Tazegül, Aşkale
| Tazegül | |
| — Mahalle — | |
 |
|
| Ülke |  Türkiye |
|---|---|
| İl | Erzurum |
| İlçe | Aşkale |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Nüfus (2000) | |
| - Toplam | 314 |
| Zaman dilimi | UDAZD (+3) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | |
| Posta kodu | 25520 |
| İnternet sitesi: | |
Tazegül, Erzurum ilinin Aşkale ilçesine bağlı bir mahalledir.
Tarihçe
Mahallenin adının kışın yetişen bir gül tarafından aldığı söylentisi yaygındır. Mahallenin geçmişi tam olarak bilinmemekte olup 1522 yılında yazılan B.O.Arşivinde bulunan belgeye göre mahallenin adı o günlerde de Tazegül olup 500 yıldır değişmemiştir. En Eski Osmanlı kayıtlarında bulunan belgede aynen şu ifade geçmektedir. "Tazegül karyesinde beş hane mevcut olup hepsi Müslim'dir".Mahallede dün olduğu gibi bugünde Ermeni hiç yaşamamıştır. Ahmet Cevdet Paşa Tarihinde adı geçem Tazegüllü Mehmet Efendi daha 1780lerde medrese eğitimi almaya başlamış İstanbul'a gitmiş sonra başına geçen bazı olaylardan sonra Kafkasya'ya gitmiş ve orada İslam'ı yaymaya başlamış olup yine Ankara'da orijinal kuzu derisi üzerine yazılmış mevlit vardır ki buda mahallenin geçmişinin Türk oğlu Türk olduğunu göstermektedir. Ayrıca büyük bir mezarlığı var olup tamamen Müslüman mezarlığı olmasıda mahallede asla Ermeni yaşamadığının kanıtıdır.1840 DERVİŞ PAŞA iskanıyla Musuldan Urfa üzerinden getirilerek iskan edilen Oğuzların Bayat Boyundan CANBEYLİ Türkmen Aşiretine mensup insanlar iskan edilmişlerdir (Bu tarihten çok önceleri Türkler bu mahallede yaşamaktaydı).1847 nüfus sayımında Erzurum'un Müslüman erkek nüfusunun en çok olduğu 3. köydür. Mahallede sadece erkekler yazıldığı için 233 tespit edilmiştir.1896 yılında ayrıntılı olarak hazırlanan Şakir Paşa raporunda mahallede 126 hane mevcut olup 411 Erkek nüfus kaydı yapılmıştır. Ortalama bu sayı 3'le çarpıldığında mahallenin nüfusu kabaca 1200 civarına tekabül etmektedir.İlçemizde iki köy bu aşirete bağlı olarak oluşturulmuştur.ÖZLER VE TAZEGÜL Köyleri dillerini korumuşlar ve Türkçe saf Türkçe konuşan köyler olarak yaşamlarını sürdürürler. İlk kurulum bölgesi Karasu'ya yakın çayırlık bölgede kurulmuş, yılanların istilası sonucu köy boşaltılmış. 2 km kuzey batıya yeni yerleşim kurulmuş. Ermeniler tarafından 1918 6 martında 4-5 saatliğine işgal edilmiş bu süre içinde yakılıp yıkılmış, Kazım Kara Bekir Paşanın ifadesiyle 180 haneli mahallenin 135 hanesi yakılmış ve 35 kişi şehit edilmiştir. Mahallenin adı değişmemiştir. Mart 2004 yılında 5.9 luk depremde yıkılmış ve devlet tarafından afet ilan edilmiş konutlar bir yıl gibi kısa bir sürede tamamlanarak köy halkı mağdur edilmemiş. Köy halkı devletine milletine minnettardır. Köy 60 hanedir. Çok göç veren bir köydür. Okuma seviyesi yüksektir. Göç edilen şehirler İstanbul, Bursa, İzmir, Erzurum'dur.
Kültür
Türkmen Bayat boyu gelenek ve görenekleri yaşanmaktadır.
Yemekleri; çelecoş, kartol yahnisi, tirit, mercimek tiridi, evelik yemeği, lor dolması, Gugul,Fetir çılbır yemeği vs.'dir.
Eskiden mahalle nüfusu kalabalık olduğundan köyler arası maçlar yapılırdı. Artık mahalle nüfusu azaldığı için takım kurmak bile zorlaşmıştır.
