Boşnaklar

Boşnaklar

Toplam nüfus
4.8 milyon (tahmin)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Bosna-Hersek	3.531.159 (2013)
Türkiye	2.000.000 (2008)
Sırbistan	c. 150.000 (2002) (+c.20.000 Müslüman)
Karadağ	48.184 (2003) (+28.714 Müslüman)
Slovenya	21.542 (2002) (+10.467 Müslüman) (+8.062 Boşnak)
Hırvatistan	20.755 (2001) (+19.677 Müslüman)
Makedonya	17.018 (2002)
Almanya	c. 80.000 (2005)
Amerika Birleşik Devletleri	98.766
Avusturya	95.007 (2006)
İsveç	53.918 (2004)
Avustralya	18.000 (2001)
Norveç	15.216 (2006)
İsviçre	23.457 (2000)
Kanada	12.185 (2001)
Belçika	4.000 (2002)
İspanya	2.038 (2006)
Malezya	2.000 (2006)
Diller
Boşnakça
Din
İslam (Sünni)
İlgili etnik gruplar
Güney Slavları yada İlirler

Boşnaklar (Boşnakça: Bošnjak {tekil}; Bošnjaci {çoğul}), bazı araştırmalara göre Güney Slav halkı bazılarına göre ise ilir halkından geldiği söylenmektedir.^[1] Çoğunluğu Balkanlar'da Bosna-Hersek'te, Sırbistan'da yaşar. Ayrıca Hırvatistan, Karadağ, Slovenya, Almanya, ABD, Avusturya, İsveç, Kosova, Makedonya Cumhuriyeti ve Türkiye’de de Boşnaklar vardır. Türkiyede 2.000.000 Boşnak bulunmaktadır.^[2] Boşnaklar eski dönemlerde "Bosnjanin"(Latince:Bosnensis) olarak adlandırılırlardı, Ortaçağ Bosna devletinin sakinleri anlamına gelmekteydi.^[3]

Boşnaklar, yüzyıllarca dine dayalı bir kimlik tanımı içinde yer almışlar, Bosna-Hersek ve Sancak'ta yaşayan Ortodoks veya Katolik Güney Slavları ise Sırp veya Hırvat milletlerinin bu bölgelerdeki uzantıları kabul edilmiştir. 1963'de Yugoslavya'nın Sosyalist Federal Cumhuriyet tanımına geçişi ile birlikte Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyeti yönetiminde Sırpların egemen konumunun zayıflamaya başlaması Boşnaklar için yeni bir millî kimlik tanımının yolunu açmıştır. 1961'de ortaya atılan "Etnik Müslüman" terimi ile Boşnaklar bu isim altında Bosna-Hersek'in yönetiminde Sırpların ve Hırvatların yanı sıra söz sahibi hâle gelmişlerdir. 1968'de Müslüman milleti kavramı, dinî mensubiyeti ifade eden Müslüman kavramından farklı bir anlam içerecek şekilde Yugoslavya Anayasasına girmiştir. (Bu anlama göre, örneğin, Yugoslavya Arnavutları, (ekseri) müslüman olup, Müslüman değildiler.). Bosna-Hersek'in bağımsızlığını kazanmasından sonra ise, Boşnak terimi millî bir anlam kazanmıştır. Bu anlamda Sırbistan-Karadağ 2002 ve 2003 nüfus sayımı verilerine ve bireylerin kendi tanımlamalarına göre önemli bir Boşnak nüfus bulunmaktadır. Söz konusu veriler şu şekildedir:

Sancak'ta; Boşnaklar 193.026 kişi (toplam nüfusun % 45,31'i), Sırplar 156.852 kişi (toplam nüfusun %36,82), Karadağlılar 29.892 kişi (toplam nüfusun %7,02'i), Müslüman milleti 27.047 kişiye (toplam nüfusun %6,35'i);

Karadağ'da; Karadağlılar 267.669 kişi (toplam nüfusun %43,16'i), Sırplar 198.414 kişi (toplam nüfusun %31,99'i), Boşnaklar 48.184 kişi (toplam nüfusun %7,77'i), Arnavutlar 31.163 kişi (toplam nüfusun %5,03'i), Müslüman milleti 24.625 kişi (toplam nüfusun %3,97'i), Hırvatlar 6.811 kişi (toplam nüfusun %1,1'i).

Ayrıca, Sırbistan, Hırvatistan ve Makedonya'da % 1'ler civarında küçük bir Boşnak nüfus yaşamakta, işgücü göçü nedeniyle başta Almanya gelmek üzere Batı Avrupa ülkelerine yerleşmiş Boşnaklar da bulunmaktadır.

Folklor

Boşnak folkloru, 15’nci yüzyıla tarihlenen uzun bir geleneğe sahiptir. Boşnak kültüründeki pek çok unsur gibi onların folklorları Slavik karışımı ve Doğu etkisindedir. Tipik olarak 19’ncu yüzyıldan önce yer alır. Boşnak folklorunda iki popüler karakter, düzenbaz ve kahraman görülür. Diğer düzenbazlar akıllı bilge adamı içerir.

