Tophane, Beyoğlu
<tr class_"mergedrow">
| Tophane | |
| — Semt — | |
 Tophane, Beyoğlu |
|
 |
|
| Ülke |  Türkiye |
|---|---|
| Bölge | Marmara |
| İl | İstanbul |
| İlçe | Beyoğlu |
| Yönetim | |
| - Muhtar | |
| Zaman dilimi | DAZD (+2) |
| Posta kodu | |
| Alan kodu | (+90) 212 |
| Plaka kodu | 34 |
Tophane, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde, boğaz kıyısında bir semttir. Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u fethinden 2 yıl sonra 1455 yılında Tersane-i Amire (Haliç) ve 1460 Tophane-i Amire’yi (Tophane) kurarak İstanbul’da ilk sanayi hamlesini başlatmıştır.[1] Tophane, bu özelliği nedeniyle Osmanlı döneminde İstanbul'un en eski sanayi bölgelerinden biridir denilebilir.
İstanbul’un Türkler tarafından fethinden önce Tophane semtinin Galata'nın Ceneviz surlarının hemen dışındaki bir yer olarak, oturulmayan kırlık ve bahçelik bir bölge olduğu bazı kaynaklarda ifade edilirken kimi yazarlara göre de burası bir ormanlıktı. Bizans devrinde semt adının ‘’Metopon’’ olduğu kabul edilirken, daha yeni araştırmalar, yerinin güzel görünümünden dolayı ‘’Gümüş Şehir’’ (Argyropolis) olduğu tezini ortaya atmıştır. Bizans’ta burada çok eski bir Apollon Mabedi bulunduğu gibi, daha sonra Türklerin yaptıracağı kışlanın yerinde de,’’ Ste. Irene’’ veya ‘’Hadrien ve Natalie Kilise’si’’ nin olduğu söylenmektedir.
Tophâne binaları ve kışlası 1955 – 1956 da yıktırıldıktan sonra Nusretiye Camii karşısına isabet eden bir yerde bir Bizans Kilisesi’ne ait olmasına ihtimal verilebilecek bazı temel izleri ve tuğla duvar parçalarının ortaya çıktığı görülmüştür.
Tarih
Tophane Binası olan Tophane-i Amire, Fatih Sultan Mehmet zamanında top dökümü için inşa edilmiştir. Melling gravüründe kıyıda görünen Tophane Kışlası bugün yoktur. 1823'de Firuz Ağa Yangını'nda kışlalar yanmış, sonra yenilenmiştir. Bu yenileme sırasında Nusretiye Camisi de yapılmıştır. Tophane'deki eski askeri yapılardan en son ortadan kalkan, 1958'de yol genişletmesi nedeniyle, eski müşirlik binası ve Salı Pazarı'na dek uzanan sanayi kışlasıdır. Kışlalar sahasında bugün sadece 1848 tarihli saat kulesi ve Mecidiye Kasrı (1848-1849) kalmıştır. 1580 yılında inşa edilen Kılıç Ali Paşa Camii , Külliyesi, Hamamı ve Sultan I. Mahmut tarafından 1732 yılında yaptırılan Tophane Çeşmesi de semtinin önemli sembol tarihi eserleri arasındadır. Meydanda bulunan İŞKUR (iş ve işçi bulma kurumu) Cumhuriyet döneminde önemli bir yere sahip. Anadolu'dan gelen işsizlerin uğrak yeri oldu burası uzun yıllar. 1960 yıllarda ki işçi hareketinin sembolü meydandaki heykel yakın zamanda ortadan kayboldu.[2]
Nüfus
Tophane nüfusu önceleri çoğunlukla Rumlardan ve Ermenilerden oluşurken, yüzyılın başından itibaren limanda ve sanayi tesislerinde hamal olarak çalışmak için Anadolu'dan gelen Müslümanların yerleşmesi ve 6-7 Eylül Olayları sonrasındaki istimlâk hareketleri neticesinde semtte demografik yapı önemli ölçüde değişmiştir. Nüfus özellikle Siirt'in İkizbağlar (Tom) ve Bağtepe (Halenze) gibi köylerden gelen Araplarla artmış, ayrıca bu nüfusa Bitlis, Erzincan, Erzurum gibi illerden gelen göçmenler de katılmıştır. Kadim zamandan beri önemli sayılabilecek bir oranda da Roman nüfusu vardır. Semt halkı genel olarak muhafazakar eğilimlidir. Kadiriler Yokuşu'nda bulunan Kadirî Âsitânesi (Tekkesi) 1630 yılında kurulmuştur. Hacı Pîrî Camii'de buradadır. 1997 yılında büyük bir yangın sonunda yapı topluğu tamamen kullanılamaz hale geldi.[3] Günümüzde aslına uygun olarak yeniden inşa süreci devam etmektedir.[4]
Kültürel etkinlikler
Tophane binası bugün Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Kültür Merkezi olarak kullanılmaktadır. Her yıl mart ayının ilk haftası okulun kuruluş yıldönümü kutlamaları çerçevesinde geleneksel kıyafet balosuna da ev sahipliği yapmaktadır. Yakın zamana kadar nargilecileri ve Amerikan pazarıyla her gün birçok kişinin buraya uğramasını sağlamaktaydı. Günümüzde Amerikan Pazarının olduğu bölgede dükkanlar boşaltılarak Galataport adı altında farklı bir proje ile yapılandırılmaktadır.[5]Taksim, Beşiktaş ve Karaköy istikametlerinin kesiştiği bu tarihi bölge canlılığını tarihte olduğu gibi günümüzde de sürdürüyor. Çağdaş sanat müzesi İstanbul Modernde bu semttedir.
Ulaşım
T1 tramvay hattı üzerinde Tophane istasyonu bulunmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Şafak TUNÇ Tophâne-i Âmire ve Osmanlı Devleti'nde Top Döküm Faaliyetleri 2004. İst.
- ↑ Doç. Dr. Mesut Doğan. Geçmişten Günümüze İstanbul’da Sanayileşme Süreci ve Son 10 Yıllık Gelişim. docplayer.biz.tr. Erişim Tarihi:21.10.2016
- ↑ İflah olmayan işçi heykeli. evrensel.net. Erişim Tarihi:21.10.2016
- ↑ Zerey, Nesrin. Bir Kâdirihâne Vardı, Altınoluk Dergisi, Haziran, 1997, Sayı: 136, Sayfa: 31
- ↑ Hacı Piri Camii, Tekkesi ve Haziresi rölöve, restitüsyonu. seckinmimari.com. Erişim Tarihi:20.10.2016
- ↑ Galataport'ta çalışmalar başladı. ensonhaber.com. Erişim Tarihi:21.10.2016