Thomas Young

Thomas Young
İngiliz bilgin
Doğum	10 Haziran 1773 Milverton, Somerset, Summersetshire, Birleşik Krallık
Ölüm	10 Mayıs 1829 (55 yaşında) Londra, Birleşik Krallık
Vatandaşlığı	Birleşik Krallık
Milliyeti	İngiliz
Din	Hristiyan, Quaker
Dalı	Fizik Fizyoloji Mısırbilim
Öğrenim	Göttingen Fizik doktoru
Önemli başarıları	Işığın Dalga Teorisi Çift yarık deneyi Astigmatizm Young-Helmholtz teorisi Young akordu Young katsayısı
İmza

Thomas Young (13 Haziran 1773; Milverton, Summersetshire - 10 Mayıs 1829, Londra), İngiliz bilgin, fizikçi, fizyolog, filolog. Görme alanları, ışık, katı mekaniği, enerji, fizyoloji, dil, müzikal armoni ve Mısırbilim alanlarında önemli bilimsel katkılarda bulundu, "Özgün ve anlaşılır yenilikler" yaptı.^[1] Mısır hiyerogliflerinin, özellikle de Rosetta Taşı'nın deşifresindeki çalışmaları Jean-François Champollion'un çalışmalarının önünü açtı. William Herschel, Hermann von Helmholtz, James Clerk Maxwell ve Albert Einstein tarafından çalışmaları dile getirilen bir bilim adamıdır.

Yaşamı

Mathematical elements of natural philosophy, 2002

Young 1773 yılında on çocuklu bir ailenin en büyük çocuğu olarak Milverton, Somerset'de dünyaya geldi. Ailesi Quaker mezhebine mensuptu. 16 yaşına geldiğinde Latince ve Yunanca'yı öğrenmiş, Fransızca, İtalyanca, İbranice, Almanca, Keldanice, Süryanice, Sümerce, Arapça, Farsça, Türkçe ve diğer dillerle yakından ilgilenmişti.^[2]

Young, tıp okumak üzere 1792'de Londra'ya 1794'de Edinburg'a gitti. 1795'de Almanya’nın Aşağı Saksonya bölgesindeki Göttingen Üniversitesi'ne başladı ve bir yıl sonra fizik doktoru derecesini elde etti. 1797 yılında Cambridge Üniversitesi’ne bağlı Emmanuel College’da çalışmaya başladı.^[3] Aynı yıl dayısı Richard Brocklesby’ten miras olarak kalan emlak nedeniyle mali açıdan bağımsız hale geldi ve 1799’da Londra’da hekim olarak çalışmak üzere kendi muayenehanesini açtı. İlk akademik makalelerini hekimlikle ilgili olarak yayınladı. 1801 yılında Kraliyet Enstitüsü’nde doğa felsefesi profesörü oldu; iki yıl içinde 91 ders verdi. 1802’de doğa bilimlerinin geliştirilmesi için kurulmuş olan Royal Society’de yabancılar sekreterliğine getirildi.^[4] Görevinin tıp çalışmalarına engel olacağı kaygısıyla 1803 yılında profesörlükten istifa etti. Üniversite’de verdiği doğa felsefesi derslerinin notları 1807’de basıldı ve daha sonraki teorik çalışmaları için birer öngörü oldu. Young , 1911’de St. George Hastanesi’de hekimlik yapmaya başladı ve 1814’de Londra’da gazla aydınlanan yerlerdeki tehlikelerle ilgili çalışan bir komitede hizmet verdi. 1818 yılında Boylam Kurulu’na sekreter oldu.^[5] ardından HM Denizcilik Almanak Ofisi’nde yöneticiliğe getirildi. Ölümünden birkaç yıl önce Hayat sigortası ile ilgilenmeye başladı.^[6] 1827 yılında Fransız Bilimler Akademisi’ne seçilen sekizinci yabancı oldu. 1828 yılında İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nin fahri üyesi seçildi. Thomas Young 10 Mayıs 1829 tarihinde Londra'da öldü ve Kent bölgesindeki Farnborough’da bulunan St Giles Kilisesi'nin mezarlığına defnedildi. Hudson Gurney tarafından Westminster Abbey Kilisesi’ne anısını yaşatmak için mermerden sembolik bir mezartaşı konuldu.^[7][8][9] Young kendi alanındakilerce biliniyor olsa da toplum tarafından bilinen bir bilgin değildi. Sonradan gelen akademisyen ve bilim adamları Young’ın çalışmalarını övmüşlerdir. Çağdaşı Sir John Herschel "gerçekten orijinal deha" olduğunu vurgulamış, Albert Einstein, Newton’un 1931’de yeniden basımı yapılan ‘’“Opticks”’’ eseri için yazdığı önsözde Young’ı övmüştür. Fizikçi Lord Rayleigh ve Nobel ödüllü Philip Anderson, Young’ın hayranlarıdır. Thomas Young ismi, malzeme teorisi ve simülasyon yapan akademik araştırma gruplarının birliği’ne verilmiştir. Thomas Young Merkezi (Thomas Young Center) araştırma grupları arasında işbirliğini oluşturmak için lisans üstü çalışmalara kaynak sağlamaktadır.

