Aydınlık (gazete)
Tür | Günlük gazete |
---|---|
Format | Orta boy |
Sahibi | Anadolum Gazetecilik Basım Yayın Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi[1] |
İmtiyaz sahibi | Mehmet Sabuncu[1] |
Yayımcı | Toros Yayıncılık, Matbaacılık, Turizm, Organizasyon, Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi[1] |
Baş editör | İlker Yücel[1] |
Haber editörü | Önder Öztürk[1] |
Kuruluş tarihi |
1 Haziran 1921 (dergi) 1 Mart 2011 (gazete) |
Siyasi görüşü |
Atatürkçülük Ulusalcılık Sosyalizm Sol |
Dil | Türkçe |
Genel merkez |
Alemdar Mah. Divan Yolu Cad. Erçevik İşhanı No:54/311 Sultanahmet Fatih-İstanbul Telefon: 0212 520 04 94 |
Tiraj |
53.015 (16 Mart 2015 - 22 Mart 2015)[2] |
Slogan | "Vatan - Emek - Namus" |
ISSN | 13016679 |
Resmî site |
Aydınlık İngilizce |
Aydınlık (Osmanlı Türkçesi: آيدينلق ), Türkiye'de yayımlanan bir günlük gazete.
Dönem dönem dergi ya da gazete biçiminde yayımlanmış, siyaseten Atatürkçü ve sosyalist bir yayındır. Sıkıyönetim dönemlerinde kapanmış, kesintili yayın hayatına zaman zaman haftalık ve günlük olarak devam etmiştir. Yayımını 1 Mart 2011'den beri günlük gazete olarak sürdürmektedir. Vatan Partisi'ne yakınlığı ile bilinir.
Tarihçe
Dergi (1921-1925)
Osmanlı Devleti'nin ilk sosyalist dergisi olarak, Şefik Hüsnü (Deymer) önderliğinde, 1 Haziran 1921 tarihinde aylık olarak yayın hayatına başladı. Bu dönemde Şefik Hüsnü’nün Millî Mücadele'ye verdiği destek dikkat çekti. Şefik Hüsnü derginin 4. sayısında ‘Türkiye’de İnkılâbın Lüzumu’ başlıklı yazısında “Dünya harbi dolayısıyla kesb-i şiddet eden tarihi ve iktisadi bir ıztırarın, cihanı, eski esasları altüst edercesine bir inkılâba sürüklediğini ve memleketimizin bu cereyan haricinde kalamayacağını” vurgular ve ileriki sayılarda da inkılâbın biçimini tarif eder.[3]
Aydınlık’ın 7. sayısı ise 7 Temmuz 1922 günü çıkar. İşgal makamları sol yayınların sesini kısmıştır. Aydınlık yine kaldığı yerden devam eder. Aydınlık çevresi İstanbul’da bir yandan da Türkiye İşçiler Derneği vasıtasıyla işçileri örgütleme çabasındadır. Bu sırada Büyük Zafer haberi gelir. Büyük coşku yaratır. Aydınlıkçılar Ankara’ya kutlama telgrafı gönderirler. Telgrafla “Türk işçi ve köylü ordularının, bütün cihan proletaryasının müzaheretiyle, cihan emperyalizmine karşı kazandıkları zafer” alkışlanır, “yapılan siyasi inkılâb” karşısında duyulan memnunluk belirtilir ve “müşterek istihsal ve mülkiyete müstenit içtimai inkılâbın” kuvvetle ümit edildiği vurgulanır. Aydınlık, ileriki günlerde de Mustafa Kemal hareketini ve devrimleri canla başla destekler, yanlışları ve eksiklikleri eleştirmekten de çekinmez. Özellikle ecnebi sermayesi hâkimiyetindeki ekonomik kuruluşlarda işçiler zor şartlarda çalışmaktadır. Aydınlıkçılar sayfalarını sonuna kadar işçilere açarlar. Bir yandan da parti ve işçi dernekleri vasıtasıyla bu mücadeleyi kurumlaştırırlar.
