Batırık

Batırık; bulgur ile yapılan bir çeşit sulu salatadır. İçindeki domates, salatalık ve bulgurdan ötürü kısırı andırır. İç Anadolu bölgesinin güneyi ve Akdeniz bölgesinde Toros dağlarına yakın bölgelerde,Karaman,Bozkır, Ermenek ile Mersin'in ilçeleri Tarsus, Erdemli, Mut, Aydıncık, Anamur, Bozyazı, Silifke ve Gülnar'da yapılır. Yapılışı bölgelere göre küçük farklılıklar gösterse de, genelde ince bulgur (düğürcük, düğü veya simit), tahin, domates çeşitli baharatlarla karıştırılır ve yoğrulur.

Hazırlama

Basit hazırlama

Batırık, Ermenek yöresine ait bir yiyecek çeşididir. Toroslar'da, Konya, Karaman, Mut, Gülnar ve Mersin'de de bilinir ve yapılır. Öğleden sonra yapılan ev gezmelerinde ev sahibinin mutlaka ikram ettiği bol vitaminli ve besleyici özelliği olan yiyecektir. - Malzemeleri; 5-6 çay bardağı ince bulgur yöresel adı ile (düğürcük)(Kişi başına bir çay bardağı hesap edilir), orta boy kase ceviz (robotta macun kıvamına yakın çekilir), varsa iki yemek kaşığı robotta çekilmiş domates kurusu (olmasa da olur), 5-6 dal ince doğranmış yeşil soğan, bir ince kıyılmış orta boy kuru soğan, yarım demet ince kıyılmış maydanoz, yarım demet ince kıyılmış fesleğen (ya da kuru fesleğen), 3 kabukları soyulmuş domates, iki yeşil sivri biber (acı olması isteğe bağlı)5-6 yaprak ince kıyılmış marul(yarısını süslemek için ayırıyoruz.) 3 kabukları soyulmuş salatalık (birini küp şeklinde doğranmış olarak ayırıyoruz sulandırılmış batırığın üzerini süslemek için),3 limonun suyu, kırmızı pul biber (acı olması isteğe bağlı),tuz ve mevsimine göre haşlanmış kıyılmış beyaz lahana veya asma yaprağı (üzerini süslemek için)

Yapılışı

Bulgur bir çay bardağı sıcak su ile ıslatılıp bekletilir.Çekilmiş küncü ve fıstık, salça, domates kurusu, kuru soğan, pul biber yarım çay bardağı sıcak su eklenerek yoğrulur.Tepsinin bir tarafında bekletilen yumuşamış bulgurla karıştırılarak yoğurmaya devam edilir, salatalıklar, domatesler ve yeşil biberler robotdan geçirilir veya ince doğranmış olarak karışıma ilave edilir yoğurmaya devam edilir. Doğranmış marul yapraklarının yarısı, maydanoz, nane, yeşil soğan, limon suyunun yarısı ilave edilip biraz daha yoğrulur tuzu isteğe bağlı olarak ilave edilir. Birazı köfte şeklinde sıkılarak bir tabağa ayrılır kalan kısmına da koyu bir çorba kıvamı alıncaya kadar soğuk su ilave edilir.Tuzu ve limonu kontrol edilir. Çukur tabaklara servis edilir üzeri lahana,salatalık, marul yaprağı ile süslenip servis edilir.

Mersin usulü

Mersin yöresinde hazırlanan batırık daha zengin malzemeler içerir. En büyük farkı tahinin ya çok az kullanılması ya da hiç kullanılmamasıdır. Tahin yerine fıstık ve susamla (küncü) bir karışım hazırlanır. Tuzsuz bir miktar yer fıstığı kavrulur ve susamla beraber çekilir. Bu karışıma yavaş yavaş su, tercihan çok az miktarda tahin eklenerek pürüzsüz bir kıvam alması sağlanır. Hazırlanan macun, yukarıda belirtilen tarifteki tahin yerine kullanılır.

Bu yöredeki hazırlama usulünün bir başka farkı da domatesin yanında kuru domates, -diğer bir adıyla kak- ve biber salçasının da kullanılmasıdır. Böylece elde edilen karışımdaki domates tadı hem biber salçasının asitliği hem de kuru domatesin yoğun tadı nedeniyle kuvvetlenir.

Bölgedeki bazı tarifler, kısıra daha yakın bir karışım tarif eder. Örneğin, son yoğurmada karışıma taze nane ve ince kıyılmış marul katılan tarifler mevcuttur. Limonsu, mayhoş bir tat için karışım yoğurulurken içine çeyrek limon parçaları atılabilir. Batırık Tokat yöresinde yapılan bat yemeği ile benzer özellikler gösterir.

Sunum

Oluşan karışımın bir bölümü el ile sıkılarak köfte haline getirilir. Mersin'de bu köftelere kısırlık ya da sıkma adı verilir. Kalan karışımın üzerine su dökülür ve genelde yayvan bir kaptan üzerine domates, salatalık, kaynatılmış dilimlenmiş kara lahana yaprakları ve turşu konularak içilir. Sıkılmış köfteler domates, salatalık, sumakla hazırlanır, soğan ve turşu ile süslenerek servis yapılır. Ilgın'da içine haşhaş tohumu karıştırılır, Mersin'de hem köfteye hem de sulandırılmış batırığa nar ekşisi eklenebilir.

Konya, Karaman, Ermenek, Mersin merkez ve ilçeleri Erdemli, Mut, Gülnar, Aydıncık ve Silifke'de hanımlar misafirlikte, ikindi oturması ya da diğer bir söyleyişle 5 çayında sohbet sırasında sunarlar.

Notlar

↑  Bu şekilde limon kabuğundaki esansın karışıma geçmesi sağlanır. Bu yöntem çiğ köfteye de uygulanmaktadır. Ayrıca, narenciyelerin ve aromatik bitkilerin yağlarının ezme yöntemiyle diğer malzemelere geçişini sağlamak barmenlikte çok bilinen bir uygulamadır.