Young'ın çalışmaları

Işığın Dalga Teorisi

Ayrıca bakınız: Işık, Işığın Dalga Teorisi ve Çift yarık deneyi

Young’un başarılarının en önemlisi Işığın Dalga Teorisi’ni kurmak olmuştur. 19. yüzyılın başlarında Young, 17. ve 18. yüzyılda ışığın yayılma modeli olarak kabul edilen ışığın parçacık teorisini test ederek ışığın dalga teorisini oluşturan bir takım nedenleri ortaya koymak ve bu bakış açısını desteklemek için iki deney geliştirdi. Dalgalanma tankı ile su dalgalarının bağlamında girişim fikrini gösterdi. Çift yarık deneyi ile de dalga ışık bağlamında girişimi gösterdi. Deneylerindeki “girişim” sayesinde ışığın dalga boyunu ölçmüştür.

Young tarihi deneyini ve vardığı sonuçları 24 Kasım 1803’de Royal Society’de açıkladı. Konuşması ertesi yıl ‘’“Philosophical Transactions”’’’da yayınlandı.^[10] Günümüzdeki basımı okunacak bir klasiktir.^[11] 1804 yılında yayınlanan “Deneyler ve Fiziksel Optik Göreli Hesaplamalar” çalışmasında “Işık demeti” ile oynayarak yaptığı bir deneyi açıklar. Bu deney “ışık dalgaları oluşmaktadır” savını destekler.^[12] Ayrıca lif ve uzun dar şeritler kullanarak iki önemli kırılma deneyi daha yapar. 1807’de “Doğal Felsefe ve Mekanik Sanatlar Teorisi” kursu verir. Sonraki on yılda Young çalışmalarını çoğaltmış ve daha sonra Fresnel tarafından devam ettirilmiştir.

Young katsayısı

Young, 1807 yılında “Doğal Felsefe ve Mekanik Sanatlar Teorisi” kursunda zamanla Young modülü olarak bilinir hale gelen çalışmasında elastisite karakterizasyonu tarif etmektedir. Ancak kavramı ilk ele alan ve deneyleyen 1782 yılında Giordano Riccati olmuştur. Dahası fikir Leonhard Euler tarafından 1727 yılında yayınlanan çalışmaya kadar geri izlenebilmektedir. Young katsayısı farklı zorlanmalara bağlı olarak değişen farklı gerilmelerin oranı olarak tanımlanır.