Aydınlıkçılar 1923 yılında İzmir’de yapılan İktisat Kongresi’ne de katılarak burada aynı çizgide görüşlerini dile getirirler. 1923’te 1 Mayıs bildirisi nedeniyle Ankara’da Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası (TİÇSF) yöneticilerinin de aralarında bulunduğu 20 Aydınlıkçı tutuklanır. Aydınlık’ın İstanbul’da faaliyeti ise devam etmektedir. Aydınlık, Lozan Antlaşması'nı ve 6 Ekim 1923 günü İstanbul’a giren Türk ordusunu alkışlar. “Bugün Anadolu erlerinin uğrunda kan döktükleri siyasi istiklâl, siyasi hürriyet ancak ve yalnız iktisadi bir temel üstüne kurulabilir” diyerek tarihi saptamada bulunur. 1924 yılı içerisinde Şevket Süreyya Aydemir de dergiye katılır. Nâzım Hikmet, Hasan Âli ve Kerim Sadi de yazanlar arasındadır. Aydınlık yazar kadrosu olarak da güçlenmiş, etkinliği artmıştır. Satışı ise 2-3 bin dolayındadır. Şubat 1924’te ‘Lenin’ sayısı nedeniyle 2 ay yayımlanamaz. Mayıs ayından itibaren yayınlarına yine isçi sınıfının zor şartlarına ve başta İstanbul olmak üzere birçok ilde yapılan grev ve direnişlere yer vererek devam eder. Bu tarihte ‘Fevkalade Amele Sayıları” dikkat çeker. Aydınlık, 1924 yılı içinde işçi sınıfının durumuna ilişkin yayınlarına ağırlık verir.
Ayrıca “Orak Çekiç” adı altında ayrı bir ‘haftalık siyasi amele ve köylü gazetesi’ çıkarılır. Derginin 5 Mart 1925 tarihli son sayısında Şeyh Said İsyanı'na karşı durulur ve şu görüşlere yer verilir: “Yobazların sarıkları yobaz zümresine kefen olmalı! Yobazlarıyla, ağalarıyla, şeyhleriyle, halifeleriyle, sultanlarıyla birlikte kahrolsun derebeylik! İrtica ve derebeyliğe karşı mücadele için: Köylüler, köy meclisleri; ameleler, sendikalar etrafında teşkilatlanmalıdırlar.” ‘İngilizlerin oynattığı irtica kuklası’ adlı başyazıda da, “ekaliyet milletlerinin sergerdelerini” ayaklandırmanın eski bir İngiliz ve Rus oyunu olduğu hatırlatılır. Ancak, ayaklanmanın bastırılması ve elebaşların cezalandırılmasından sonra, mutlaka doğuda toprak meselesi çözümlenmelidir; “Çünkü arazi ve meralar parçalanmadıkça, şark vilayetlerimizde intizamın iadesine imkân yoktur” denilir. 1925 Şubat’ında patlak veren Şeyh Sait Ayaklanması sırasında Takrir-i Sükun Yasası ve Bakanlar Kurulu kararıyla 12 Mart 1925’te tekrar kapatılır. Şefik Hüsnü ve 12 arkadaşı İstiklâl Mahkemeleri’nde ağır hapis cezalarına çarptırılırlar.
Dergi (1968-1971)
1968 yılı Kasım’ında Aydınlık aylık dergi olarak, Doğu Perinçek ve Vahap Erdoğdu önderliğinde yeniden yayımlanmaya başladı. Türkiye İşçi Partisi muhaliflerinin çıkardığı bu Maocu derginin, Hikmet Kıvılcımlı ve Mihri Belli’nin de aralarında bulunduğu geniş bir yazar kadrosu vardı. Türkiye sosyalist hareketinin kuramının oluşturulmasında ve Millî Demokratik Devrim stratejisinin belirlenmesinde önemli rol oynadı. 1970'in Ocak ayındaki 15. sayıdan itibaren, "Proleter Devrimci Aydınlık (PDA)" ve "Aydınlık Sosyalist Dergi" adlarıyla ikiye bölündü. Proleter Devrimci Aydınlık, 12 Mart öncesinde haftalığa dönüştü. Her iki Aydınlık da 12 Mart 1971 Muhtırası'ndan sonra, Nisan 1971 sonunda Erim Hükümeti'nin Balyoz Harekâtı'yla kapatıldı.
