Rikkat Kunt
Fatma Rikkat Kunt (d. 27 Nisan 1903, İstanbul – ö. 14 Ocak 1986, İstanbul) Türk müzehhibe.
Tezhip sanatının en önemli ustalarından birisi kabul edilir. Öğrenci olarak girdiği İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi'nde 32 yıl boyunca eser bezemiş ve öğrenci yetiştirmiştir.
II. Meşrutiyet devrinin ünlü siyaset ve fikir adamı Hüseyin Kazım Kadri Bey'in kızıdır.
Yaşamı
27 Nisan 1903 günü Beylerbeyi'nde dünyaya geldi.[1] Babası Osmanlı Devleti’nde vali, nâzır, âyaân azası görevlerinde bulunan ve dört ciltlik Büyük Türk Lügati adlı eseri ile tanınan Hüseyin Kazım Kadri Bey; annesi Güzide Hanım'dır[2].
Babasının yakın arkadaşı olan Tevfik Fikret'in arzusu üzerine kendisin “Fatma Rikkat” adı verildi.[3]. Devlet adamı olan babasının sık sık görev yeri değiştirmesinden dolayı Serez'de, Selanik'te Halep'te bulundu. İlköğrenimini Fransız mürebbiyelerden aldı; Fransızca'yı anadili Türkçe ile beraber öğrendi.
Babası siyaseti bırakmaya ve İstanbul'dan ayrılmaya karar verince ailecek yerleştikleri Beyrut'ta önce Fransız okuluna, ardından Alman okuluna devam etti.
1918'de Suriye ve Lübnan'ın Osmanlı Devleti toprağı olmaktan çıkması üzerine ailesi ile İstanbul'a döndü. Rikkat Hanım Ali Sami Boyar'dan resim, Mehmet Akif Ersoy'dan edebiyat, Langaberg adlı Alman piyano hocasından piyano dersleri aldı.
1920'de İsmail Bey (Sarıca) ile ilk evliliğini yaptı.[3] Eşinin dişçilik öğrenimi için üç sene yaşadıkları Almanya'da kendisi de konservatuara devam ederek piyano eğitimi aldı. İstanbul'un kurtuluşu üzerine döndükleri İstanbul'da 1924'te oğlu Reşid dünyaya geldi. Bu evliliği 1925'te sonlandı. İkinci evliliğini 1926'da Hariciyeci Fahrettin Çağatay ile yaptı.[4] Eşinin görevi nedeniyle bür süre Atina'da yaşadı. Bu evlilikten ikinci oğlu Nur dünyaya geldi. İkinci evliliği de birkaç sene içinde sona erdi.
İkinci evliliğinin sonlanmasının ardından babasının dayısı olan edebiyat profesörü İsmail Hikmet Ertaylan'ın tavsiyesi ile tezhip öğrenmek üzere Akademi'de eğitime başladı. İlk tezhip hocası İsmail Hakkı Altınbezer idi. Daha sonra çini hocası Feyzullah Dayıgil’in atölyesine geçti. Desen çizmekte çok usta olan Dayıgil, nefes darlığı nedeniyle renklendirme yapamadığından Rikkat Hanım onun çizdiği desenleri boyayarak hocasının birçok eserini renklendirdi. Böylece “desen Feyzi, tezhip Rikkat” olarak imzalı birçok tezhip örneği hazırladılar. Rikkat Hanım, sanat çalışmaları sürerken bir yandan da Akademideki İngilizce kurslarına devam etti. 1944 yılında mezun olduktan sonra aynı Akademi kütüphanesinden dört yıl kütüphane memuru olarak görev yaptı. 1948 yılında Akademi'de çini ve tezhip hocalığına başladı. Göreve başladığı sırada Akademi Kütüphanesi'nde çıkan bir yangın sonucu bütün sanat kitaplarının yanması sanatçıyı derinden etkiledi.[3]. 1968 yılında Akademi'den emekli oldu. Onun emekli olması ile birlikte kurumdaki tezhip atölyesi de kapandı.[3]
Kunt, emekli olduktan sonra Beylerbeyi'ndeki evinde eser bezemeye ve öğrenci yetiştirmeye devam etti. 1968 yılında yaşanan sel baskınından ötürü Lizbon'daki Gülbenkyan Müzesi'nde zarar gören Türk eserlerinin restorasyonu için 1970 senesinde Emin Barın ve İslam Seçen ile birlikte Portekiz'e davet edildi. Bu arada Ali Şîr Nevâî'nin eserlerinde bulunan minyatürlerin restorasyonuna başlayan Rikkat Kunt, sağlığının bozulması üzerine İstanbul'a döndü. Geri kalan minyatürlerin restorasyonlarına evinde devam edip tamamladı.[3]
Geçirdiği kalp krizi sonucu 14 Ocak 1986'da Beylerbeyi'nde hayatını kaybetti.[1] Cenazesi, Beylerbeyi Küplüce Mezarlığı'na defnedildi.