Görüş ve Renk Teorisi

Young Fizyolojik optiğin kurucusu olarak da bilinir. 1793 yılında gözdeki lensin eğriliğindeki değişikliklere bağlı olarak farklı mesafelerde gözün aldığı durumu açıkladı. 1801 yılında ise Astigmatizm’i ilk tanımlayan oldu ^[13] ve sonradan Hermann von Helmholtz tarafından geliştirilen görme algısının retinadaki üç çeşit sinir lifinin varlığına bağlı olduğu hipotezini sundu.^[14]

Young-Laplace denklemi

Young, 1804’de yüzey gerilimi ilkesinde kılcal fenomen teorisini geliştirdi.^[15] Ayrıca katı yüzey ile sıvının temas açısının sabitliğini de gözlemlemiştir. Kılcal eylem olgularını anlamak için bu iki ilkenin nasıl olduğunu gösterdi. 1805^de Fransız filozof Pierre-Simon Laplace kılcal hareket ile ilgili olarak bir tarafı içbükey diğeri dışbükey merceklerin yarıçaplarının önemini keşfetti 1830’da Alman matematikçi Carl Friedrich Gauss bu iki bilim adamının çalışmalarını birleştirerek iki statik akışkan arasındaki arabirimde sürekli kılcal basınç^[16] farkını açıklayan formülünü üretmek için Young-Laplace denklemini kullandı. Young, modern anlamda enerji dönemini tanımlayan ilk kişi oldu.^[17]

Young denklemi ve Young -Dupré denklemi

Ayrıca bakınız: Islanma

Young’ın denklemi düz bir katı yüzey üzerinde bir sıvı damlanın temas açısı yüzey serbest enerjinin bir fonksiyonu gibi ara yüzey serbest enerjisi ve sıvının yüzey gerilimini açıklar. Young’ın denklemi yaklaşık 60 yıl sonra Dupré tarafından termodinamik etkileri hesaba katarak daha da geliştirildi. Bu denklem Young-Dupré denklemi olarak bilinir

Tıp

1808 yılında "Kalp ve Damar Fonksiyonları" üzerine verdiği konferansta Fiyzolojide hemodinamikler^[18] için önemli bir katkı yaptı. Nabız dalgası hızı için bir formül üretti.^[19] “Tıp Literatürüne Bir Giriş” , Pratik Burunoloji Sistemi (1913) ve Veremin Pratik ve Tarihsel Risalesi (1915) adlı tıp yazıları vardır. Young, çocuklarda ilaç dozu belirlemek için de pratik bir kural geliştirmiştir.

Dilbilim

Göttingen Üniversitesi’nde verdiği tezin ekinde Fransızca ve İngilizce çekilen 16 "saf" ünlü sembollerini, burun ünlülerini, çeşitli ünsüzleri ve bunların örneklerini içeren evrensel bir fonetik alfabe öneren dört sayfa vardır. Britannica Ansiklopedisi’ne yazdığı "Diller" makalesinde Young, 400 dili gramer ve sözcük bakımından karşılaştırmıştır.^[20] 1813 yılında Hint-Avrupa Dilleri terimini tanıtmıştır.

Thomas Young'ın 1818'de William Banks'e yazdığı bir mektup. Mektubun altında birçok hiyeroglifin açıklamaları bulunuyor

Mısır hiyeroglifleri

Young 1802 yılında Johan David Åkerblad tarafından düşünülen 29 harflik (14 tanesinin yanlış olduğu ortaya çıktı) bir demotik alfabe yardımıyla Mısır hiyerogliflerini deşifre etmeye çalışan ilk kişilerdendi. Rosetta taşındaki hiyaroglifleri tercüme etmeyi başardı. Sonrasında Mısır hiyeroglif alfabesi üzerinde çalıştıysa da başaramadı. Fransız dilbilimci Jean-François Champollion 1822 yılında hiyerogliflerin çevirisi ve gramer sisteminin anahtarını yayınladığı zaman Young ve diğerleri çalışmaları övmüşlerdi. 1823’de Champollion'un sisteminin temel olarak tanınması için "Eski Mısır Eserleri ve Hiyeroglif Yazısındaki Yeni Keşiflerin Önemi"ni yayınladı. Young altı işaretin ses değerini bulduğunu, ancak dilin gramerini ile ilgili sonuca varamadığını belirtti. Bulgularının çoğunu 1816’da yayınladığını ve Paris’e gönderdiğini açıkça belirtti. Champollion, paylaşma konusunda isteksizdi. Bunu takip eden o zamanın siyasi gerilimleri ile motive olan hizipleşmelerde İngilizlerin şampiyonu Young, Fransızların şampiyonu Champollion’du. hiyeroglif grameri için ortaya kuyduğu bakış Young tarafından yapılan hataların aynını göstermesine rağmen Champollion yalnızca kendisinin hiyeroglifleri deşifre ettiğini ileri sürüyordu. 1826’dan sonra Louvre Müzesi'nin müdürü de olan Champollion, Young’un hiyeroglif el yazmalara erişimine izin vermedi.