Eskiden insanlar çayır zamanı gidip çayırday gındıra biçip kem eğirirmişler. Büyükler gındırayı bir yün eğirme edası ile siverler çocuklar ise elcek ile büke büke gerdananın yanına gider kemi taktıktan sonra geldiği kadar daha uzattıktan sonra, Bir örük edası ile bükülüp kem (çem) yapılırmış
BAZI KELİMELER bilenler ne işe yaradığını yazsın eski kelimelerdem yazıları. 1-Gudi= 2-Güveç= 3-Dölek= 4-Zap= 5-Küp= 6-Cıkkıl= 7-Sitil=kova (külek de bu anlamda kullanılan bir kelimedir.) 8-Bakraç= (palkhaç şeklinde de kullanılır) içine süt, yoğurt vb koymaya yarayan küçük kova. 9-Kazan= 10-Cakkıl= süt taşımada ya da yük taşımada kullanılan ağaçtan yapılma gereç 11-Küvle= 12-Hetircek=Tandırın alevini kesip ekmek pişirmeye uygun hale getirmek için tandırı yaktıktan bir süre sonra yerleştirilen demir gereç. 13-Şurt=tandırın ağız kenarı 14-Tandır=ekmek pişirmek için yapılmış 15- Hıperik (pıherik)= 16-Pasine örtü= ev yapılırken pencerenin evin üst kısmına tavana yakın yapımı 17-Karlankuş(kırlangıc) örtü= 18-Egiş=Tandırın ateşini düzenlemek, karıştırmak ve tandıra düşen ekmek vb. nesneleri çıkarmak için kullanılan ucu çengel biçiminde demir gereç. 19-Gelberi(celberi)= 20-Magal(Çapa)=Ekinleri zaralı otlardan ayırmak için kullanılan araç. 21-Malık=çay kaşığı 22-Mahrama= 23-Burma=Musluk, çeşme. 24-Billor= 25-Kazlambası=Gazlambası. 26-Fiske lamba= 27-Kuşak= 28-Pahar=çeşme, pınar. 29-Tırpan=Ekinlerin biçilmesi için kullanılan araç. 30-Orak=Ekinlerin biçilmesi için kullanılan el tırpanı. 31-Örs= 32-Çekiç= 33-Kılev=bıçak, satır gibi kesici aletleri bilemekte kullanılan bileme taşı. (bu eyleme 'kılevleme' denir.) 34-Zakar= 35-İhram= örtünme 36-Mısmar=Genellikle evlerin dış kapılarında yer alan başı düz ve yassı olan uzun çivi türü. 37-Hasır=Kamıştan tokunan bir nevi halı. 38-Mıh=Çivi 39-Gındıra= 40-Gerdana= 41-Elcek=
Coğrafya
Erzurum iline 34 Km., Aşkale ilçesine 21 Km. uzaklıktadır. Doğusunda Alaca, kuzeydoğusunda Emrecik, kuzeyde Serçeme, batısında Çayköy ve Şegav, güneybatısında Karabıyık, Güneyinde Kandilli ve Ortabahçe mahallesi ile sınırdır.
İklim
Mahallenin iklimi, karasal iklim etki alanı içerisindedir.
Nüfus
Tazegülün Nüfusu:
Tazegül adı yazılı belgelerden öğrendiğimize göre 1520 yılından beri aynı olup Erzurum merkez Ilıca nahiyesine bağlı bir köydü. 1948 yılına kadarda öyle kalmıştı. 1947'de oluşturulan yeni idari şekle göre Karabıyık Hanları olarak bilinen yer Karabıyık nahiyesi adını almış, Aşkale'ye bağlanmıştı. Tazegül'de oluşturulan bu yeni Karabıyık nahiyesine bağlanmıştı. Karabıyık nahiyesinin ismi 1957'den itibaren değiştirilerek Kandilli Nahiyesi olmuş, 1970'lerden sonra ise Kandilli Belediyesi olmuştu. 1935 2000 yılları arasında nüfus sayımlarında görüleceği üzere 1990 yılına kadar mahallesimüz büyük bir köy görünümünde iken maalesef göç sonucu nüfusu git gide azalmış ve 200'lere düşmüştü. Tazegülün nüfus gelişimi aşağıya çıkarılmıştır.Buna göre; 1935 yılında nüfusumuz 362 erkek, 392 kadın olmak üzere toplam 754 idi. 1940 sayımında 403 erkek, 398 kadın , toplam 801 kişi idi. 1945 sayımında 402 erkek, 389 kadın toplam 791 idi. 1950 sayımında Karabıyık bucağına bağlı olup nüfusu 836 olmuştu. 1955 sayımında Karabıyık bucağına bağlı olan mahalle nüfusu 425 erkek, 451 kadın olmak üzere toplam 876 idi. 1960 yılında Kandilli bucağı kurulmuş ve mahalle nüfusu 446 erkek, 491 kadından oluşmuş toplam 937 idi. 1965 yılında 457 erkek,511 kadın toplam 968 kişilik bir nüfusa ulaşmıştı. 1970 yılında 452 erkek, 479 kadın olmak üzere toplam 931 , 1975 sayımında 408 erkek,386 kadın toplam 794, 1980 yılında 380 erkek, 420 kadın toplam 800, 1985 yılında 317 erkek,359 kadın toplam 676, 1990 yılında 235 erkek, 290 kadın toplam 525, 2000 yılında 126 erkek, 119 kadın toplam 245 kişi idi. 2014 yılında 215 kişiye gerilemiştir. Nüfus değişimlerinden görüldüğü gibi 1970'lere kadar artan nüfus bu tarihten sonra azalmaya başlamıştı.Bu göçün sebepleri ise; 1-Mahallede meydana gelen aileler arası geçimsizlik, 2-Özellikle Kara Yolarına işçi olarak girenlerin evlerini Aşkale'ye veya Erzurum'a götürmeleri , 3-1965 yılından itibaren Almanya'ya işçi olarak gidenlerin 1970'lerden sonra ailelerini İstanbul gibi metropol şehirlere taşıması,
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2007 | |
| 2000 | 314 |
| 1997 | 291 |
Ekonomi
Mahallenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Köyümüz çok göç vermektedir. İşsizlik oranı diğer köylere oranla çok düşüktür.
Muhtarlık
Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte mahallenin tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır.
Seçildikleri yıllara göre köy muhtarları: (2009) _ bayram küçükoğlu 2004 - Bayram Küçükoğlu 1999 - Vahdettin Çelik 1994 - Vahdettin Çelik 1989 - Zeki Alpagut mehmet ünal mehmet çiloğlu 1984 - Veysel Gündüz 1980) _ veysel gündüz 1976) _ hanifi timur m.necati kızıl salim aksoy süleyman timur hakkı timur muhtar rıza