Demokratik Kampuçya

Demokratik Kampuçya Kampuchea prâcheathippadey
← 1975–1979 →   →
Bayrak Arma
Ulusal marş Dap Prampi Mesa Çokçey ដប់ប្រាំពីរមេសាមហាជោគជ័យ "Büyük Muzaffer Onyedinci Nisan"
Başkent	Phnom Penh[1]
Dil(ler)	Khmerce
Yönetim	Kırsal komünist devlet
Parti Sekreteri ve Hükûmet Başkanı
- 1976-1979	Pol Pot
Devlet Başkanı
- 1975-1976	Norodom Sihanouk
- 1976-1979	Kiyö Sampan
Yasama organı	Halkın Temsilci Meclisi
Tarihi
- Kızıl Khmerlerin Phnom Penh'e girmeleri	17 Nisan 1975
- Anayasanın ilanı	5 Ocak 1976
- Vietnam birliklerinin Phnom Penh'e girmesi	5 Ocak 1979
Yüzölçümü
- 1980	181.035 km^2
Nüfus
- 1974	7567.300[2]
- 1980	6699.300
Yoğunluk	37 /km^2
Para birimi	yok - kaldırıldı.

Demokratik Kampuçya (Khmerce: កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ, Kâmpŭchéa Prâcheathippadey), 1975 ile 1979 arasında Güneydoğu Asya ülkesi Kamboçya'da var olmuş, Kızıl Kmerler yönetimindeki siyasi rejim.

Tarihi

Vietnam'ın ABD'ye karşı yürüttüğü bağımsızlık savaşının (Vietnam Savaşı) başlangıcında tarafsız bir politika izleyen Kamboçya Devlet Başkanı Norodom Sihanouk, Mayıs 1965'te Washington'la ülkesi arasındaki ilişkilere son vererek Çin Halk Cumhuriyeti'yle, Kuzey Vietnam'la ve Güney Vietnam'ın bağımsızlığı için mücadele eden Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesi ile yakın bir işbirliği politikası izlemeye başladı. Bu karar başta ordu olmak üzere tutucu çevrelerde ciddi huzursuzlukların doğmasına neden oldu. Öte yandan Sihanouk'un ülke içindeki radikal muhalefet güçleri üzerindeki baskıcı tutumu, çoğu yurtdışında öğrenim görmüş, sol görüşlü genç Kamboçyalılar arasındaki hoşnutsuzluğu artırdı. 1967'de patlak veren köylü ayaklanmasının ardından ordunun ve öteki tutucu çevrelerin etkisi altına giren Sihanouk, solculara karşı yoğun bir baskı politikası izlmeye başladı.

1969'a gelindiğinde Sihanouk'un iktidardaki konumu büyük ölçüde sarsılmış, orduyla sol muhalefet güçleri arasındaki çatışmalar yoğunlaşmıştı. Sihanouk'u ülkenin içinde bulunduğu istikrarsızlığın baş sorumlusu olarak gören General Lon Nol ve Prens Sisowath Sirik Matak önderliğindeki sağcılar ABD'den gizlice yardım gören Özgür Kmerler örgütünün de desteğiyle Sihanouk'u devirmek üzere darbe hazırlıklarına giriştiler. Ardından Sihanouk'un yurtdışında bulunmasından yararlanarak 18 Mart 1970'te bir darbeyle yönetimi ele geçirdiler.

Darbeden sonra Pekin'e sığınan Sihanouk, burada bir sürgün hükümeti kurdu ve Lon Nol rejimini devirmeyi amaçlayan Kamboçya Birleşik Ulusal Cephesi'nin başkanlığını üstlendi. Bundan kısa bir süre sonra Mayıs 1970'te ABD ve Güney Vietnam birliklerinin ülkeyi istila etmeleriyle Kamboçya Vietnam Savaşı'nın taraflarından biri durumuna geldi. Kırsal kesimde fazla desteği olmayan Lon Nol yönetimi ABD'den gördüğü askeri ve mali yardıma karşın, Kiyö Sampan, Hou You ve Hu Nim önderliğindeki devrimci Kmer birliklerinin kırsal kesimde hükümet birliklerine karşı yürüttüğü silahlı mücadeleyi denetim altına alamadı ve kısa süre içinde bu bölgeleri Kızıl Kmerlere kaptırdı.

