Theodor Herzl
| Theodor Herzl | |
|---|---|
 | |
| Doğum |
2 Mayıs 1860 Budapeşte, Macaristan Krallığı |
| Ölüm |
3 Temmuz 1904 (44 yaşında) Reichenau an der Rax, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu |
| Diğer ad(lar)ı | İbranice: תאודור הֶרְצֵל |
| Meslek | Gazeteci, yazar |
Theodor Herzl (2 Mayıs 1860 – 3 Temmuz 1904), politik siyonizmin kurucusu[1], gazeteci. Tevrat'ta anlatıldığı gibi "vadedilmiş topraklar" Kudüs'te bir israil Devleti kurmak için çabalamıştır.[2]
Hayatı
Budapeşteli orta sınıf bir ailenin ferdidir. Viyana Üniversitesinde hukuk eğitimi aldı. Avukat sıfatını taşısa da mesleğinin yerine yazarlık yaptı, çeşitli oyunlar yazdı. O zamanlar İsrail devleti olmadığından bir Yahudi devletinin kurulmasını tasarladı. Siyonizm üstüne kapsamlı çalışmalar yaptı. Fransa'da ortaya çıkan Dreyfus Olayı sonrası artan Yahudi karşıtlığı hem onun yaşamına hem de siyonizm fikrinin seyrine yön verdi. Yahudilerin tüm dünyada ezildiği ve acı çektiği düşüncesinden hareketle 1896 yılında Der Judenstaat (Türkçe: "Yahudi Devleti") adlı kitabını yayınladı. 1897 yılında Dünya Siyonist Teşkilatı'nın kurulmasını ve kurulduğu İsviçre'nin Basel kentinde teşkilatın ilk kongresinin yapılmasını sağlamıştır. Kongrede "Ben bugün burada Yahudi Devleti'ni kurdum, ancak bunu yüksek sesle söylersem bütün dünya güler. Fakat beş sene içinde ya da elli sene sonra bunu herkes böyle bilecektir." demiştir. Ayrıca kongrede kurulması planlanan Yahudi Devleti'nin sınırlarını da belirtmiştir. Kongre sonunda Herzl Dünya Siyonist Teşkilatı'nın başkanı seçilmiştir.
Teşkilatın amacına uygun olarak Yahudilerce kutsal sayılan Siyon tepesinin bulunduğu Filistin topraklarında Yahudi Devleti kurmak için ile İngilizlerle bağlantıya geçmiş, Filistin toprakları o dönem Osmanlı İmparatorluğu egemenliği altında olduğu için, Osmanlı ile iyi ilişkileri olması hasebiyle Alman İmparatoru II. Wilhelm ile ilişkiye geçmiş bunda başarılı olamamıştır. Ancak 1896 yılında Newlinski ile İstanbul'a gelen Herzl, dönemin Osmanlı Sultanı II. Abdülhamid ile görüşmeye çalışır. 19 Haziran 1896 tarihinde Newlinski, Sultan Abdülhamid ile görüşmeyi başardıysa da Filistin'e Yahudi yerleşimi meselesine soğuk bakan II. Abdülhamid, Filistin'de özerk bir Yahudi devletini "kesin bir dille" reddetmiştir.
Vadedilmiş topraklar
Osmanlı'dan Kudüs'ü istemesi
İlk girişiminde başarılı olamayan Herzl 19 Mayıs 1901 tarihinde bizzat kendisi saraya gelir ve Sultan Abdulhamit ile görüşür. Bu görüşmesinde de Sultan Abdulhamit tarafından Kudüs reddedilir ve Yahudilere Mezopotamya'ya yerleşmelerini önerir. Herzl'in amaçları arasında Mezopotamya yoktur, bu önerisi kabul görmemiştir.[3][4] Bunun üzerine İngiltere ile yeniden ilişki kurarak sorunun çözüleceği fikrinden hareketle İngiliz Sömürgeler Bakanı Chamberlein ile görüşür. Bu görüşmeden de istediği sonucu alamayan Herzl kısa bir süre sonra Londra'ya davet edilir. Bu görüşmede "Yahudi yurdu" olarak kendisine Uganda teklif edilir, ancak teşkilat kongrede bunu reddeder. Herzl İstanbul'a "vadedilmiş topraklar" Filistin ve Kudüs için birkez daha gelir ancak talebi Sultan Abdülhamit tarafından yine reddedilir. Filistin topraklarının "vadedilmiş topraklar" olması Herzl'in gözünü buraya çevirmesinin nedenidir.[5]
Kaynakça
- ↑ "Siyonizmin kurucusu Theodor Herzl'in hâtıraları ve Sultan Abdülhamid". Boğaziçi Yayınları. 1995. ss. 467. https://books.google.com.tr/books?id=k9QsAQAAIAAJ&q=Siyonizmin+kurucusu+Theodor+Herzl%27in+hâtıraları+ve+Sultan+Abdülhamid&dq=Siyonizmin+kurucusu+Theodor+Herzl%27in+hâtıraları+ve+Sultan+Abdülhamid&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwjoo4y0_vDMAhXFuhQKHa2OCSMQ6AEIGzAA.
- ↑ "Sultan Abdülhamid Han'dan Teodor Herzl'e Tarihi Cevap". Ulak Belgesel Atölyesi. 23 Nisan 2015. 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160329193833/https://www.youtube.com/watch?v=KeqIoh7vPL8.
- ↑ Vahdettin Engin, Pazarlık, Yeditepe Yayınları, s.206
- ↑ Murat Bardakçı (15 Mart 2009). "İsrail, az kalsın Kuzey Irak'ta kurulacaktı". Habertürk. http://www.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/217434-israil-az-kalsin-kuzey-irakta-kurulacakti.
- ↑ Richard C. Hall (9 Ekim 2014) (İngilizce). War in the Balkans: An Encyclopedic History from the Fall of the Ottoman Empire to the Breakup of Yugoslavia. s. 411. https://books.google.com.tr/books?id=wy3TBAAAQBAJ&pg=PA1&lpg=PA1&dq=theodor+herzl+abdülhamit+ottoman+war&source=bl&ots=qgEcEMdFwa&sig=EM5ouqzIydn42djJCdvrj5-tooU&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwix3-aM_PDMAhWGuRQKHR4TBGwQ6AEILzAD#v=onepage&q=theodor%20herzl%20abd%C3%BClhamit%20ottoman%20war&f=false.