Dergi (1974-1978)
Aydınlık, haftalık dergi olarak Kasım 1974’te yeniden yayımlandı, ancak Şubat 1975’e kadar 14 sayı çıkarılabildi. Sıkıyönetim tarafından kapatıldı. Sıkıyönetimin kalkması üzerine Ekim 1975’te bu kez aylık siyaset kuramı dergisi olarak yayınına devam etti. Bu dönemde 30 sayı yayımlandı.
Gazete (1978-1980)
Yayın, 20 Mart 1978'de günlük gazeteye dönüştü. 2.5 yıl süreyle her gün yayımlanan Aydınlık; 1925, 1971, 1975’te olduğu gibi, 12 Eylül 1980 günü askeri yönetim tarafından kapatıldı. Türkiye tarihinde sıkıyönetimlerce dört kez kapatılmış ikinci bir yayın organı yoktur. Bu dönemde kontrgerillaya karşı yürüttüğü mücadele ile adını duyuran 1978-80 dönemi Aydınlık’ında, başyazar Doğu Perinçek'in yanında Cemal Süreya, Muzaffer Buyrukçu, Rıfat Ilgaz, Tahir Özçelik, Sina Çıladır, Nimet Arzık, İsmet Zeki Eyüboğlu, Abdullah Rıza Ergüven ve Nezih Coş’un yazıları yayımlandı.
Gazete (1993-1994)
13 yıllık zorunlu bir aradan sonra, 1 Mayıs 1993 tarihinde yeniden günlük gazete olarak yayınlanmaya başladı. Bu kez Aydınlık’ın Genel Yayın Yönetmenliğini Ferit İlsever, başyazarlığını Aziz Nesin yaptı. Köşe yazarları arasında Doğu Perinçek, Feroz Ahmad, Metin Altıok, Burçay Anger, Prof. Dr. Korkut Boratav, Yücel Çağlar, Y. Savaş Emek, Cezmi Ersöz, Şükrü Günbulut, Prof. Dr. Ahmet İnam, Fethi Naci, Baskın Oran, Fikret Otyam, Prof. Dr. İzzettin Önder, Şule Perinçek, Hasan Yalçın, Hilmi Yavuz yer aldı. Jandarma Genel Komutanı Eşref Bitlis’e suikastı, Hizbullah eylemlerini ve diğer şeriatçı faaliyetleri, Tansu Çiller’in ABD vatandaşlığını ortaya çıkaran, özelleştirmeye karşı net bir tavır alan ve 28 Şubat’a giden yolu açan Aydınlık, Nisan 1994'e kadar yayınlandığı bu dönemde de, Türkiye basınında önemli bir yayın oldu.
Dergi (1994-2010)
1994 yılında alınan bir kararla gazete, haftalık dergi formatını aldı. 2001 yılında, tasarımını yeniledi ve kuşe kağıda kapakla çıkmaya başladı. Ergenekon Soruşturması'nda 21 Mart 2008 günü tutuklanan Serhan Bolluk'un yerine Deniz Yıldırım derginin genel yayın yönetmenliğini devr aldı. Serhan Bolluk ise tahliye olduktan sonra Ulusal Kanal Haber Dairesi Başkanlığı'na getirildi.
Aydınlık dergisi, Recep Tayyip Erdoğan ile KKTC Eski Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat'ın Kıbrıs'la ilgili özel konuşmalarını yayınlayınca, Genel Yayın Yönetmeni Deniz Yıldırım ve Ulusal Kanal İstihbarat Şefi Ufuk Akkaya tutuklandı. Yıldırım'ın tutuklanmasının ardından, derginin Sorumlu Müdürü olarak Mehmet Bozkurt görev aldı.
Gazete (2011-...)
