1920'de Türkiye

1920 yılında Türkiye'deki olayları.

Siyaset

İcra Vekilleri Heyeti Başkanı- Mareşal Mustafa Kemal Paşa

Olaylar

Ocak

• 10 Ocak - Ankara'da Hakimiyet-i Milliye gazetesi yayınlanmaya başladı.
• 11 Ocak - İttihatçı Baha Sait Bey, Bakü'de Sovyetler Birliği'yle, sonradan Mustafa Kemal tarafından reddedilecek bir anlaşma imzaladı.
• 12 Ocak - İstanbul'da son Osmanlı Meclis-i Mebusan'ı toplandı.
• 13 Ocak - Sultanahmet Meydanı'nda 150 bin kişinin katıldığı bir miting yapıldı. İşgaller protesto edildi. (Sultanahmet Mitingleri)
• 28 Ocak - Osmanlı Meclis-i Mebusan'ı yaptığı gizli oturumda, ana hatları Sivas Kongresi'nde kararlaştırılmış Misak-ı Milli'yi kabul etti.
• 31 Ocak - Osmanlı Meclis-i Mebusan'ına İstanbul Milletvekili Reşat Hikmet Bey Başkan seçildi.

Şubat

Osmanlı Harbiye Nazırlığı'na atanan Mustafa Fevzi Paşa.

• 3 Şubat - Harbiye Nazırlığı'na Fevzi Paşa (Çakmak) atandı.
• 6 Şubat - Osmanlı Meclisi'nde bir Felah-ı Vatan Grubu oluşturuldu.
• 8-9 Şubat - Kuva-yi Milliye, Fransız işgalindeki Urfa'yı kurtardı.
• 14 Şubat - 12 Şubat'ta toplanan Birinci Londra Konferansı'nda, İstanbul'un Türklere bırakılması kararı alındı.
• 16 Şubat - İkinci Anzavur İsyanı başladı.
• 23 Şubat - Britanya Akdeniz Filosu İstanbul'a gelip, karaya asker çıkardı ve işgal kuvvetleri takviye edildi.

Mart

• 8 Mart - Salih Paşa kabinesi kuruldu. Harbiye Nazırlığı'na gene Fevzi Paşa (Çakmak) getirildi.
• 10 Mart - Beşinci Balıkesir Kongresi toplandı.
• 16 Mart - İtilaf Devletleri adına Britanya, İstanbul'u işgal etti, Şehzadebaşı Karakolu'nu basan Britanya askerleri Türk askerlerini öldürdü.
• 18 Mart - Osmanlı Meclis-i Mebusan'ı son toplantısını yapıp, çalışmalarına ara verdi.

Nisan

Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları, meclisin açılışında.

TBMM'nin ilk dönem üyeleri.

• 2 Nisan - Halide Edip, Dr. Adnan (Adıvar), Hüsrev (Gerede), Yunus Nadi, Yusuf Kemal (Tengirşenk), Rıza Nur, Abdullah Azmi, Hoca Vehbi, Cami (Baykurt) Bey İstanbul'dan Ankara'ya geldiler.
• 3 Nisan - İsmet (İnönü) Bey, Celalettin Arif Bey, Saffet (Arıkan) Bey, Ankara'ya geldiler.
• 5 Nisan - Damat Ferit Paşa dördüncü kez Sadrazam oldu.
• 6 Nisan - Ankara'da Anadolu Ajansı kuruldu.
• 13 Nisan - Birinci Düzce Ayaklanması (31 Mayıs'ta bastırıldı)
• 14 Nisan - Düzce Ayaklanması'na bağlı olarak Beypazarı da ayaklanmaya katıldı.
• 15 Nisan - Çerkez Ethem kuvvetleri, Anzavur kuvvetlerini yenip dağıttı.
• 21 Nisan - Düzce-Bolu ayaklanması Gerede'ye sıçradı.
• 23 Nisan - Ankara'da Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) toplandı (sonradan bugün, Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı ilan edildi).
• 24 Nisan - Mustafa Kemal Paşa, TBMM Başkanlığı'na seçildi.
• 25 Nisan - Miralay İsmet Bey'in, TBMM Genelkurmay Başkanlığı görevi Meclis'çe onaylandı.
• 29 Nisan - Hıyanet-i Vataniye Kanunu TBMM tarafından kabul edildi.

Mayıs

• 3 Mayıs - TBMM'nin ilk İcra Vekilleri Heyeti seçimleri yapıldı.
• 4 Mayıs - Yahya Galip (Kargı) Bey, Ankara Valisi atandı.
• 6 Mayıs - TBMM İcra Vekilleri Heyeti, İstanbul gazetelerinin Anadolu'ya sokulmasını yaaakladı.
• 10 Mayıs - Ahmet Anzavur'un Kuva-i İnzibatiye kuvvetleri, Adapazarı'nı ele geçirdi.
• 11 Mayıs - İstanbul Divan-ı Harbi, Mustafa Kemal Paşa'yı idama mahkûm etti.
• 11 Mayıs - Hariciye Vekili Bekir Sami Bey başkanlığında bir kurul, Sovyetler Birliği'nden yardım sağlamak üzere Moskova'ya gönderildi.
• 14 Mayıs - Birinci Yozgat Ayaklanması başladı.
• 19 Mayıs - Damat Ferit Paşa ve arkadaşlarının TBMM kararıyla vatandaşlıktan çıkarılması kararlaştırıldı.
• 22 Mayıs - Batı Trakya, Yunanlarca işgal edildi.
• 24 Mayıs - Mustafa Kemal Paşa hakkındaki idam hükmü Padişah Mehmet Vahdettin tarafından onandı.
• 26 Mayıs - Çerkez Ethem kuvvetleri, Hendek'i ele geçirip, ayaklanmacıları idam etti.