Müzik

Young, müzik aletlerinin ayarlanması için adına “Young Akordu” adı verilen bir yöntem geliştirmiştir.

Seçilmiş yazılar

• A Course of Lectures on Natural Philosophy and the Mechanical Arts (1807, republished 2002 by Thoemmes Press).
• Miscellaneous Works of the Late Thomas Young, M.D., F.R.S. (1855, 3 volumes, editor John Murray, republished 2003 by Thoemmes Press).

Kaynakça

1. Dictionary of NationalBiography
2. Şablon:Citebook
3. Şablon:Acad
4. ’’’The Royal Society of London for the Improvement of Natural Knowledge’’’ kısaca Royal Society, bilime yönelik olarak alanında uzman bir topluluk olup, Kraliyetin himayesindedir. Yalnızca İngiliz Milletler Topluluğu üyesi devletlerin vatandaşlarıyla İrlanda Cumhuriyeti vatandaşları Royal Society üyesi olabilirler. Newton, Fraday, Robert Hooke gibi ünlü bilim adamları Royal Society'nin başkanlığını üstlenmişlerdir.
5. ’’’Boylam Kurulu’’’ (İngilizce: ‘’Board of Longitude’’), Denizde boylam bulma sorununu çözmek için yenilikleri teşvik amacıyla bir ödül düzeni kurup, yönetmek için 1714 yılında kurulan bir İngiliz Hükümet organı.
6. Peacock, George (1855). Life of Thomas Young: M.D., F.R.S., &c.; and One of the Eight Foreign Associates of the National Institute of France. J. Murray. http://books.google.com/?id=pdkEAAAAYAAJ&pg=PA403. 
7. Westminster Abbey, pek çok bilimadamının ve İngiliz hanedan üyelerinin gömüldüğü bir kilisedir. Isaac Newton ve Charles Darwin'in de mezarları da bu kilisede yer alır.
8. Samuel Austin Allibone (1871). A Critical Dictionary of English Literature: And British and American Authors, Living and Deceased, from the Earliest Accounts to the Middle of the Nineteenth Century. Containing Thirty Thousand Biographies and Literary Notices, with Forty Indexes of Subjects, Volume 3. J. B. Lippincott & Co.. s. 2904. http://books.google.com/books?id=j2MLAAAAYAAJ&pg=PA2904. 
9. Alexander Wood and Frank Oldham (1954). Thomas Young Natural Philosopher 1773–1829. Cambridge University Press. s. 331. http://books.google.com/books?id=hHc6AAAAIAAJ&pg=PA331. 
10. Young, Thomas (1804). "Bakerian Lecture: Experiments and calculations relative to physical optics". Philosophical Transactions of the Royal Society 94: 1–16. Bibcode 1804RSPT...94....1Y. http://books.google.com/books?id=7AZGAAAAMAAJ&pg=PA1#v=onepage&q&f=false. 
11. Shamos, Morris (1959). Great Experiments in Physics. New York: Holt Reinhart and Winston. s. 96–101. 
12. Of course, both Young and Newton were eventually shown to be partially correct, as neither wave nor particle explanations alone can explain the behavior of light. See e.g. http://www.molphys.leidenuniv.nl/monos/smo/index.html?basics/light.htm.
13. Young, Thomas (1801). "On the mechanics of the eye". Philosophical Transactions of the Royal Society 91: 23. Bibcode 1801RSPT...91...23Y. DOI:10.1098/rstl.1801.0004. http://books.google.com/books?id=3I9JAAAAYAAJ&pg=PA23-IA3. 
14. Young, T. (1802). "Bakerian Lecture: On the Theory of Light and Colours". Phil. Trans. R. Soc. Lond. 92: 12–48. DOI:10.1098/rstl.1802.0004. 
15. Young, Thomas (1805). "An Essay on the Cohesion of Fluids". Phil. Trans: 65. DOI:10.1098/rstl.1805.0005. JSTOR 107159. http://archive.org/details/philtrans01794383. 
16. Kılcal basınç ince bir tüp ya da kılcal bir sıvıyı çeken kuvvetin bir ölçüsüdür. "Crain’s Petrophysical Handbook". 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160326044436/https://spec2000.net/09-cappres.htm. 
17. Fechner, Gustav Theodor (1878). Ueber den Ausgangswerth der kleinsten Absweichungssumme. S. Hirzel. http://books.google.com/?id=qY8KAAAAIAAJ&pg=RA3-PA650. 
18. Hemodinamikler, kan damarlarındaki kan akışını yöneten fiziksel yasalarını açıklar
19. Tijsseling, A.S., Anderson, A. (2008). "Thomas Young's research on fluid transients: 200 years on". Proc. of the 10th Int. Conf. on Pressure Surges (Editor S. Hunt), Edinburgh, United Kingdom, pp. 21–33. (BHR Group). ISBN 978-1-85598-095-2. 
20. Robinson, Andrew (2007). The Last Man Who Knew Everything: Thomas Young, the Anonymous Genius who Proved Newton Wrong and Deciphered the Rosetta Stone, among Other Surprising Feats. Penguin. ISBN 0-13-134304-1. 

