Köyü 11 75 Çerkez

Kovalıca Köyü 41 191 Çerkez

Toplam 624 2.857

(Kaynak: ŞENGÜL ÖZTÜRK, Hüdavendigar Eyaleti 1884-1894 Salnamelerle Kütahya Sancagı, Kütahya, 2000, s.308)

En fazla göçmen 2857 ile İnönü nahiyesine yerleştirilmiştir. Eskişehir kazasında göçmenlerin yerleştirildiği 2 mahalle ve 28 köy vardır.

Göç hareketlerinin sonucunda çeşitli yerlerden gelen göçmenler kendi kültürlerini getirdiklerinden sosyal yapıyı yeniden oluşturuldu. İskân çalışmaları sonucunda kırsal alanda daha önce işlenmeyen bataklıklar ıslah edilerek tarıma açıldı. Bunun sonucunda da zirai üretim arttı. Bununla birlikte göçlerin olumsuz sonuçları da oldu. Yerli halk ile göçmenler uzun süre kaynaşamadı ve aralarında toprak anlaşmazlıkları oldu. Ancak zamanla bu olumsuzluk ortadan kalktı. (Gpek, a.g.m., s.667.)

Göçlerin dışında nüfusu etkileyen diğer bir unsur Anadolu Bağdat Demiryolu’nun 1892’de Eskişehir’ e ulaşmasıdır. Bundan sonra nüfus yapısında büyük bir artış meydana geldi.

Mahalleye Yerleştirilen Aileler

Mahalleye ilk olarak Kuzey Kafkasya'dan 1864 Büyük Çerkes Sürgününden sonra gelen Adıgeler yerleştirilmiştir. Köy halkı ilk önce Balkanlarda Bulgaristan'a yerleşmiş, burada Topallar ( Deapuh) mahallesini kurmuşlar, yedi sene sonra 93 harbinin bitimi ile Kütahya Sancağına tabi İnönü Nahiyesi, Çukurhisar Karyesi topraklarına iskan edilmişlerdir.

Oklubalı, Kafkasya'da Abzeh bölgesinden çıkan Meretıko Hacı Zekeriya bey tarafından kurulmuş, daha sonra Hakurne Hable'den gelen Abzeh aileler yerleşmişlerdir. Bundan yaklaşık 1-2 sene sonra köye, Kabardey bölgesinden çıkan Tsımba sülalesi mahiyetiyle birlikle gelerek aşağı mahalleye yerleşmiş ve Aşağı Oklubalı Karyesi kurulmuştur. Daha sonra Kafkasya'nın muhtelif köylerinden gelen ailelerin yerleşmesiyle mahalle nüfusu 412 olmuştur.

Mahallede bulunan Adige sülaleleri şunlardır:

Abzehler: 1. Mertıko 2. Awutle 3. Bidanıko 4. Birseyko 5. Hajemıko 6. Çetaw 7. Apiş 8. Brant 9. Kuaş lO. Ğuçe 11. Çöyko 12. Saux 13. Txıgva

Kabardeyler: 1. Tsımba 2. Karme 3.Dışek 4. pşemaho 5. Apay 6. Tobıke 7. Allahberdi 8. Thaçoko 9. Debago 10. Bale 11. Şamoko 12. Huhğa 13.Bag

Besleneyler: 1. Nefşe 2. Canbek 3. Ceguako

Çemguylar: 1. Mamış 2. Klowa 3.Paşko

Bjeduğ: 1. Khut Haçisko(Hot)

Abazalar: 1. Abrakua 2. Ajıya 3. Ağıra 4. Pekiz

Sapsığlar: 1. Balkar

Hatıkuaylar: l. Baceko

Wubıhlar: 1. Deçen

Mexoşlar: 1. Sülale ismi tesbit edilemeyen bir aile varmış.

