Fakıbeyli, Yozgat
| Fakıbeyli | |
| — Köy — | |
 |
|
| Ülke |  Türkiye |
|---|---|
| İl | Yozgat |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| Nüfus (2000) | |
| - Toplam | 360 |
| Zaman dilimi | UDAZD (+3) |
| İl alan kodu | 0354 |
| İl plaka kodu | |
| Posta kodu | 66000 |
| İnternet sitesi: | |
Fakıbeyli, Yozgat ilinin merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
Köyün adının nereden geldiği ve geçmişi hakkında fazla bilgi yoktur. Bununla birlikte Merkez kazaya bağlı Fakıbeyli Köyüne ait belgesel en eski kayıtlar 1530’lara dayanmaktadır. Söz konusu bu ilk kayıtlarda Kızıl Kocalı Türkmenlerden Kızıl Beyli cemaatinin ekinlikleri arasında “Fakıbey Çiftliği” adı yer almaktadır. Söz konusu ekinliğin, Fakıbeyli Köyünün yeri olması ihtimal dahilindedir. Aynı cemaatin, Fakıbey çiftliğinden başka diğer ekinlikleri de Boğazkışla ve Yassıpınar mezraaları idi.
“Fakı” tabiri, “fakih” kelimesinden gelir ki, din bilgini, fıkıhçı, hoca manasındadır. Yer ismi olarak Yozgat yöresinde bu tabire çok rastlamaktayız. Yenifakılı, Karafakılı, Cumafakılı gibi...
Fakat, burada “fakı” tabirinin isim olarak ve “bey” unvanıyla birlikte anılmış olması, gözden kaçırılmaması gereken bir ayrıntıdır. Bundan dolayı, köye ismini veren “Fakı Bey”in 1530’lardan önce yaşamış olan Türkmen boy beylerinden birisi olduğu düşünmek yanlış olmayacaktır. Arazinin “çiftlik” olduğunun kayıtlara geçmesi de bu tespitin bir başka ispatıdır.
Halk arasında, kesin tarihi bilinmemekle birlikte, köyün asıl yerinin 3–5 km. daha kuzeyde olduğu ve Yozgat-Sorgun şosesinin açılmasından sonra, yola yakın olmak için şimdiki yerine, nakledildiği söylenmektedir. Bununla ilgili elimizde belge olmadığını, şimdilik kaydıyla, belirtmekle birlikte, köye ilk çeşmenin yapıldığı tarihi kesin olarak bildiğimizi söyleyebiliyoruz.
1859 senesinde köylülerin vermiş olduğu bir dilekçede, “Köyün susuz olduğu, bu yüzden halkın büyük sıkıntı çektiği, köye bir buçuk saat uzaklıktaki bir yerden altı bin kuruş masrafla suyun getirilerek köye çeşme yapıldığı” belirtilmektedir. Köylüler bu dilekçelerinde “su yolları ve çeşmenin masrafı olan altı bin kuruşun yarısının hazineden karşılanmasını” talep etmekteydiler.
Padişah Abdülmecit, halkın bu dilekçesini kabul etmiş ve masrafın yarısının hazine tarafından karşılanması, bunun da halkın hazineye olan borçlarından düşerek tesviye edilmesi kararını 6 Aralık 1839 tarihinde onaylamıştı.
Bu çeşmenin, köyün yeni yerine nakledilmesinden sonra yapılmış olma ihtimali akla yatkın gelmektedir; zira eski yerinde köylülerin yüz yıllarca susuz yaşadıklarını düşünmek mümkün değildir. Konuya bu açıdan yaklaşacak olursak, köyün 1850’lerde yeni yerine taşındığını söylemek şimdilik doğruya en yakın iddia olacaktır.