Ek okuma

• Barr, E. Scott (1963). "Men and Milestones in Optics. II. Thomas Young". Applied Optics 2 (6): 639–647. Bibcode 1963ApOpt...2..639B. DOI:10.1364/AO.2.000639. http://ao.osa.org/ViewMedia.cfm?id=13115&seq=0. - The link is to a pdf version of the paper.
• Robinson, Andrew (2005). "A Polymath's Dilemma". Nature 438 (7066): 291. Bibcode 2005Natur.438..291R. DOI:10.1038/438291a. PMID 16292291. 
• Robinson, Andrew (April 2006). "Thomas Young: The Man Who Knew Everything". History Today 56: 53–57. 
• Robinson, Andrew (2006). The Last Man Who Knew Everything: Thomas Young, the Anonymous Polymath Who Proved Newton Wrong, Explained How We See, Cured the Sick and Deciphered the Rosetta Stone. New York: Pi Press. ISBN 0-13-134304-1. 
  • Reviewed by Nicholas Shakespeare in The Telegraph, 24 September 2006.
  • Reviewed by Michael Bywater in The New Statesman, 13 November 2006.
  • Reviewed by Simon Singh in The Telegraph, 26 November 2006.
  • Reviewed by Rosemary Hill in The Times, 10 December 2006.
  • Reviewed by PD Smith in The Guardian, 20 January 2007.
• Saslow, Wayne (2002). Electricity, Magnetism, and Light. Toronton: Thomson Learning. ISBN 0-12-619455-6. - Discusses Young's theoretical and experimental work on interference
• Wood, Alex; Frank Oldham (1954). Thomas Young. Cambridge: Cambridge University Press. 
• Young, Thomas (1823). An Account of Some Recent Discoveries in Hieroglyphical Literature and Egyptian Antiquities. London: John Murray.  Young's account of his hieroglyphic research. (reissued by Cambridge University Press, 2010. ISBN 978-1-108-01716-9)
• Bu maddenin bazı bölümleri, şu anda kamu malı olan "Encyclopædia Britannica'nın on birinci baskısından" çevrilmiştir.

Dış bağlantılar

• ABC Radio International program (Ockham's Razor) on Thomas Young – available for download and streaming (as of 9 July 2006)