Yahniler Muharebesi

Bu maddenin doğruluğu konusunda şüpheler var. (Madde içeriğinde doğruluğu kesin olmayan kısımlar tespit edilmiştir.) Lütfen konuyla ilgili tartışmaya katılın. Gerekirse kaynak gösterin.

Yahniler Muharebesi
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı,Alacadağ Muharebesi
3 Ekim'deki Yahniler Muharebesinden bir sahne.
Tarih 2 Ekim-4 Ekim 1877 Bölge Kars'ın 15 km doğusundaki Yahni Dağı (Büyük Yahni) ve Yahni Tepesi (Küçük Yahni) Sonuç -Osmanlı zaferi (Türk,İngiliz Kaynakları) -Sınırlı Rus başarısı (Rus-Bulgar kaynakları)[1] -Ruslar Büyük ve Küçük Yahni tepelerini ele geçirdiler ancak mevziilerinden geri atıldılar -Ama Kars üzerine Rus saldırılarını durdurmak mümkün olmadı. -Kafkas cephesinde 2.büyük Rus Taaruzu bu muharebe ile başladı -Muharebe'den hemen sonra 9 Ekim'de Yahni tepeleri boşaltılıp Alacadağ'da savunma hattı kurulmak zorunda kalındı.
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu	Rusya İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Ahmet Muhtar Paşa	Vasiliy Aleksandroviç Geyman Mihail Tarieloviç Loris-Melikov
Güçler
34.000 piyade,2.000 süvari,6.000 aşiret,halktan gelen düzensiz süvari kuvveti,96 top	42.000 piyade,12.000 süvari ve 240 top
Kayıplar
5.000 ölü ve yaralı[1]	3.383 ölü ve yaralı[1]

Saldırı Öncesi

93 harbinde Kafkas Cephesinde İlk büyük Rus taaruzunda Ardahan,Doğu Beyazıt alınmış ancak Kızıltepe, Haylaz ve Zivin Muharebeleri ile Kars,Erzurum üzerine Rus taaruzu durdurulmuştur.Rus Ordusu geri çekilmiş ancak Iğdır,Doğu Beyazıt yönüne Osmanlı Saldırıları takviye yetersizliği v.s nedenlerden başarılı olamamış buna karşın 25 Ağustos'ta Başgedikler Muharebesinde Osmanlı Ordusu sürpriz bir şekilde Rus ordusunun bu bölgedeki kumandanlık Merkezine ve ordusuna saldırarak başarı kazanmış ve onları gerilemeye zorlamıştır. Diğer taraftan Batum'u Osmanlı Ordusu boşaltmak zorunda kalmış, Ruslara karşı isyan eden Gürcistan'daki Abhaz halkına Osmanlı yardım etmeye çalışmışsa da pek başarılı olamamıştır.

Eylül 1877'de Kafkaslarda Osmanlı saldırıları durma noktasına gelmişti,Kafkaslarda Osmanlı Ordusu takviye asker alamıyordu,zira Ruslar Balkanlarda başarılarına devam ettikeri için takviyeler burada kullanılıyordu.Şıpka geçidini almak için yapılan 3.Osmanlı taaruzuda başarı ile püskürtülmüş,Ruslar Lofça Muharebesini kazanıp Plevne'deki Osmanlı ordusunu tam anlamıyla çembere almıştı.Buna rağmen Plevne'de ki Osmanlı Ordusu Gravitsa Mevziilerini alan Romen Ordusu'na karşı aynı başarıyı gösteremesede Rusların güneyde ele ettiği mevziileri geri alarak 3.Plevne Muharebesinide kazandı.

Ahmet Muhtar Paşa Doğu Anadolu'da doğru düzgün takviye alamamasına, söz verildiği halde askerlerinin üzerine giydirecek sonbahar ve kışa uygun giysiler bile bulamamasına karşın Ruslar için durum hiçte öyle değildi.Melikov talep ettiği takviye yardımını Zivin Muharebesinin üzerinden 1,5 ay bile geçmeden alabildi,1 piyade bölüğü,bir topçu bataryası,Don Kazaklarından 2 tabur;5 tabur 1 bölük Ardahan'a çekilen Rus ordusundan, Tegukasov'a bağlı Erivan'daki ordudan 1 tabur,dragon birlikleri....^[2] Eylül sonunda kısa sürede sadece Melikof komutasındaki Rus Ordusu 42.000 piyade,12.000 süvari ve 240 topa ulaşmıştı.

