Ulvi Cemal Erkin

Ulvi Cemal Erkin
Doğum 14 Mart 1906
İstanbul
Ölüm 15 Eylül 1972 (66 yaşında)
İstanbul
Meslek Müzisyen, besteci, müzik öğretmeni, orkestra şefliği

Ulvi Cemal Erkin, (d. 14 Mart 1906 İstanbul – ö. 15 Eylül 1972), Türk Beşleri arasında yer alan çağdaş müzik bestecisi ve müzik öğretmeni.

Birinci kuşak çağdaş Türk müziği bestecileri arasında yer alan Erkin, opera dışında hemen bütün formlarda yapıtlar vermiş verimli bir bestecidir. Besteciliğin yanı sıra orkestra şefliği, piyano öğretmenliği ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında açılan müzik kurumlarında yöneticilik yaparak “müzik devrimi”nin sevilmesi ve yaygınlaştırılması konusunda öncülük etmiştir[1]. Müzik tarihinde Türk Beşleri adıyla anılan sanatçılar arasında yer alır. 1971 yılında devlet sanatçısı unvanı ile onurlandırılmıştır.

Hayatı

1906 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Babası, üst düzey bir bürokrat olan Mehmet Cemil Bey, annesi Nesibe Hanım’dır. Diplomat Feridun Cemal Bey (Erkin)’in kardeşidir. Yedi yaşındayken babasını kaybetti. Dedesi Abdullah Behçet Bey’in evinde büyüdü[1].

İlk müzik derslerini piyano çalan annesinden aldı. Piyano derslerine önce Mercenier adlı bir Fransız öğretmenden, daha sonra İstanbul’da tanınmış bir öğretmen olan piyanist Adinolfi’den dersler alarak devam etti; bir yandan da Galatasaray Lisesi’nde eğitimini sürdürdü[1]. Milli Eğitim Bakanlığı’nın yurtdışında müzik öğrenimi görecek gençleri seçmek için açtığı sınavı kazanarak 1925 yılında Paris’e gönderildi. Paris Konservatuvarı’nda Jean Batalla, Isidor Philipp ve Camile Decreus ile piyano, Jean Galon ile armoni, Noel Galon ile kontrpuan çalıştı; daha sonra Ecole Normale de Musique’de, Jean Galon ve Nadia Boulanger’dan kompozisyon dersleri aldı.

Beş yıllık öğrenimini Paris Konservatuarı ile Ecole Normale’de başarıyla tamamlayan genç sanatçı, 1930 yılında yurda dönerek Ankara Musiki Muallim Mektebi’nde öğretmenliğe atandı. Çeşitli Avrupa kentlerinde öğrenimini tamamladıktan sonra yurda dönüp Ankara Musiki Muallim Mektebi kadrosuna katılan Cemal Reşit Rey, Hasan Ferit Alnar, Ahmet Adnan Saygun, Necil Kazım Akses ile birlikte müzik tarihinde “Türk Beşleri” olarak anılan grubun bir üyesi kabul edildi[2].

Paris’te başladığı “İki Dans” adlı orkestra yapıtını Ankara’da bitiren bestecinin bu ilk yaratışının dünya prömiyeri, 6 Mart 1931 yılında Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası tarafından gerçekleştirildi.

1932 yılında piyanist ve piyano öğretmeni Ferhunde Remzi Hanım ile evlenen Ulvi Cemal Bey'in bu evlilikten Sevin (1937) ve İçten (1941) adında kızları oldu.

1936 yılında Ankara Devlet Konservatuarı’nın kurulması üzerine bu kurumun piyano bölüm başkanlığını üstlendi. 1949-1951 yılları arasında konservatuarın müdürlüğünü üstlendi. Hayatının sonuna kadar bu kurumda piyano öğretmeni ve piyano bölüm şefi olarak görevine devam etti; bir yandan da bestecilik, orkestra şefliği yaptı.

Türk Beşlerinin diğer üyeleri gibi eserlerinde halk müziği ezgilerinden yararlanan besteci, 1937 ve 1938 yıllarında yapılan birinci ve ikinci derleme gezilerine katıldı. Birinci gezide Sivas, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gümüşhane, Trabzon ve Rize illerinde; ikinci gezide Malatya, Diyarbakır, Urfa, Gaziantep, Maraş ve Adana illerinde eser derleme çalışmalarına katıldı[2].

Besteci arkadaşı Necil Kazım Akses’le birlikte Carmen, Aida, Fidelio gibi çok sayıda önemli opera yapıtını Türkçe’ye kazandırarak opera repertuarımıza armağan etti ve sahnelenmesini sağladı[3].