Eserleri
Eserlerinin sayısı ve hangi koleksiyonlarda yer aldığı bilinmeyen Kunt, hayatı boyunca sergi açmamıştır. Ancak 80 parça eseri ölümünden bir ay sonra İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi'nde (Yıldız Sarayı içindeki Çit Kasrı'nda) sergilendi.
Cumhuriyet devrinde ilk ve tek örnek olarak yapılan ve nakkaşhane usulü ile hazırlanan yazma Fatih Divanı'ndaki tezhipleri onun en önemli eserlerinden kabul edilir[5] Fatih'in ölümünün 500. Yıldönümü nedeniyle hazırlanan ve 1950 yılından tamamlanan bu eserdeki 66 kıtanın 34tanesinin tezhibini Rikkat Kunt gerçekleştirmiştir. Eser, Şevket Rado ailesinin özel koleksiyonunda yer almaktadır.[4]
Sanatçının çalışmalarından diğer bir önemli grup da, sanatsever İsmail Akgün'ün Hattat Halim Özyazıcı'ya yazdırıp Rikkat Kunt'a tezhiplettiği ve 1958 yılında Akademide sergiledikten sonra Topkapı Sarayı'na hediye ettiği büyük boy kıt'a şeklinde levhalardır.[3]
Hakkında yazılanlar
Rikkat Hanım’ın hayatı, öğrencisi Fatma Çiçek Derman tarafından “Rikkat Kunt Hoca Hanım” adıyla kitaplaştırıldı.
Torunu Yasmine Ghata, kahramanı Rikkat Kunt olan “Hattatların Gecesi” adlı bir roman yayımladı.[6]
Kaynakça
- 1 2 "Rikkat Kunt Hoca Hanım". Kubbealtı Yayınları web sitesi. 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160915100752/http://www.kubbealti.org.tr/kitap_detay.asp?ID=305. Erişim tarihi: 19 Eylül 2013.
- ↑ Hızlan, Doğan. "Anıtkabir defterinin tezhibini o yaptı". Hürriyet gazetesi 13 Eylül 2013. 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160915010038/http://www.hurriyet.com.tr/anitkabir-defterinin-tezhibini-o-yapti-24706159. Erişim tarihi: 14 Eylül 2013.
- 1 2 3 4 5 6 Taşkale, Faruk. "Rikkat Kunt'un Hayatı". Faruktaskale.com sitesi. 20 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://archive.is/w8vqW. Erişim tarihi: 19 Eylül 2013.
- 1 2 Derman, Çiçek. "Beylerbeyi'nin Hanımefendi Sanatkârı:Rikkat Kunt". Üsküdar Sempozyumu 6 Eylül 2013. 17 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160917142711/https://issuu.com/uskudarbelediyesi/docs/semp1__57_/1. Erişim tarihi: 14 Eylül 2016.
- ↑ "Tezhibin Büyük Annesine Vefa". Zaman gazetesi 8 Mayıs 2013. 17 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160917142715/http://gomphoses.rssing.com/chan-1498879/all_p120.html. Erişim tarihi: 14 Eylül 2016.
- ↑ Akagündüz, Ülkü Özel. "Müzehhib Rikkat Kunt'u Fransız Torunu Anlatıyor". Aksiyon dergisi, Sayı 538 28 Mart 2005. http://archive.is/kjQeg. Erişim tarihi: 14 Eylül 2016.