Arşive belgelerinde ayrıca köyle ilgili 1840’lara ait vergi kayıtlarına rastlamaktayız. Bu kayıtlara göre; Fakıbeyli Köyü, Bozok Sancağının Sorgun Kazasına bağlıydı ve köyde 34 vergi hanesi (yaklaşık 107 nüfus) vardı. Köyün hayvan kıymeti: 30.330 kuruş, arazi ve emlak kıymeti de 6096 kuruş olarak gösterilmiştir. Yozgat'ta yaşadığı riayet edilen "KARACAOĞLAN"ın ve Yozgatlı divan şairlerinin şiirlerinin de yer aldığı yaklaşık yüz yıl önce tertip edildiği anlaşılan Yozgat’ın Fakıbeyli köyünden İbrahim tarafından Yozgat İl Müzesi’ne bağışlanan bir cönkte XIX. yüz yılında yaşayan Yozgatlı şairlerle birlikte Karacaoğlan’ın da beş şiiri bulunduğu bilinmektedir. Bu cönkte yer alan şiirler birçok internet sitesinde yer almaktadır.
== Kültür ==
Köyün gelenek ve görenekleri, eğitim imkânlarının artması, televizyon kültürünün yaygınlaşması ile ciddi bir gerileme göstermiştir. Köyde yer alan köy odalarının bir çoğu kapanmıştır. Eskiden köy odalarında oturulur, çaylı dini sohbetler yapılırdı.Köy odalarından "Selahattin Onbaşının Odasında" mütevazi bir kütüphanesi vardı. Göç ile birlikte köyde nesiller arasında, köyde yaşayanlar ile şehirde yaşayanlar arasında ciddi bir yabancılaşma vardır. Çok sayıda mülki idare amiri, akademisyeni, yazarı, çizeri, hukukçusu, işadamı, sivil toplumcu yetiştiren köyün kendi adını taşıyan bir sivil toplum örgütü bulunmamaktadır. Bu konuda köy büyüklerinden gayret beklenmektedir.Köyün eski okulu, çok sayıda insanı yetiştiren Merhum Ethem Hocası köy tarihi açısından oldukça önem taşır.
===Köyün Tarihsel Geçmişi=== Osmanlı İmparatorloğu zamanında, 1840'lı yıllarda yaşayan vergi mükelleflerinin isim ve şöhretleri de şöyleydi:
1. Bölükbaşı oğlu Mustafa 2. Bölükbaşı oğlu Mehmet 3. Ganiverdi oğlu Ali 4. Kara Ömer oğlu İsmail 5. Kara Ömer oğlu Osman 6. Memiş Kahya oğlu Osman 7. Memiş Kahya oğlu Mehmet 8. Sarı İmam oğlu Ömer 9. Bekir kahya oğlu Musa 10. Molla Ahmet oğlu Mustafa 11. Çaputçu oğlu İsmail 12. Çaputçu oğlu Ali 13. Dede oğlu Süleyman 14. Kadı Hasan oğlu Osman 15. Usta Ömer oğlu Mustafa 16. Hindi oğlu Mehmet 17. Çolak Çoban oğlu Mehmet 18. Kara Ahmet oğlu Mustafa 19. Sarı Nacak oğlu Eyüp 20. Mürsel oğlu Süleyman 21. Mürsel oğlu Ahmet 22. Kireci oğlu Mehmet 23. Kör Sarıoğlu Ali 24. Sarıoğlu İbrahim 25. Tekeş oğlu İbrahim 26. Tekeş oğlu Osman 27. Deli Ahmet oğlu Hüseyin 28. Deli Ahmet oğlu Ömer 29. Nabi oğlu Memiş 30. Nabi oğlu İbrahim 31. Karaoğlan oğlu Osman 32. Keloğlan oğlu Abdullah 33. Deli Ahmet oğlu Alibaz 34. Kör Sarı Ahmet http://orhansakin.blogcu.com/koy-tarihleri-fakibeyli-yozgat/2963715
== Coğrafya ==
