Beyaz cüce

Başlığın diğer anlamları için Beyaz cüce (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Hubble Uzay Teleskobu'yla çekilmiş Sirius A ve Sirius B resimleri. Beyaz cüce olan Sirius B, çok daha parlak olan Sirius A'nın sol altında sönük bir nokta olarak görülmektedir

Beyaz cüceler, yaşamının son evresindeki soğuk yıldızlar olarak tanımlanır ve güneş kütlesinin % 60’ı kütlesinde olmasına karşılık hacmen dünya büyüklüğündedir.

Güneş benzeri bir yıldız, nükleer yakıtını tükettikten sonra kırmızı dev olur. Kırmızı dev aşamasında çok genişleyen yıldız, beyaz cüce olurken içe doğru çökümü, yıldızın çekirdeğinin etrafında bulunan helyumun daha çok sıkışmasına ve belli bir aşamadan sonra da patlamasına yol açar daha sonra dış katmanlarını uzaya püskürtür ve geriye kalan parçası beyaz cücedir. Yıldızın savurduğu maddeler, gezegenimsi bulutsu halini alır. Kütlesi bunun üzerindeki bir değere sahip olan yıldızlar da Nötron yıldızına dönüşürler.

Beyaz Cüce Sistemlerinde Yaşama Uygun Gezegenlerin Bulunması

Beyaz Cüceler soğuk yıldızlar oldukları için az ısı ve ışık yayarlar. Bu yüzden beyaz cüce sistemindeki yaşama uygun bir gezegenin bulunması daha kolay olur. Çünkü beyaz cücelerde gezegenin yaşama uygun olması için ona çok yakın olması gerekir. Yakın bir gezegen de yıldızının önünden geçerken ışığın parlaklığında daha fazla bir azalma olur.

Beyaz Cüce Sistemlerinde Yaşama Uygun Gezegen Oluşması

Yıldız kırmızı deve dönüştükten sonra, yıldız kabuklarını salmaya başladığında merkeze doğru bir kütle çekimi olur ve -kırmızı dev büyüdüğünde ondan etkilenmeyen- dış gezegenler bu çekimden etkilenerek beyaz cücenin yaşamsal alanına doğru çekilir veya kırmızı devin yok ettiği gezegenlerden kalan enkazlardan yaşamsal alanda yeni gezegenler oluşur.

Tarihçe

1926'da Ralph Fowler tarafından Beyaz cücelerin dışlama ilkesi (ing. exclusion principle) açıklandı
1933'de Baade ve Zwicky Beyaz cüce'nin çöküşü nötron yıldızından süpernovaya geçişi açıklandı.
1935'de Subrahmanyan Chandrasekhar Beyaz cüce çöküşü kütle limitini hesapladı.
Uzaybilimciler yaklaşık 5 milyar yıl sonra Güneş ve FG Sagittae gibi düşük kütleli yıldızlar yaşamlarının sonlarında birer beyaz cüce olacakları tespitinde bulunmuşlardır. Böylece; Dünya buzul çağa girecek ve bu sistemin çevresinde bir bulutsu oluşacaktır.

Özellikleri

Çekirdekleri kararlı haldeyken,çekirdek kütlesi 1.4 güneş kütlesinden küçüktür.(Mçekirdek < 1.4 Mgüneş)
Tamamen karbon çekirdeğinden oluşurlar.
Dünyanın boyutunda fakat aşırı derecede yoğundurlar.
Beyaz cüceler etrafına ısı ve ışık dağıtmaya devam eder. Fakat çekirdekte herhangi bir füzyon işlemi gerçekleştiremedikleri için sürekli ısı ve ışıma kaybı içindedirler. Işımaları yıldızdan yıldıza değişiklik göstermekle birlikte yaklaşık olarak 10¹⁵ - 10²⁵ yıl sürer. Işımaları durduğunda Kara cüceye dönüşürler. Bu zaman dilimi evrenin yaşından daha fazla olduğu için evrende şu an için bir kara cüceye rastlamak mümkün değildir.
Yüzey tabakalarından püskürttükleri madde çekim bölgelerine akar,viskoz ve türbülanslı enerji kaybı ile, bu madde akışı, beyaz cüce yüzeyi etrafında bir spiral oluşturur. Örneğin Sarmal Bulutsu (Helix Nebula) merkezindeki yıldız bir Beyaz Cücedir.
Yoğunlukları yaklaşık 2x10⁹ kg/m³ dür.
Yüzey sıcaklığı yaklaşık 100.000 C°'dir.
Gökyüzünde gözlemlenebilen en parlak yıldız unvanlı Sirius(alpha canis majoris) yakınlarında gözlemlenen Sirius-B belirlenen ilk beyaz cücedir. Sirius büyük köpek takımyıldızının alfa yıldızı olduğu için yakınındaki beyaz cüce Köpek Yavrusu olarak adlandırılır. Birbirlerinin çevresinde dönerler.

Yıldızların Ölümü

     <td vAlign="middle" width="206" "#0099CC" bgcolor="#FFFFFF" height="1" align="center">

M_yıldız< 0,8 M_güneş

     <td width="218" "#0099CC" bgcolor="#FFFFFF" height="1" align="center">

0,8 M_güneş< M_yıldız < 1,44 M_güneş

     <td width="230" "#0099CC" bgcolor="#FFFFFF" height="1" align="center">

~1,35 M_güneş< M_yıldız <~2,1 M_güneş

     <td width="218" "#0099CC" bgcolor="#FFFFFF" height="1" align="center">

M_yıldız > ~3 M_güneş

Yıldız Kütlesi	Yarıçap	Yoğunluk	Son Ürün
	10-10³ gr/cm³	Kahverengi cüce veya Kara cüce
7000 km	10⁶ gr/cm³	Beyaz cüce
10-20 km	8x10¹³-2x10¹⁵ gr/cm³	Nötron Yıldızı
4 km	>10¹⁶ gr/cm³	Kara delik

Nötron yıldızından alınan bir çay kaşığı tozun ağırlığı 1,000,000 tona eşittir.

Dış bağlantılar

Süpernovalar

Sınıflandırma	Tip Ia · Tip Ib ve Ic · Tip II (IIP ve IIL)

İlgili konular	Dünya-Yakın süpernova · Sahte süpernova · Hipernova · Kuark-nova · Atarca vuruşları

Yapı	Çift-kararsız süpernova · Süpernova çekirdeksentezi · P-süreci · R-süreci · Gama-ışın patlamaları · Karbon patlaması

Ataları	Mavi ışık değişeni · Wolf-Rayet yıldızı · Üstdev (Mavi · Kırmızı · Sarı) · Üstündev (Sarı) · Beyaz cüce

Kalıntılar	Süpernova kalıntısı · Nötron yıldızı (Atarca · Magnetar · Yıldız kütleli kara delik · Sıkışık yıldız (Kuark yıldızı · Garip yıldız)

Keşif	Misafir yıldız · Süpernova gözlem tarihi · Beyaz cüceler, nötron yıldızları ve süpernovalar zaman çizelgesi

Dizinler	Dikkat çeken süpernovalar · Süpernova kalıntıları · Adaylar · Büyük kütleli yıldızlar · Kurgular

Dikkat çekenler	Yengeç (Yengeç Bulutsusu) · Tycho'nun · Kepler'in · SN 1987A · SN 185 · SN 1006 · SN 2003fg · Yelken Kalıntısı · G1.9+0.3 kalıntısı · SN 2007bi

This article is issued from Vikipedi - version of the 12/12/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.