Yayın çizgisinin yürüttüğü mücadelenin haftalık bir dergiyle yürütülemeyeceğini, ve mevcut basının muhalifliğini kaybettiğini düşünen Aydınlık dergisi, 2010 yılının sonunda aldığı kararla 1 Mart 2011 günü günlük gazete olarak okurlarıyla buluşmayı müjdelemiştir. 13 Şubat 2011 tarihli son sayısının kapağına 1 Mart'da resmi olarak çıkacağı bildirilen Aydınlık gazetesinin kapağını basan dergi bunun bir "veda" değil, "merhaba" olduğunu belirtmiştir. Aydınlık adıyla 1 Mart 2011'den itibaren günlük gazete olarak yayına devam etmektedir, ancak Avrupa'daki okuyucuları için de Avrupa merkezli bir haftalık dergi de yayınlanmaktadır.
Aydınlık, çıktığı ilk ay ortalama 50 bin satışa ulaşarak oldukça çarpıcı haberlere imza attı. Özellikle Başbakan Erdoğan ve dönemin Genelkurmay Başkanı Yaşar Büyükanıt arasında Dolmabahçe Sarayı'nda yapılan gizli görüşmeyi açıkladı. Gazetenin Genel Yayın Yönetmenliği'ni Mehmet Sabuncu, Genel Yayın Yönetmeni Yardımcılığı'nı Deniz Yıldırım yürütmektedir. Gazetenin Yazı İşleri Müdürlüğü görevini Ergün Gedek, Haber Koordinatörlüğü görevini Önder Öztürk yapmaktadır. Haber Müdürlüğü'nde ise Mustafa Kaya yer almaktadır. Ceyhun Bozkurt ise İstihbarat Şefi olarak görev yapmaktadır.
Aydınlık gazetesi 19 Ağustos 2011 günü Ergenekon Soruşturması kapsamında üçüncü kez basıldı. Aydınlık'ın yanı sıra Ulusal Kanal ve İşçi Partisi de baskına uğradı. İşçi Partisi Genel Başkan Vekili Mehmet Bedri Gültekin ve Ulusal Kanal Genel Yayın Yönetmeni Turan Özlü'nün yanı sıra Aydınlık gazetesinin dört çalışanı gözaltına alındı ve savcılık sorgularının ardından 22 Ağustos 2011 günü serbest bırakıldı. Mehmet Bedri Gültekin, Turan Özlü, Erkan Önsel ve Mehmet Perinçek ise aynı gün tutuklandı.
16 Nisan 2012 tarihinden itibaren, gazetenin Avrupa baskısı, Avrupa'da 8 ülkede hafta içi beş gün yayımlanmaktadır.[4]
Kadro
Yazarlar
- Afşar Timuçin
- Ahmet Özgür Türen
- Ahmet Yavuz
- Ali Akdemir
- Ali Rıza Taşdelen
- Atilla Özalp
- Bessam Abu Abdullah
- Birgül Ayman Güler
- Burçak Evren
- Cem Gürdeniz
- Cenap Yener
- Coşkun Özdemir
- Çetin Susan
- Dr. Doğu Perinçek
- Ece Ataer
- Ekrem Ataer
- Ekrem Kahraman
- Engin Ünsal
- Erkan Rehber
- Esin Turhan
- Ethem Gönenç
- Feridun Andaç
- Ferit İlsever
- Fikret Akfırat
- Gönül Kenter
- Hakkı Keskin
- Halit Deringör
- Hasan Bögün
- Hayati Asılyazıcı
- Hikmet Çiçek
- Hüseyin Haydar
- İrfan Yalçın
- E. General İsmail Hakkı Pekin
- İsmet Özçelik
- Kamil Erdoğdu
- Kaya Özsezgin
- Kemal Ateş
- Koray Gürbüz
- Kurtul Altuğ
- Leonid Savin
- Mecit Ünal
- Mehmet Akkaya
- Mehmet Ali Güller
