Uzundal, Hozat
| Uzundal | |
| — Köy — | |
 |
|
| Ülke |  Türkiye |
|---|---|
| İl | Tunceli |
| İlçe | Hozat |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Nüfus (2015) | |
| - Toplam | 8 |
| Zaman dilimi | UDAZD (+3) |
| İl alan kodu | 0428 |
| İl plaka kodu | |
| Posta kodu | 62400 |
| İnternet sitesi: | |
Uzundal, Tunceli ilinin Hozat ilçesine bağlı bir köydür.
M.Ö 550’de Abhazya’da güçlü bir İran etkisi baş göstermişti. İran yani Persya, Ahameniş ülkesi olarak adlandırılıyordu. Çetin savaşlarla halklara baskı uyguluyordu. Akamenid hanedanlarından Kral Kirios, bölgeyi işgal etti. Ancak Makedonyalı Büyük İskender’in komutası altındaki ordular Persyalılar’ın varlıklarına son verdi. İskender’in uçsuz bucaksız toprakları, Makedonya’dan Hazar Denizi’ne, Hindistan’a, Persya’ya, Suriye’ye, Filistin’e kadar dayanıyordu. İskender M.Ö. 303’te ölünce yerine geçen hanedanlara ‘Selevkoslar’ veya ‘Selevkitler’ denildi. Sonra ‘Selevkos’ ve “Selevkit” krallıkları da parçalanarak, yeni krallıklar ve yeni devletler ortaya çıktı. Karadeniz’de Pontuslular adıyla Pontus Krallığı, Dersim’de yaşayan Dımıli, Zaza boyları da Part Krallığı’nı kurdu, bağımsızlıklarını ilan ettiler.
İskender’le başlayan Elen kültürü ve yazılı dili buralarda halk arasında varlık gösteremedi. Yerleşik boylar, bağımsız gelişmelerinin önündeki engellere karşı durdular. Elen kültüründen ve yazılı dilinden etkilenmediler. Sözlü söylencelerle ifade edilen inançlarını, geleneklerini mistik edebiyat yerine, çok tanrılı dinsel dizgelerden yana oluşmuş bir yaşam sürdürdüler.
Bu yüzyıllarda -M.Ö. 400 - 500’lerde- Karadeniz’in iki yakasındaki sahiller Kolhkide Krallığı denetimindeydi. Kolhkide Krallığı’nın kuzey toprakları Abhazya ve Gürcü ülkesiydi. Abhaz Krallığı’nın iki beyliği vardı. Kuzeyi Abhaz ülkesiydi. Güney Kolh toprakları ise Pontus ülkesi dahilindeydi. En alt uç sınırı Dersim’e uzanıyordu. Kolh Krallığı’nın beyinin küçük oğlu Leon, o zamanlar Dersim–Dereksani- kalesinde oturuyordu. M.Ö. 300-200’lerde Dersim’de Dımıli, Zaza halkının ileri gelen Beylerinden 60 Bey silahlı askerleriyle, Abhaz Kolh Krallığı’na saldırılar düzenleyen, doğudan gelen yabancı istilalara karşı savaşa katıldılar. Dersim’in Fırat’ı besleyen Munzur suyunun en verimli kıyılarında yaşayan Aşuwan köyü ismini, Abhaz Kolh Krallığı döneminden çok daha önceleri bölgeye gelip yerleşenlerden almıştı. Zamanında Mitanni Krallığı’na başkentlik yapan Vasgıvan köyüne komşu olan Aşuwan köyü ve Asuwan kalesi 1968’de Keban Barajı göl suları altında kaldı. Bazen su seviyesinin azalmasıyla Kale açığa çıkmaktadır. Daha o zamanlar Kohl Krallığı’nın güney toprakları Dersim içlerine uzanıyordu. Dersim Hozat’ta Sin köyü,, Çemişgezek Vasgıvan köyündeki Hutti, Hırri boyları ve Çemişgezek Aşuwan köyündeki Aşuwa boyları ile Hozat’taki Xoşan Köyü, Kafkasya’daki boylarla daha o zamanlar Dersim’deki bu akraba boylar iç içe yaşıyorlardı. Dersim’de o köylerde bu boylar hala aynı isimlerle yaşamaktadırlar. Ve kendi etnik konsültasyonlarını Dımıli, Zaza olarak ifade etmektedirler. Roma’nın son dönemleri Bizans başlarında Kolh topraklarının Karadeniz sahillerinde ve güneyde de Dersim topraklarında bağımsızlık ilanıyla yeni oluşumlar ortaya çıktı. Karadeniz’in güney ve kuzey sahilleri her zaman kralların iştahını çekmişti. Bu iki değişik yakada: Abhazlar, Migreller, Lazlar, Sıvanlar, Ermeniler, Hemşinliler, Kartvelililer, Gürcüler gibi pek çok farklı etnik guruptan halklar yaşıyordu. Karadeniz’in sahil bölgelerini ve Anadolu’nun iç kısımlarını, daha M.Ö. 700-600’lerde güçlenen Yunan Site devletlerinin ticaret kolonileri kuşatmışlardı. Buralara yayılan Grek boyları ve oymaklarının en gelişmiş olanları, Miletos, Efesos, Didimos kentlerden çıkıp deniz yoluyla Karadeniz sahillerine yayılmışlardı. O zamanlar Hindistan’dan getirilen deniz yolları ticareti, Ege’deki Miletos kentinde son buluyordu. Çeşitli Elen boyları Küçük Asya topraklarında egemenlik kuran Hatti-Subari ve ardıllarının kültürlerinden de etkilenmişlerdi.