Aynı zamanda halkın sarayla ilişkisi olduğundan köylüler mevkii ve nüfuz sahibi insanlarmış. Köy Anadolu'nun tipik medeni seviyesiyle kıyaslanamayacak derecede yükselmiş bir kültür merkezi konumunda imiş. Sarayın emri ile meşhur Çakırcalı Mehmet Efe'nin peşine düşen İnönü komutanı Mehmet Nuh bu mahallenin halkından Awutle sülalesindendir. Aynı zamanda köy bir ulema yatağıdır. Hacı Mecid efendi, Harun Efendi, Hacı Islah efendi ,Aziz Efendi, Hilmi Efendi Yusuf Efendi, Emin Efendi, Osman Hoca, Nehuşe sülalesinden Hacı İslam efendi. Ayrıca mahallenin meşhur Külhan Beyleri, Çetav Rıza Kırım Osman ve Uzun Musa'dır.

Mahallenin şu anki arazisi zamanın Manav Ağalarından Hacı Enver Mukay isimli birisinindir. Çerkeslerin gelmesi ile bu yerler iskan edilir ve arazi Çerkeslere verilir. Mahallenin mesken alanının bulunduğu yer ise önceden bataklık alanı dağların olduğu kısmı ise korkunç denecek haldeydi. Köy arazisinin orta kısmından geçen sarısu yataksız akmaktaydı. Yaşlıların anlattığına göre mahallenin kuzeybatı bölümünde Beylik Çayır denilen yer o kadar sazlık ve kamışlıkmış ki çeteler burayı çaldıkları hayvanları sakladıkları yer olarak kullanıyorlarmış. Yunan işgali sırasında bile burayı görebilen olmamıştır.

Mahallenin Adının Kaynağı

Bir rivayete göre, Çerkesler gelmeden önce "Kaynak" denilen yerde hayvanlar için ağaç kütüğünden oluk yapılmış. Zamanla arılar buraya kovan yapmış. Çerkesler geldiklerinde o oluğu kaldırmak istemişler ama arılar buraya yuva ve bal yaptığı için vazgeçmişler. Bunun için köye "Oluklubal" demişler. İsim zamanla değişerek Oklubalı olmuş.

Ayrıca mahallenin İnönü tarafında bulunan ve yaşı tahminen 300 olan 9 adet ağaç bulunmaktadır. Ağaçlar, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu tarafından koruma altına alınmış ve "Oklubalı Anıt Ağaçları" adı verilmiştir.

Köy İle İlgili Başbakanlık Osmanlı Arşivinde Bulunan Belgeler

Oklubalı ve Aşağı Oklubalı karyeleri 1860'lı yıllarda Çukurhisar Karyesi toprakları üzerine kurulmuştur. Bu nedenle belgeler arşiv kayıtlarında bu karye adıyla tasnif edilmiştir. Arşivde mahallenin kuruluşu ve sonra yaşananlar hakkında bilgilerin yazılı olduğu belgeler şunlardır:

Tarih: 17/M /1276 (Hicrî) Dosya No:632 Gömlek No:2 Fon Kodu: MVL Çukurhisar'da iskan edilen Çerkeslerden Mehmed Hoca'nın katliama katılan köleleri ile birlikte hükümete teslimi. (17. Anadolu)

Tarih: 09/M /1278 (Hicrî) Dosya No:226 Gömlek No:47 Fon Kodu: A.}MKT.MHM. Eskişehir kazasının Çukurhisar adlı mahallinde iskan olunacak muhacirlerin müterakim yevmiyerinin ve hane bahalarının verileceğinin kaza meclisince taahhüd olunduğu.

Tarih: 16/Ra/1278 (Hicrî) Dosya No:235 Gömlek No:62 Fon Kodu: A.}MKT.MHM. Çukurhisar'da otlak olarak kullanılan arazinin muhacirler için yapılacak evlere tahsis edilmesi.

Tarih: 06/C /1278 (Hicrî) Dosya No:383 Gömlek No:61 Fon Kodu: A.}MKT.NZD. Muhacirler için Çukurhisar adı verilen mahalde inşa olunacak evlere yapılan müdahalenin men'i hakkında gönderilen tahrirata cevaben sabık Konya valisinden gelen evrakın takdimi.