Amerikalıların Vietnam'ın yanı sıra Kampuçya topraklarındaki komünist gerilla yuvalarını da bombalamasıyla galeyana gelen Kampuçlar, akın akın Kızıl Kmer saflarına katıldılar. Bu bombardımanlarda yaklaşık 600 bin Kampuçyalı hayatını kaybetmişti. Amerikan karşıtlığı açısından eşsiz bir fırsat keşfetmiş olan Pol Pot buna rağmen sadece ve sadece köylü geçmişi olanların ve eğitimsizlerin Kızıl Kmerlere katılmasına izin veriliyordu.^[3]

Arka arkaya gelen askeri yenilgiler ve artık başkent Phnom Penh'e kadar uzanan baskınlara rağmen Phnom Penh ve Washington, savaşta direniyorlar ve yalnızca Vietnamlılar ile çarpıştıklarını iddia ediyorlardı. Kızıl Kmerler, Sihanoukçularla Vietnam yanlısı Komünistleri birbiri ardına savaş meydanından atıp Kmer Ulusal Birliği Krallık Hükümeti üzerindeki denetimlerini güçlendirdiler. Öyle ki, Sihanouk Mart 1973'te Kampuçya'ya döndüğünde hiçbir gerçek iktidarı kalmadığını fark etti.

Ekonomik dengesizlik ve iç savaşın yol açtığı göçmen dalgası da Lon Nol rejimine olan desteği azalttı. Yıkıntı haldeki bir ülkeyi yöneten Lon Nol, rejimini istikrara kavuşturabilecek durumda değildi.

Kmer Ulusal Birliği Krallık Hükümeti diplomatik alanda Ağustos 1972'de Bağlantısızlar Hareketi'ne kabul edildi ve Ekim 1973'te Sovyetler Birliği tarafından fillen tanındı. Bununla birlikte Moskova, Phnom Penh Kızıl Kmerler'in eline geçinceye kadar, bu kentte diplomatlar bulundurdu.

1 Ocak 1975'te, Kızıl Kmerler, Phmom Penh'e son saldırılarını başlattılar. Phnom Penh, Lon Nol ve Amerikalılar ayrıldıktan sonra 17 Nisan 1975'te devrimci birliklerin eline geçti.

Romanya Sosyalist Cumhuriyeti Devlet Başkanı Nikolay Çavuşesku ile eşi Elena Çavuşesku, Pol Pot ve Kiyö Sampan'ı ziyareti, 1978

Sihanouk Eylül 1975'te devlet başkanı sıfatıyla Phnom Penh'e döndüyse de, 5 Ocak 1976'da ülkenin adı Demokratik Kampuçya olarak değiştiren yeni anayasanın kabul edilmesinin ardından görevinden çekildi. Mart 1976'da yapılan genel seçimlerden sonra Kiyö Sampan devlet başkanı, Pol Pot başbakan oldu. 1977'de ise Çin çizgisindeki Komünist Parti resmen devlet partisi olarak tanındı. 20. yüzyılın en kanlı rejimlerinden biri olarak kabul edilen Pol Pot yönetimi sırasında, şehirlerde yaşayan milyonlarca kişi zorla köylere yerleştirilerek^[4], ülkenin tarımsal üretimini artırmak üzere kolektif çiftliklerde çalışmaya zorlandı; rejim düşmanı ilan edilenler aileleriyle birlikte toplu olarak katledildi.

Öte yandan 1975'ten itibaren Kamboçya'daki etnik Vietnamlılar ile Vietnam taraftarlarının Kızıl Kmerler tarafından katledilmesi ve Vietnam ile Kampuçya arasında yoğunlaşan sınır çatışmaları nedeniyle Vietnam-Kamboçya ilşkileri gerginleşmişti. Aralık 1977'de, iki ülke arasındaki ilişkilerin tamamen kopmasıyla sonuçlanan sınır çarpışmalarda 8 bin Kampuçyalı öldü. Vietnam 1978 Şubatında Kampuçya'ya çatışmaları durdurmayı, sınırın her iki tarafında 5 km genişliğinde askerden arınmış bölge tesisini ve birbirlerinin içişlerine karışmamayı öngören bir antlaşma yapmayı teklif etmiş ise de, bu tekif Kampuçya tarafından reddedildiği gibi, Vietnam topraklarına Kampuçya saldırıları devam etti.^[5] Pol Pot rejiminin Çin Halk Cumhuriyeti'yle ilişkilerini daha da sıkılaştırmasının ardından Kampuçya'ya yönelik Vietnam saldırıları şiddetlendi.