Dil

Boşnaklar, Boşnakça konuşurlar. Türkiye’de ve Yunanistan’ın Batı Trakya bölgesinde yaşayan Pomakların dili ile bu dil şive farkı hariç hemen hemen aynıdır. Yalnız Pomaklar, Kiril alfabesini kullanırlar ve güney Rusçaya daha yakın olarak kabul edilir. Boşnak lisanı, Sırpçadan alfabe olarak Hırvatçadan bazı kelimeler bakımından farklıdır. Bu 3 dilin gramerleri aynı olup sadece şive farklılıkları görülmektedir. Boşnakçanın söz varlığında Müslüman dünyasının terminolojileri çok fazladır. Bu Müslüman terimleri içinde Türkçenin yeri, tarihî ilgisi ve Osmanlı Devleti’ndeki uzun tarih birliği sebebiyle apayrıdır. Türkçe, Boşnakçanın yapısında sadece söz varlığıyla değil, dil kullanımıyla da vardır. Mesela, Boşnakların bayram kutlamalarında “bajram mubarek olsun” ifadesinin aynen kullanılması buna örnektir.

Boşnakça ayrıca kendine özgü iki yazılış biçimine sahipti. Bunların ilk 'Begovica (ayrıca Bosansika olarak da söylenir) Kiril abecesi; ikincisi ise Arap abecesidir. Bugün, bu iki kullanım da hemen hemen ölmek üzeredir. Çünkü, günümüzde bu kullanımın okur yazar sayısı oldukça azdır. Bugün Boşnakça Latin esaslı alfabesi ile kullanılmaktadır.

Din

Boşnakların İslam'a, bazıları Ateizm, Agnostisizm ve Deizm inanır. Bundan dolayı Seküler Hümanizm Dünya Görüşü Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti zamanı boyunca yaygındı. Rumeli Müslümanlarının çoğunluğu Sünni'dir ve az sayıda Bektaşi inancına sahiptir. Bunun dışında Katolik ve Ortadoks hristiyan Boşnaklar da vardır.

Etimoloji

Ortaçağ Bosna Krallığı'nın halkına "Bošnjanin" (Latince: Bosniensis) deniliyordu. İlk olarak 1440 yılında Bosna Kralı II. Tvrtko, Macaristan'ın Leh Kralı Władysław Warneńczyk'e heyet gönderdi. Boşnaklar ve Lehler arasında ortak bir Slav soy ve dil iddiasında bulundu. Tvrtko tarafından onaylanmış bu diplomaside ilk defa Boşnak(Bošnjak) kelimesi geçmiştir.^[4][5][6]

Ayrıca bakınız

• Boşnakça
• Bosna-Hersek
• Hersekliler

Dış bağlantılar

• Kuzey Amerika Boşnak Kongresi
• Bosniak American Advisory BAACBH.org
• Diplomatik Gözlem
• Boşnakça yayın
• Devlet arşivi

Notlar

1. http://www.bosniafacts.info/other/genetic-makeup-of-the-balkans Balkanların Genetik Yapısı.
2. Türkiyede 2 milyon Boşnak bulunmakta.
3. Hrvatska enciklopedija (LZMK) –Bošnjaci Bošnjaci, naziv za podanike bosanskih vladara u predosmansko doba, podanike sultana u osmansko doba, odnosno današnji naziv za najbrojniji od triju konstitutivnih naroda u BiH. Bošnjak, kao i stariji naziv Bošnjanin (u lat. vrelima Bosnensis), prvotno je ime koje označuje pripadništvo srednjovjekovnoj bosanskoj državi.
4. Vjekoslav Klaić (1882). Poviest Bosne do propasti kraljevstva. Troškom piščevim. s. 278; Bošnjakom isti pradjedovi bili, koji i Poljakom (the ancestors of the Bosniak, same as those of the Pole
5. Jędrzej Moraczewski (1844). Dzieje Rzeczypospolitej Polskiej. II. Poznań: Nakładem i drukiem N. Kamieńskiego, 1844. s. 259.
6. Muhamed Hadžijahić – Od tradicije do identiteta: geneza nacionalnog pitanja bosanskih Muslimana, 1974, p. 7; "Kralj Stjepan Tvrtković poslao je odmah ovome kralju "sjajno poslanstvo odličnih muževa", veli Vladislavov biograf pa nastavlja: "Ovi su, ispričavši porijeklo svoga plemena isticali, da su Bošnjacima bili isti pradjedovi kao i Poljacima te da im je zajednički jezik kojim govore i da se radi te srodnosti jezika i porijekla njihov kralj Tvrtko II živo raduje, što je Vladislav – kako se je pronio glas – sretan u svojim pothvatima