Tarih: 10/C /1278 (Hicrî) Dosya No:524 Gömlek No:74 Fon Kodu: A.}MKT.UM.. Eskişehir'de Çukurhisar'da iskanına karşı çıkılan diğer bir grup muhacirin iskanına dair emirnamenin tatbiki keyfiyeti.

Tarih: 11/C /1278 (Hicrî) Dosya No:384 Gömlek No:84 Fon Kodu: A.}MKT.NZD. Eskişehir'in Çukurhisar mahallesinde iskan edilecek muhacirler için yapılan evlere vuku bulan müdahalenin men'i.

Tarih: 13/C /1278 (Hicrî) Dosya No:525 Gömlek No:25 Fon Kodu: A.}MKT.UM.. Eskişehir'in Çukurhisar mevkiinde Abbas Bey takımından Çerkes muhacirlerinin verilmeyen öküz tohumlukları ve yapılmayan evleri dolayısıyla düştükleri zor durumdan kurtarılmaları.

Tarih: 20/C /1278 (Hicrî) Dosya No:238 Gömlek No:25 Fon Kodu: A.}MKT.MHM. Çukurhisar'da iskan olunacak muhacirine ahalice yapılan müdahalenin önlenmesi ile Abaza Bey Kabilesi'nin yerleştirilmesi.

Tarih: 22/C /1278 (Hicrî) Dosya No:387 Gömlek No:65 Fon Kodu: A.}MKT.NZD. Kütahya'nın Çukurhisar ve Hoşmend köylerine yerleştirilen muhacirler misafirliklerini tamamladıklarından yevmiye itası istidasına mahal kalmadığı.

Tarih: 25/C /1278 (Hicrî) Dosya No:387 Gömlek No:95 Fon Kodu: A.}MKT.NZD. Kütahya'nın Çukurhisar ve Hoşmend köylerinde misafirlik müddeti dolan muhacirlerin yevmiye almaya hakları olmadığı.

Tarih: 29/C /1278 (Hicrî) Dosya No:623 Gömlek No:42 Fon Kodu: MVL Eskişehir'in Çukurhisar kazasında meskun muhacirinden Yusuf'un eşya ve akçesini sirkat edip kendisini cerh ve telef eden eşhasın yakalanması. (15. Anadolu)

Tarih: 02/B /1278 (Hicrî) Dosya No:529 Gömlek No:88 Fon Kodu: A.}MKT.UM.. Kütahya'da Çukurhisar ve Haşmend köylerinde iskan olunmuş olan Abbas Bey takımının tamamen iskan olundukları için yevmiye istemeye hakkı olmadığı.

Tarih: 08/L /1278 (Hicrî) Dosya No:552 Gömlek No:47 Fon Kodu: A.}MKT.UM.. Abaza Bey Kabilesi'nin Eskişehir'e tabi Çukurhisar'da iskan ettirildiği.

Tarih: 19/M /1279 (Hicrî) Dosya No:632 Gömlek No:21 Fon Kodu: MVL Çukurhisar'da öldürülen Çerkes Yusuf'un katlinden dolayı mahpus bulunan Binbaşıoğlu Ahmed ve diğer Ahmed'in tahliye talepleri. (17. Anadolu)

Tarih: 28/Ra/1279 (Hicrî) Dosya No:635 Gömlek No:14 Fon Kodu: MVL Eskişehir Çukurhisar'daki Çerkes muhacirlerden Debbağ kabilesinden Hoca Mehmed Efendi'nin kölelerinin katl, hırsızlık vs. hareketlerde bulundukları. (17. Anadolu)

Tarih: 03/Za/1279 (Hicrî) Dosya No:261 Gömlek No:36 Fon Kodu: A.}MKT.MHM. Pamuk ziraatinin ilerletilmesi için gerekenin yapılması. Nogay muhacirlerinin Kütahya'da Çukurhisar'da iskanları.

Tarih: 08/C /1281 (Hicrî) Dosya No:317 Gömlek No:45 Fon Kodu: A.}MKT.MHM. Eskişehir'e tabi Çukurhisar'da iskan olunamayan muhacirin hakkındaki yazışma.