Haziran

Doğu Cephesi komutanı olarak atanan Kâzım Paşa.

• 7 Haziran - TBMM, İstanbul Hükümeti'nin 16 Mart 1920'den sonra yaptığı ve yapacağı hiçbir anlaşma ve uygulamanın kabul edilmeyeceği yolunda karar alıp dünyaya duyurdu.
• 13 Haziran - Çapanoğulları, Yozgat Ayaklanması'nı başlattı.
• 15 Haziran - TBMM, Kazım Karabekir'i Doğu Cephesi Komutanı olarak atadı.
• 17 Haziran - Ankara Valiliği'ne Nuri Conker atandı.
• 24 Haziran - Garp Cephesi kuruldu ve Komutanlığına Ali Fuat Paşa atandı.
• 25 Haziran - Çerkez Ethem kuvvetleri, Çapanoğulları Ayaklanması'nı bastı, yakaladığı ayaklanmacıları astı.

Temmuz

• 1 Temmuz - Ankara'da Yedeksubay Okulu açıldı.
• 1 Temmuz - Hıyanet-i Vataniye Kanunu gereği Damat Ferit Paşa idama mahkûm edildi.
• 8 Temmuz - Yunanlar, Bursa'yı işgal etti.
• 14 Temmuz - Gizli Türkiye Komünist Fırkası kuruldu ve bir bildiri yayınladı.
• 18 Temmuz - TBMM gizli oturumunda Misak-ı millî andı içildi.
• 20 Temmuz - Tekirdağ, Yunanlarca işgal edildi.
• 28 Temmuz - TBMM, gümrük resimlerini (vergilerini) beş kat artırdı.
• 30 Temmuz - Damat Ferit Paşa istifa etti ve ertesi gün beşinci kabinesini kurdu.

Ağustos

Sevr Antlaşması'na göre Osmanlı topraklarının paylaşımı.

• 8 Ağustos - İkinci Düzce Ayaklanması başladı (Bastırılışı 23 Eylül).
• 10 Ağustos - Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında Sèvres Antlaşması imzalandı.
• 17 Ağustos - Bekir Sami Bey başkanlığındaki TBMM heyeti, Moskova'da yardım görüşmelerine başladı.
• 24 Ağustos - İkinci Milli Aşireti Ayaklanması (Bastırılışı 8 Eylül)

Eylül

• 5 Eylül - İkinci Yozgat Ayaklanması (Bastırılışı 30 Aralık)
• 8 Eylül - Külçe altın halindeki ilk Sovyet yardımı Erzurum'a geldi ve teslim alındı.
• 10 Eylül - Bakü'de Mustafa Suphi tarafından Türkiye Komünist Partisi kuruldu.
• 11 Eylül - Asker kaçakları için İstiklal Mahkemeleri kuruldu.
• 13 Eylül - Mustafa Kemal Paşa, "Halkçılık Programı" hazırlayıp yayınladı.
• 14 Eylül - Men-i Müskirat Kanunu (İçki Yasağı Yasası), TBMM'de kabul edilip yürürlüğe girdi.^[1]
• 23 Eylül - İlk Sovyet silah yardımları denizden Trabzon'a geldi.

Ekim

• 7 Ekim - Ankara'da, sonradan adı Resmî Gazete olacak olan Ceride-i Resmiye yayınlanmaya başlandı.
• 17 Ekim - Damat Ferit Paşa, Sadaret'ten istifa etti.
• 18 Ekim - Resmi Türkiye Komünist Fırkası kuruldu.
• 21 Ekim - Tevfik Paşa dördüncü kez Sadrazam oldu ve kabinesi kurdu.
• 27 Ekim - Doğu Cephesi'nde kara saldırısı başladı. Bu saldırı süratle gelişti, 30 Ekim'de Kars Kalesi alındı, 7 Kasım'da Gümrü işgal edildi, Ermeniler mütareke istedi.

Kasım

• 9 Kasım - Batı Cephesi ikiye ayrıldı, Batı Cephesi Komutanlığı'na İsmet Bey, Güney Cephesi Komutanlığı'na Miralay Refet Bey atandı.
• 20 Kasım - İstiklal Madalyası Kanunu kabul edildi.
• 21 Kasım - Ali Fuat Paşa, Moskova Büyükelçiliğine atandı.
• 25 Kasım - Düğünlerde gereksiz harcamalar yapılmaması için Men-i İsrafat Kanunu çıkarıldı.^[2]
• 28 Kasım - Eşref Edip ve Mehmet Akif, Kastamonu'da Sebilürreşad dergisini çıkarmaya başladılar.

Aralık

• 2-3 Aralık - Ermenilerle, Gümrü Antlaşması imzalandı.
• 4 Aralık - Ankara'da öğretmenler aylardır maaş alamadıkları için greve başladı, ancak birkaç gün sonra maaşlar ödendi ve grev bitti.

Ölümler

• 6 Mart - Ömer Seyfeddin

Kaynakça

1. TBMM içki yasağı kanunu çıkardı, dunyabulteni.net.
2. Düğünlerde men-i israfat kanunu, tbmm.gov.tr