Ahmet Muhtar Paşa mobil güçlerinin yarısını Kerhane-Dünyeli arasında tutuyordu,diğer taraftan Kalan kısım Küçük Yahni ve İnah Tepe arasında tahkim edilmiş mevziilerde tutulurken,küçük bir takviye birliği Evliya Tepe ve Vezinköy arasındaydı.Bu duruma göre Türk hatlarının zayıf noktası Küçük Yahni-İnah Tepe arasında gözükmekteydi,Büyük Yahni Dağı-Evliya Tepe,Vezinköy arasındaki bölgenin koruması zayıftı.Buna karşın Vezinköy Türk ordusu için aşırı önemli bir yerdi zira burası ele geçerse Muhtar Paşa zaruri olarak lojistik ve ikmal hatları kesildiğinden Kars'ta çekilmek zorunda kalacak ve savunmasız,takviyesiz kalan Kars sonunda düşecekti.

Rus Planı

Vasiliy Aleksandroviç Geyman ve diğer bir kısım subaylar Melikof'un ordusunun 8 tabur ve 4 toptan oluşan Küçük Yahni'de ki Osmanlı kuvvetlerinin ihmal edilerek doğrudan Avliar ve Vezinköy hattına hücumunu savunuyorlardı.Buna karşın Grand Dük Nikolay ve Melikov ise sistematik bir saldırıdan yanaydı. Buna göre öncelikle Yahni zaptedilmeli ondan sonra Vezinköy'e ilerlenmeli ve böylece Rus ordusu ardında bir Osmanlı Kuvveti bırakmamalıydı.^[2]

Sonuçta, aynı zamanda Rus Kafkas Ordusu Başkumandanı olan Grand Dük'ün kararına Rus Ordusu uydu.Rus generallerden Nikolay Obruchev tarafından hazırlanan harekat planı 2 aşamadan oluşuyordu önce Büyük ve Küçük Yahni deki Osmanlı Mevziileri alınacak ardından Vezinköy'e ilerlenip Osmanlı hatları arkadan kuşatılacak Kars yakınındaki Osmanlı Ordusu bu şekilde tamamen imha edilip Kars'tan uzaklaştırılacak ve Kars alınacaktı.

Muharebe

2 Ekim'de Yahniler Muharebesinin bir parçası olan Küçük Yahni Muharebesi ile Kafkas Cephesinde 2.Büyük Rus taaruzu başladı. Türk ordusu inatla bütün hatlarda direnmeye devam etti savunma'nın hemen her kesiminde Ruslar püskürtüldü,fakat geceleyin Rus ordusu Büyük Yahni tepesini ele geçirmeyi başardı yine Türk hatlarının arkasından Alaca Köyüne saldırdılar ve köy halkında askerin bir kısmında paniğe neden oldular; ancak Ahmet Muhtar Paşa yerinde bir kararla elindeki 10 tabur ve 24 toptan oluşan bir kuvveti takviye olarak sürünce Osmanlı ordusunu arkadan çevirmeye çalışan bu Rus kolu şiddetli direniş ve karşı saldırı sonucu bir başarıya ulaşamadı ve 582 ölü ve yaralı bırakıp geri çekildi.3-4 ekimde Osmanlı Ordusu Kızıltepe yönünde bir karşı saldırı başlattı ancak saldırıda bir başarı elde edilmedi.Melikov karşı saldırılar ve su sıkıntısı nedeniyle Büyük Yahni tepesinden ve Küçük Yahni'den çekilmek zorunda kaldı ve Osmanlı Ordusu mevziilerini geri aldı.

Sonuçları

Bu muharebe ile Kars ve Türk lojistik hatlarından Vezinköy sadece 2 hafta kadar Osmanlı Ordusunca güvence altına alınmıştı.Her iki tarafın kayıpları ağırdı. Ruslar bu muharebede 3383 ölü ve yaralı verirken Ahmet Muhtar Paşa ordusunun kaybı 5000 ölü ve yaralıydı.^[1] Ancak Ruslar takviye alabiliyorlardı,Türkler açısından her kaybın yeri doldurulamayacak durumdaydı.Çarpışmalar bundan sonra da sürekli sürdü zira Ruslar Yahni saldırıları ile durmadılar; Evliyatepe,Alacadağ,Erzurum ve Kars'a daha da güçlü saldırılarda Yahniler muharebesinin hemen ardından bulundular.8-9 Ekimde Yahni tepeleri ve çevresindeki köyler Rusların arkadan çevirmesini engellemek için boşaltılmak ve Alacadağ'a taşınıp orada savunma kurulmak zorunda kalındı, bu muharebenin ardından daha 2 hafta geçmeden Ruslar 13 Ekim'de çok daha büyük bir saldırı başlattılar ve 15 Ekim'de Alacadağ Muharebesinde Osmanlı ordusunu yenilgiye uğrattılar.

Kaynaklar

1. Bu savaşı Rus ve Bulgar Kaynakları ayrı bir muharebe olarak değil Alacadağ Muharebesinin içinde bir muharebe olarak göstermektedirler. Bkz.Rus Vikipedisi'nde Alacadağ Savaşı: http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%BB%D0%B8%D1%8F%D1%80-%D0%90%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%81%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5
2. http://ebooks.cambridge.org/chapter.jsf?bid=CBO9780511708732&cid=CBO9780511708732A025