- Mehmet Ali İkbal
- Mehmet Bedri Gültekin
- Mehmet Bori
- Mehmet Faraç
- Mehmet Perinçek
- Mehmet Yuva
- Metin Tükenmez
- Mustafa Mutlu
- Mustafa Pamukoğlu
- İ. Melih Baş
- Naci Beştepe
- E. General Noyan Umruk
- Oktay Yıldırım
- Onur Akay[5][6][7][8]
- Onur Belge
- Orhan Koloğlu
- Orhan Salkınaz
- Osman Şahin
- Örsan K. Öymen
- Rafet Ballı
- Prof. Dr. Rennan Pekünlü
- Rıza Zelyut
- Sabahattin Önkibar
- Semih Koray
- Serhan Bolluk
- Seyit Nezir
- Soner Polat
- Şahin Mengü
- Şule Perinçek
- Teoman Alili
- Tunca Arslan
- Tuncer Cücenoğlu
- Turgay Oğuz
- Turhan Özlü
- Türker Ertürk
- Ufuk Söylemez
- Uğur Civelek
- Ümit Zileli
- Yavuz Alogan
- Yıldırım Koç
Çizer
- Nuri Kurtcebe
- Mustafa Bilgin
Eski Yazarlar
- Abdullah Rıza Ergüven[9]
- Prof. Dr. Ahmet İnam
- Ahmet Levendoğlu
- Ahmet Say
- Arslan Başer Kafaoğlu
- Arslan Kılıç
- Aziz Nesin
- Barış Doster
- Bartu Soral
- Baskın Oran
- Burçay Anger
- Bülent Esinoğlu
- Cemal Süreya
- Cezmi Ersöz
- E. Org. Çetin Doğan
- Ferhan Şensoy
- Feroz Ahmed
- Fethi Naci
- Feyza Perinçek
- Fikret Otyam
- Filiz Cemsu
- Hasan Âli
- Dr. Hikmet Kıvılcımlı
- Hilmi Yavuz
- Hüseyin Macit Yusuf
- İsmet Zeki Eyüboğlu
- İzzettin Önder
- Kamer Genç
- Kerim Sadi
- Korkut Boratav
- Levent Kırca
- Metin Altıok
- Mihri Belli
- Muzaffer Buyrukçu
- Nazım Hikmet
- Nezih Coş
- Nilgün Serimoğlu
- Nimet Arzık
- Önder Öztürk
- Öner Yağcı
- Özdemir İnce
- Prof. Dr. Özdemir Nutku
- Rıfat Ilgaz
- Y. Savaş Emek
- Sina Çıladır
- Prof. Dr. Şahin Filiz
- Dr. Şefik Hüsnü Deymer
- Şevket Süreyya Aydemir
- Şükrü Günbulut
- Tahir Özçelik
- Tanju Cılızoğlu
- Tansel Çölaşan
- Tarık Dursun K.
- Prof. Dr. Tolga Yarman
- Turan Dursun
- Ünal İnanç
- Üstün Sanver
- Prof. Dr. Yalçın Küçük
- Yaşar Nuri Öztürk
- Yücel Çağlar
- Prof. Dr. Ziyat Akkoyunlu
Kaynakça
- 1 2 3 4 5 http://www.aydinlikgazete.com/bizeyazin.html Künye
- ↑ "16-22 Mart 2015 Haftaları Arası Tiraj Tablosu". http://www.medyatava.com/tiraj. Erişim tarihi: 28 Mart 2015.
- ↑ Aydınlık Dergisi sayı:1189 30 Mayıs 2010
- ↑ http://www.aydinlikavrupa.eu/index.php?option=com_content&view=article&id=3383:avrupada-bayilerdeyiz&catid=35:joomla&Itemid=95
- ↑ http://www.aydinlikgazete.com/kultursanat/artik-aksam-olunca-huzunlenmek-yok-h73111.html
- ↑ http://www.aydinlikgazete.com/aydinlik-pazar/tarih-elbette-bu-vefasizligi-yazacaktir-h80023.html
- ↑ http://www.aydinlikgazete.com/kultursanat/trtye-hakkimi-helal-etmiyorum-h77092.html
- ↑ http://www.aydinlikgazete.com/kultursanat/buyuk-sanatcilar-gezekten-yetisti-h61624.html
- ↑ 3 Mart 2013 tarihli Aydınlık nüshası.