Ege kıyı kentlerinin ticari gelişmişliğinin yanında, eski Yunan bilimsel ve edebi el yazmacılığı da gelişmişti. El sanatları, mimari ve her türlü ticaret bu kıyılarda büyüdü. Anadolu, Mısır ve Kuzey Kafkas halklarının destanları ve sözlü söylenceleri ile İlyada-Homeros destanları arasındaki benzerlikler ilk defa bu süreçte şekillendi. Onlarca Yunan söylencesinin, Küçük Asya ve Ön Asya ile Kuzey Kafkasya ve Mısır halklarının destan ve söylenceleri ile ortak ve benzer yönler taşıması, bu dönem başladı. Ve Miletos kentinde oturan antik edebiyat yazmacıları Ege mitolojilerini geliştirdiler
Kolh krallığı içerisinde günümüz Abhazya ve Gürcistan arasındaki ırmakların dar ve derin yakalarından oluşan dağ köylerinde Sıvanlar yaşıyorlardı. Dilleri ve kültürleriyle varlıklarını koruyan ayrı bir etnik halk topluluğuydular. Dilleri, Dersim Dımıli diline yakındı. Örneğin hem Sıvanlar’ın dilinde hem de Dersim Dımıli dilinde: ‘sol’, ‘herg’, loçik gibi onlarca ortak kelime vardır. Ayrıca kültür ve geleneklerde de ortak benzerlikler yaygındır. Sıvanlar’da; gelenek, görenek, büyük-küçük ilişkileri, ev sahibi-konuk ilişkileri, evlenme-boşanma gibi sosyal saptamalar, kendine özgü biçime bürünmüştür. Aralarında toplumun, ailenin dirlik-düzenini bozanları, geleneklere aykırı davrananları yargılamak için, Sıvan Halk Kurultayları toplanır, bu sorunlar ele alınırdı. Kadın ve erkeklerin katılımıyla sorun görüşülür, çözüme kavuşturulurdu. Alınan kararlara uymayanlar tecrit edilir, yalnız bırakılırdı. Sıvan Halk Kurultayları, günümüz Dersim’indeki Anadolu Alevi inancı içerisindeki ‘Halk Mahkemeleri’ işlevini gören “Cemlerde Dara Çekme” yöntemiyle suçlu olduğuna inanılan kişinin yargılandığı Cemler’in işlevleriyle ortak bir paralellik vardır. Sıvanlar’ın ve Kuzey Kafkasyalı onlarca halkın sözlü kuralları ve gelenekleriyle, Dersim’deki halk ve toplumun en eski inanç dizgeleri ve tasarımları, mitosları içerisinde bir çizgi, bir ilişki, kültürel etkileşim ve benzerlik bu güne kadar getirilebilmiştir.
O zamanlar Kolhlar önemli oranda genişleyip özgürlük olanağı yakalamışlardı. Süreç içinde bitmez tükenmez Roma işgalleri başlamış, Romalılar Karadeniz sahillerine dayanmışlardı. Kolh topraklarında Lazlar ve Hemşinliler, Abazalar, güneyde de Dersim’in Dımili ve Zaza boyları, Romalılar’ı yurtlarından çıkardılar. İç Anadolu’da, Samsa ve Adıyaman dolaylarında ise Kral Mitridat hüküm sürüyordu. O da Kafkasya’ya seferler düzenliyordu.
