Utahraptor
 | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||
| Utahraptor ostrommaysorum James Kirkland, Robert Gaston & Donald L. Burge, 1993 | ||||||||||||||||||||||
Ebat olarak en yakın tür Achillobatordur.
Aathal Dinozor Müzesi,İsviçre
Utahraptor (Hintçe kökenli utah, 'dağın tepesi' ve Latince raptor, 'hırsız' kelimelerinin kombinazasyonu) tepelerin hırsızı adındaki 120-130 milyon yıl önce, Kretase Devri'nde yaşadığı tahmin edilen Ostrommaysorum dinozordur.[1][2][3]
Hakkında
Fosillerine 'tüy' kalıntıları olmasa da kuvvetli filogenetik kanıtlara göre prehistorik dönem yırtıcı kuşlar gibi tüylerle kaplı olduğu düşünülmektedir ve bulgulara göre en büyük yırtıcı kuş ünvanına sahiptir. Kretase döneminin Kuzey Amerika dinozorlarınnın çoğunun Avrupa ve Asya'da da benzer görünümlü muadilleri vardır. Utahraptor'dan biraz daha küçük ve daha yakın dönemde yaşamış olan (baş-kuyruk sadece yaklaşık 5 metre) Orta Asya'da kalıntıları bulunan Achillobator ile benzerlikleri söz konusudur. Dromaeosauridaeler içinde en büyük dinozordur.[4] Arka ayaklarının daha geniş pençelere sahip olması sürü halinde avlandığı, hızlı hareket ettiği düşünülmektedir.[5][6]
Morfolojisi
Bir kaval kemiği, kafatası, pençeler, ve kuyruğa ait olduğu düşünülen parçalar Utahraptor'un rolotip sirkülerini oluşturmaktadır. Bu unsurların büyüklüğü bu türün Deinonychus' tan iki kat daha büyük olduğunu düşündürmektedir. Diper dromaeosauridlerden Achillobator gibi ayaklarının ikinci parmak uçlarında keskin orak şeklinde pençeler bulunmaktadır. Pençe numunesinin bugüne kadar sağlan kalmış fosil uzunluğu 22 santimetredir, bunun normal halinde yaklaşık 24 cm. olduğu ön görülmüştür. Fosil analizleriyle 500–950 kg (1,000-1,900 pound) ağırlığında, 7 metre (23 ft) uzunluğunda çıkarımı yapılmıştır.[7] Güçlü çene yapısı içinde keskin, testere biçimli dişler, dört hareket uzvunun her birinde üçer parmak ve iki ayağın her birinde orak biçimli pençeler, denge ve hızlı hareket imkanı sağlayan omurgaya bağlı uzun bir kuyruk, esnek eğri bir boyun ve büyük bir kafa ile tasvir edilmiştir.[8][9]
Keşfi
İlk fosil kalıntıları 1975 yılında Kuzey Amerika, Utah'ın doğusundaki, Moab kasabası yakınlarındaki “Utah Dalton Wells Ocağı”nda “Jim Jensen” tarafından bulunmuştur, fakat fazla önemsenmemiştir. 1991 Ekim'inde “Carl Limoni” büyük bir ayak pençesi bulduktan sonra diğer fosil kalıntıları paleontolojist James Kirkland, Robert Gaston ve Donald L. Burge tarafından Cedar Point dağ oluşumu çevresindeki kazılarla ortaya çıkarılmıştır.[10][11] Radyometrik testleri Cedar Dağ oluşumundaki bu parçaların yaklaşık 124 milyon yıl önce çökelmiş olduğunu göstermiştir.[12][13]
Utahraptor fosilleri koleksiyonunun büyük bir kısmının ev sahipliğini İsviçre, “Brigham Young Üniversitesi”, “Aathal Dinozor Müzesi” yapmaktadır. “CEU 184v.86” tipi numune ise “Doğu Utah Prehistorik Müzesi”ndedir.[14]
1954 doğumlu, Eolambia, Jeyawati, Gastonia, Mymoorapelta, Nedcolbertia, Zuniceratops ve Diabloceratops türlerine isim vermiş Amerikan paleontolojist James Ian Kirkland, Gaston ve Burge tarafından türü Utahraptor ostrommaysorum olarak 1993 yılında sınıflandırılmıştır.[15][16]
Ayrıca bakınız
- Dinozorlar listesi
- Aynı familyadan diğer dinozorlar
Dış bağlantılar
- dino olgusu: Utahraptor(İngilizce)
- James Kirkland, 2005 Makalesi,PDF(İngilizce)
- National Geographic Blog- 18 Aralık 2008(İngilizce)
- about.com(İngilizce)
- Discovery Channel.,2011 Dinosaur Revolution
- BBC Utahrapfor belgeseli , video
Kaynakça
- ↑ Raptor kelimesi-19 Mart 2012 erişim (Almanca)
- ↑ Utah -19 Mart 2012 erişim (İngilizce)
- ↑ INDIAN PLACE NAME-19 Mart 2012 erişim PDF,(İngilizce)
- ↑ Royal Society 2008 -19 Mart 2012 erişim (İngilizce)
- ↑ Bob Strauss , About.com 10 Facts About Utahraptor-19 Mart 2012 erişim (İngilizce)
- ↑ dinoruss.com,
- ↑ memphisgeology-19 Mart 2012 erişim (İngilizce)
- ↑ Utahraptor,dinozor-19 Mart 2012 erişim (İngilizce)
- ↑ Bob Strauss,,Utahraptor Facts-19 Mart 2012 erişim (İngilizce)
- ↑ 2005 Utah Üni. Makalesi,Down to Earth-19 Mart 2012 erişim (İngilizce)PDF
- ↑ Abc.net Utahraptor-19 Mart 2012 erişim (İngilizce)
- ↑ [Paleontology of the Greenhorn Cyclothem (Cretaceous: late cenomanian to middle turonian) at Black Mesa, northeastern Arizona|Paleontology ]James Ian Kirkland,New Mexico Museum of Natural History and Science, 1996 - 131s.
- ↑ nationalgeographic UTAH-19 Mart 2012 erişim (İngilizce)
- ↑ AT McDonald - 2010,Cedar Mountain Formation-19 Mart 2012 erişim (İngilizce)
- ↑ Mayıs 2007,Amerikan Jeoloji Birliği, Makale, Utah Geological Asssociation Publication 3-19 Mart 2012 erişim (İngilizce) PDF
- ↑ “Paleontologists”-19 Mart 2012 erişim (İngilizce)
Dip notlar
- ↑ ''çökelmek'':(bir sıvının içinde erimiş olan katı bir madde) bir ayıracın yardımıyla sıvı dibine çökmek, teressüp etmek