Tarih: 13/B /1310 (Hicrî) Dosya No:2047 Gömlek No:109 Fon Kodu: DH.MKT. Bozüyük nahiyesi ile Çukurhisar arasında Bursa'ya giden arabaları soyan ve adam yaralayan Çerkes eşkıyası hakkında önlemler alınması.

Tarih: 16/Z /1310 (Hicrî) Dosya No:2062 Gömlek No:97 Fon Kodu: DH.MKT. Müteveffa Hace Hanım varislerine tahsis edilmiş İnönü çayırının biçilmesine izin verilmediği ve Çukurhisar ile Zive çayırlarının uhdelerine verilmediği ve gereğinin ifası talebi.

Tarih: 28/S /1312 (Hicrî) Dosya No:277 Gömlek No:25 Fon Kodu: DH.MKT. İnönü ve Söğüt kasabalarından Çukurhisar Karyesi'ne kadar şose yol inşası.

Tarih: 23/Ca/1297 (Hicrî) Dosya No:1331 Gömlek No:12 Fon Kodu: DH.MKT. İnönü kasabası dahilindeki Oklupınar ve Karaağaç mevkilerinde iskan olunan Çerkes muhacirler yerleşik ahalinin ziraatine zarar verdiklerinden bunların zararlarının önlenmesi amacıyla diğer köylere dağıtılması talebi.

Tarih: 10/9/1969 Sayı: 123786 Dosya: 106-511259 Fon Kodu: 30..18.1.2 Yer No: 239.62..4. Eskişehir'in Çukurhisar, Satılmış, Yukarısöğütönü, Kozkaya, Keskin, Alınca, Kavacık ve Oklubalı köylerinde yaptırılan afet konutlarının maliyet ve borçlandırma bedellerinde indirim yapılması.

Tarih: 16/9/1965 Sayı: 53026 Dosya: 10651 Fon Kodu: 30..18.1.2 Yer No: 189.58..14. Eskişehir ilinin İnönü ilçesine bağlı Oklubalı mahallesindeki 6746 sayılı Kanun gereğince yapılan evlerin maliyet bedellerinden, bazı kimselere yapılacak indirim miktarı.

Kültür

Gelenek ve görenekleri hakkında bilgi yoktur.

Eski yerleşim Çerkez ve Balkan göçmenlerinden oluşmaktadır. Ancak daha sonraları Erzurum, Bayburt ve Emirdağ'a bağlı köylerden buraya yerleşmeler olmuştur. Şu anda ise karma bir toplum yapısı bulunmaktadır. Köy fertlerinin aralarında bir dayanışma olduğu da söylenebilir.

Coğrafya

Eskişehir iline 24, İnönü ilçesine 8 Km. uzaklıktadır. Etrafı küçük tepelerle çevrili olup yol boyu bir yerleşme tipi görülmektedir.

İklim

Mahallenin iklimi, karasal iklim etki alanı içerisindedir. Kışları olabildiğince soğuk geçmektedir. Yazları ise sıcaklık, Ağustos ayında epeyce artmaktadır.

Nüfus

Yıllara göre mahalle nüfus verileri
2009	1304
2008	1288
2007	1319
2000	1438
1990	1380
1985	1398
1980	1230
1975	1126
1970	1084
1965	1048

Oklubalı Köyü'nde bulunan tarihi anıt ağaçlar

Oklubalı, Eskişehir ilinin İnönü ilçesine bağlı bir mahalledir.

Ekonomi

Mahallenin ekonomisi tarım, hayvancılık ve sanayiye dayalıdır. "Yurtbay Seramik Fabrikası", Oklubalı Köyü'nün 2 km batısındadır.

Altyapı bilgileri

Mahallede, ilköğretim okulu vardır. Mahallenin içme suyu şebekesi 2007 yılında tamamlanmış olup kanalizasyon şebekesi mevcuttur. PTT şubesi ve PTT acentesi yoktur. Sağlık ocağı yoktur ancak sağlık evi vardr. Mahalleye ulaşımı sağlayan yol asfalt olup mahallede elektrik ve sabit telefon vardır. Ayrıca köye 2008 yılında internet hizmeti de sağlanmıştır.

Dış bağlantılar

• Yerelnet