Tamara Gürcü kraliçesidir. Gürcüstan Kralı Bagrationlardan gelmedir. O tarihlerde iki Tamara yoktur. Kralın erkek çocuğu olmayınca Bagration'dan sonra tahta o çıkmıştır. Evlenmek için mahiyeti ona damat adayı araştırmışlardır. Pek çok ünlü kimseyi sarayına çağırmış Tamara. İçlerinden beğendiği biriyle evlenmek istemiştir. Muzafferiddin Saltuk'u da sarayına çağırmış ve kendine koca aday adayı olarak seçmiştir. Güzelliği dillere destan Gürcü kraliçesi Tamara için pek çok ozan, şiir ve şarkı bestelenmiştir adına. Etrafındaki şövalyeler güzelliğine methiyeler dizmişlerdir. O zamanlar Ahlat, Erciş, Erzurum, Erzincan Adilcevaz, Van zaman zaman Tamara'nın yönetimine girmiştir. Van Gercüş'teki Akdamar adası güzelliği dillere destan Tamara ya yazılan bir şiir de; Ah Tamara! sözünden Akdamar'a dönüşmüştür. Tamara, saraya çağırdığı koca aday adayları arasından Kuzey Kafkasya'daki Alanya Cumhuriyetindeki) bir Alan soylusu, Beyi olan Soslan'ı seçmiş ve onunla evlenmiştir. Ondan doğan çocukları Gürcü tahtının varisi olmuşlardır.
Alan Beyi Soslan Kuzey Kafkasya'daki Alanların ünlü bir soyu olan Xoşanlılardandır.
Xoşanlılar, Alanların en asil ve soylularından kabul ederler kendilerini. Önemli bir sülale ve aristokrat sayarlar soylarını. Yani ağa ve bey sınıfındadırlar. Xoşanlılar Dersimden Gürcüstan'a ve oradan da Alanya Topraklarına yerleşen Hozat'taki Xoşan köylüleri ile akraba boylardandırlar. Köy Mezarları Koç heykelleri Koyun başlı heykeller ile süslüdür Yıllarca Tarihi güzelliği saklı kalan köy malesef Mezarlarının üzerindeki taşlar çalınmıştır bir kısmı ise dimdik ayakta duruyor ..
Kültür
Kafkas Türkleri kültür ve gelenekleri yaşanmaktadır.
Köyün Yaşlılarının ve isimleri Türkçe olmasına rağmen yıllar geçtikçe bu isimler değişmiştir. ülkesine milletine yararlı insanların yetişmesi için annelerin emek verdiği kadın ve erkek eşitliğin ön plana çıkartıldığı bir köydür. Okur yazar oranı çok yüksektir başka çareleri yoktur. Yıllarca güzel vatanlarının farklı köşelerinde yaşayan yakınları ile her gün büyümüş her gün yeniden köylerinin özlemleri ile bir araya gelmeye çalışmışlardır . Ama alın yazılarında olmalı bu bu köyde herkesin bir anısı bir hatırası var hepsi farklı ücra köşelerde bir yaprak misali darma dağın hatıralar ile yaşamışlar. Yoksulluklarına isyan etmemişler çaresiz kalışlarına rağmen her gün yeniden bir arada olmuşlar düşünün 2 mt kar altında yolları kapalıyken baktıkları koyunlarına keçilerine yem verip çocuklarını bu yoksulllukta okutmuş helal ekmekleri ile beslemişleer Yazın çocuklarının yolunu gözlemişlerdir . Seydağa,Rıza,Süleyman Doğan,Keko,Uço ,Mahmut,Şıhhasan,Taş,Mavuş,Hüseyin ,ve Daha niceleri Büyük şeyler başardınız bakın sizler bu büyük tarihte vicdalarımızdasınız Allah Sizleri Korusun,Sizler var olduğunuz için bizler sizlerle gurur duyuyoruz Hepiniz Yoksulluklar yaşadınız acılar yaşadınız Allah sizlerden razı olsun . Ölmediniz yaşıyorsunuz her geldiğimizde orda olduğunuzu hissediyoruz.
Coğrafya
Tunceli iline 51 km, Hozat ilçesine 6 km uzaklıktadır.
İklim
Köyün iklimi, karasal iklim etki alanı içerisindedir.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2010 | 2 |
| 2000 | 14 |
| 1997 | 32 |
,
Ekonomi
Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır..
Altyapı bilgileri
Köyde ilköğretim okulu geçmiş tarihlerde eğitim veriyordu yıllarca bu okulda eğitim verildi ama terör korkusu ile göç nedeni ile okul eğitime devam etmemiştir. Köyün içme suyu şebekesi vardır ancak kanalizasyon şebekesi yoktur. PTT şubesi ve PTT acentesi yoktur. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye ulaşımı sağlayan yol asfalt olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır. Yollar genişletilmiştir. Elektirik şebekesi ve su şebekesi düzeltilmiştir .
Dış bağlantılar
| ||||||