Bu dönemde Vietnam'la süren savaşın yanı sıra ekonomik sistemin felce uğraması nedeniyle baş gösteren açlık ve salgın hastalıklar sonucu ölenlerin sayısın, siyasi nedenlerle öldürülenlerle birlikte bir milyonu bulduğu tahmin edilmektedir.

Kasım 1978'te Başbakan Yardımcısı Vorn Vet başarısız bir darbe girişiminde bulundu. 1978'in sonlarına gelindiğinde Vietnam topraklarında onbinlerce Kamboçyalı sürgün yaşıyordu. 3 Aralık 1978'te Hanoi Radyosu'nda, Pol Pot karşıtı komünist ve antikomünist Kamboçyalı sürgünlerden oluşan Ulusal Kurtuluş İçin Kampuçya Birleşik Cephesi'nin kuruluşu ilan edildi.

22 Aralık 1978'te Vietnam güçleri tanklarla ve zırhlı araçlarla desteklenen 120.000 kişilik bir kuvvetle Kampuçya'nın işgaline başladı. Tarihte iki komünist devlet arasındaki ilk savaşta, daha iyi teçhizatlandırılmış, sayıca daha üstün ve daha iyi yönetilen Vietnam birlikleri 7 Ocak 1979'da başkent Phnom Penh'i ele geçirdi.^[6] Vietnam birliklerinin desteğindeki Ulusal Kurtuluş İçin Kampuçya Birleşik Cephesi'ne bağlı gerillalar Pol Pot rejimini devirerek Heng Samrin başkanlığında yeni bir hükümet kurdular.

Phnom Penh'in düşmesinden sonra Çin Halk Cumhuriyeti'ne kaçan Pol Pot ve Kiyö Sampan'ın kurdukları direniş örgütüne bağlı Kızıl Kmerler ülkenin adını Kampuçya Halk Cumhuriyeti olarak değiştiren Heng Samrin yönetimine yönelik gerilla saldırılarını sürdürürken, eski Kampuçya başbakanlarından Son Sann önderliğindeki aşırı sağcı Kmer Ulusal Halk Kurtuluş Cephesi ile Sihanouk önderliğindeki Sihanouk'çu Ulusal Ordu da direnişe katıldı.

Bununla beraber, Vietnam'ın Kampuçya'yı işgali dünyada uyandırdığı tepki, Sovyetler Birliği'nin bütün çabalarına rağmen, Kampuçya'yı Birleşmiş Milletler'de Heng Samrin değil, Pol Pot rejimi temsil etmeye devam etti.^[5] 1980'li yıllar boyunca yeni rejimin başlıca mesaisi bu gerilla hareketiyle mücadele etmek oldu.

Kaynakça

1. "Demokratik Kampuçya Anayasası". 12 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150912092144/http://perspective.usherbrooke.ca/bilan/servlet/BMDictionnaire?iddictionnaire=1749.  (madde 15).
2. "Cambodia Public Data". Dünya Bankası. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151219125315/http://www.google.com.tr/publicdata/explore?ds=d5bncppjof8f9_&met_y=sp_pop_totl&idim=country:KHM:LAO&hl=tr&dl=tr. 
3. Kızıl Kmerlerin piskopat lideri Pol Pot, tr.euronews.com
4. "Cambodia Public Data Rural". Dünya Bankası. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151219125315/http://www.google.com.tr/publicdata/explore?ds=d5bncppjof8f9_&met_y=sp_pop_totl&idim=country:KHM:LAO&hl=tr&dl=tr. 
5. Vietnam'ın Kampuçya'yı İşgali, e-tarih.org
6. Oral Sander, Siyasi Tarih 1918-1994, İmge Kitabevi, Kasım 2005. ISBN 975-533-005-4.

Dış bağlantılar

• Sözün Bittiği Yer.. Phnom Penh
• Kızıl Khmer davası ve "ideolojik düşünce biçimi"nin vahşeti