FAKIBEYLİ KÖYÜ, Yozgat merkezine 13 km uzaklıktadır. Ankara'yı Doğu Anadoluya bağlayan şehirler arası karayolu üzerindedir. Köyün "Ören" denilen mevkiiden şimdiki yerine taşındığı tahmin edilmektedir. Köy merkezi, şehirlerarası karayoluna yaklaşık 500 metre uzaktadır. Köyden, Eğriöz çayı geçmektedir. 1980'li yıllarda en kurak aylarda bile kurumuyan bu çay, bilinçsizce çok sayıda su kuyusu açılması nedeniyle kendini besleyen kaynaklardan yoksun kalmıştır.Bunun sonucunda ise yazın tamamen kurumuştur. Bu durum ise birçok su canlısını yok etmiştir. Köyde yer alan çok sayıda fabrikaların atıklarınında bu çaya salıverilmesi nedeniyle var olan suda ne insan nede hayvan kullanımına uygundur. Köyde bulunan Fakıbeyli göleti hem Fakıbeyli Köyünü hem de İnceçayır Köyünün tarımsal alanlarını sulamaktadır. Köyün mesire alanları "Eğrice Yeri" denilen yerlerdir. Yimpaş Yozgat Sporun altyapı tesistleri buköyde bulunmaktadır. Köyün bağlık kesimleri tamamen bağ özelliğini kaybetmiştir. Köyden geçilerek Kavurgalı Köyüne varılır. Köyde, Kuşkayası denilen mevkiide doğal taş anıt ise oldukça ilgi çekicidir. Bu alanda yer alan çok sayıda çömlek parçaları bu bölgenin daha önce yaşam alanı olduğuna delildir.
İklim
Köyün iklimi, karasal iklim etki alanı içerisindedir.Küresel ısınma nedeniyle kuraklık yaşamakta tarımsal ürün rekoltesi düşüş göstermektedir.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2007 | |
| 2000 | 360 |
| 1997 | - |
Ekonomi
Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. 1980'li yıllarda önce tuğla fabrikaları daha sonra ise Yimpaş Holdingin kurulmasıyla birlikte imalat sanayiide köye gelmiştir. Köyün en temel sorunlarından birisi yaşlı nüfustur. Göç nedeniyle evler boşalmakta, zamanla ören haline gelmektedir. Köyde altyapı eksikliği vardır. Kuraklık nedeniyle pınarlar kurumaya yüz tutmuştur.1990'lı yıllarda yaygın olarak yapılan büyük ve küçükbaş hayvancılık göç nedeni ile düşüş olmakla birlikte son 3 yılda hayvan yetiştiriciliği önemli ilerleme göstermiştir. Geleneksel aile yapısı içerisinde yürütülen tarım işletmeciliğini henüz şirketleştirilememiş ve dolayısıyla kurumsallaştırılamamıştır.
Altyapı bilgileri
Köyde taş, betonarme az sayıdada olsa kerpiç ev bulunmaktadır. Köyde, ilköğretim okulu vardır ancak şu anda harabe halindedir. Köyün içme suyu şebekesi vardır. Ancak, kamu kaynakları kullanılarak yapılan bu hizmetten köy halkı eşit bir şekilde yararlanamamaktadır. Kanalizasyon şebekesi 2007 yılı içerisinde getirilmiştir. Sağlık ocağı ve sağlık evi vardır.Ancak, uzunca süredir bir görevlendirme yapılmadığından kapalıhaldedir.Köye ulaşımı sağlayan yol asfalttır. Ancak köyün içerindeki sokak ve arayolların ise ciddi bir bakıma ihtiyacı vardır. Köyde elektrik ve sabit telefon vardır.Köyde yaklaşık olarak her evde "canak anten" bulunmaktadır. Köyde tapu ve kadastro, çalışmaları 1990'lı yıllarda tamamlanmıştır.Köyde son 30 yılda "kanser vakalarında" artış görümüştür. Ancak, neden kaynaklandığı ve neden artış gösterdiği konusu ise yeterince araştırılmamıştır.
Dış bağlantılar
Türkiye'nin en orta yeridir. Her yerle bağlantısı vardır. Yiğitlerin harman olduğu diyardır.