1943 yılında Cumhuriyet Halk Partisi’nin açtığı beste yarışmasına “Köçekçe” ve “Piyano Konçertosu” ile katıldı. Piyano Konçertosu ödüle layık görüldü; Ahmet Adnan Saygun ve Hasan Ferit Alnar ile birlikte yarışmanın büyük ödülünün sahibi oldu[4]. Bu eser, aynı yıl 11 Mart günü Riyaset-i Cumhur Orkestrası tarafından eşi Ferhunde Erkin solistliğinde seslendirildikten sonra 8 Ekim 1943’te bombardıman altındaki Berlin’de yine Ferhunde Erkin’in solistliğinde Berlin Şehir Orkestrası tarafından seslendirildi.

Sanat yaşamındaki başarıları nedeniyle Fransız ve İtalyan devletlerinin onur ve liyakat nişanları ile ödüllendirilen Erkin, 1971 yılında Türkiye Cumhuriyeti tarafından “devlet sanatçısı” unvanı ile onurlandırıldı.

15 Eylül 1972'de, altmış beş yaşında iken Ankara’da yaşamını yitirdi. Karşıyaka Mezarlığı’na defnedildi.

Ölümünden sonra sanatçı anısına 1985 yılında pul basıldı; 1991 yılında “Çağdaş Türk müziğinin yaratılmasına zengin esin gücüyle olağanüstü katkılarından, gelecek kuşaklara aktardığı üstün eserlerinden ve yetiştirdiği değerli öğrencilerinden ötürü”[5] Sevda - Cenap And Müzik Vakfı onur ödülü altın madalyası verildi.

Eserleri Hakkında

İlk yapıtlarında geç romantizm ve izlenimcilikten yola çıkan Ulvi Cemal Erkin, kısa sürede geleneksel Türk müziğinin, özellikle halk müziğinin makamsal ve ritmik gereçlerini başarıyla kullanmaya başladı; bilinçle eğildiği bu gerecin renkleriyle ulusal bireşime ulaştı. Besteci İlhan Usmanbaş “Beşler”in kişiliğinde Erkin’in bu dönemini şöyle değerlendirir:

“Birinci kuşak Türk Bestecileri, 1930’larda ilk yapıtlarını verdikleri zaman, bugün insanı hayrete düşüren bir şey daha var; o da sanki Türkiye’de yüzyıllardan beri Avrupa müziği yapılıyormuş gibi yeni bir müzik diline oturmuş olmaları. Mesela Erkin’in “Beş Damla” adlı piyano parçaları 1931 tarihini taşır; yani henüz öğrenciliğini bitirip Türkiye’ye dönmüş genç bir besteci, birden bire o güne kadar Türkiye’de nasıl bir müzik yapılması gerektiğini en açık bir dille ortaya koymuştur.”

Bu çizgi, yaratılarının son döneminde doğal olarak yeni müzik tekniklerine eğilim göstermiş, sonuçta besteci, çağımıza uzanan bütün müzik tekniklerini kırk yıllık sanatsal yaşamına sığdırmayı başarmıştır[6].

Ulvi Cemal Erkin’in yapıtlarının seslendirme üzerindeki tüm telif hakları SACEM’e aittir.

Ödüller ve Nişanlar

Eserleri

Şan ve Orkestra için

Şan ve Piyano için

Koro Eserleri

Orkestra Eserleri

Oda müzikleri

Solo piyano eserleri

Keman ve Piyano

Sahne Yapıtları

Opera çevirileri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. 1 2 3 Ulvi Cemal Erkin web sitesi, Yaşam Öyküsü sayfası, Erişim tarihi:20.10.2011
  2. 1 2 İlknur Tunçdemir, Cumhuriyet Dönemi Müzik Kültürünün Oluşmasında Rol Oynayan Sanatçılarımız ve Türk Müziğine Katkıları, 16. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi bildirisi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat, 2007
  3. ↑ Ulvi Cemal Erkin sitesi, Opera çevirileri, 20.10.2011
  4. ↑ Kültür Portali sitesi, Kim Kimdir, Ulvi Cemal Erkin sayfası, Erişim tarihi:20.10.2011
  5. ↑ Sevda-Cenap And Müzik Vakfı web sitesi, Ödüller, Erişim tarihi:20.20.2011
  6. ↑ Beethovenlives.net sitesi, Ulvi Cemal Erkin sayfası, Erişim tarihi:20.10.2011
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/8/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.