Gezenek, Şenkaya
| Gezenek | |
| — Mahalle — | |
 |
|
| Ülke |  Türkiye |
|---|---|
| İl | Erzurum |
| İlçe | Şenkaya |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2.200 m (7.218 ft) |
| Nüfus (2000) | |
| - Toplam | 112 |
| Zaman dilimi | UDAZD (+3) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | |
| Posta kodu | 25370 |
| İnternet sitesi: http://gezenek.blogcu.com/gezenek-koyu/6487721 | |
Gezenek, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir mahalledir.
Tarihçe
Şenkaya'ya bağlı Gezenek Köyü tarihi süreç içerisinde Bizanslılar, Selçuklular, Akkoyunlular, Saltukoğulları vb. çok değişik milletlerin egemenliği altında kalmış, Yavuz Sultan Selim Han'ın Erzurumu 1514'de Akkoyunlular dan alıp Osmanlı topraklarına katmasıyla Osmanlı egemenliği altına girmiştir.
1878-79 yıllarında (93 harbi ) Rus istilasına uğrayan ve " Elviye-i Selase "(üç sancak bölgesi içerisinde yer alan Oltu sancağına bağlı , Kosor nahiyesinin bir mahallesi olan "Örtülü mahallesi "(şimdiki Şenkaya) ve Bardız çayının yukarısında bulunan bütün köyler 1878 yılında yapılan Ayestefenos antlaşması ile Kars vilayetine bağlanarak harp tazminatı olarak Rus yönetimine bırakılmıstır. Bu gün mahallenin altından akan Bardız Deresi 1917 yılına kadar Rusya ile Osmanlı İmparatorluğu arasında sınır teşkil etmiştir. Bu tarihten sonra Ruslar Ermeni ve Rumlardan oluşan azınlıkları bölgeye getirerek yerleştirmişler,bu olumsuz gelişme 1918 yılına kadar devam etmiştir.
Şenkaya 'nın birçok mahallesine Ermeniler ve Rumlar yerleşmişti (köylerin eski isimlerininde Türkçe olmayışının sebebi budur) . Köyümüzde Türkler yaşıyordu fakat Rumlar gelince hepsi Anadolu'nun içeri kısımlarına göçtüler,böylece Rumlar tam 33 sene mahallede yaşadılar ta ki Türk askeri bölge ye gelinceye kadar. Rumlar bu zaman sürecinde köy de kilise,evler ve mezarlıklar kurdular. Şu an mahallenin camisinin yerinde önceden bir kilise varmış ve yukarı Çançır denilen yerde büyük bir mezarlık var. Ayrıca eski yayla denilen yerde onların yaylasıydı evlerin kalıntıları hala var,buranın suyunu da ağaç borularla yukarı Çançır dan getirmişler(bu borular hala yerli yerinde duruyorlar).Mahalledeki Rumlar geleneklerine çok bağlıydılar. Kırk gün pehriz tutuyorlardı ve bu sürede hiç canlı(et,süt,peynir,yumurta vb.) yemiyorlardı. Voşkalara çaşır turşusu vuruyorlardı,çaşırı çok kullanıyorlarmış. Hıristiyan oldukları için Paskalya Bayramını da kutluyorlarmış. Yumurtaları renkli renkli boyuyorlar ve öylece yutmaya çalışıyorlar,inanışlarına göre onu tam yutabilen cennetlik birisi oluyormuş. Mahallede ölen birinin ayaklarına yedi çift çorap dikip giydiriyorlarmış ve ölünün bir eline sopa bir eline ekmek sıkımı veriyorlarmış,bunun sebebi ahirette İsa yanına geldiğinde eğer yüzü gülümsüyorsa ekmek sıkımını veriyor eğer yüzü asık ise sopa yı gösterip korkutup kaçırıyormuş. Yılın belli zamanları bütün çevre köylerdeki Rumlar Veng(Tütenocak) deki büyük kilisede toplanıyorlarmış. Mahallenin en bakımlı evi Papazın eviymiş,duvarları resimlerle kaplıymış ,kilisenin içi de resimlerle kaplıymış ve bu resimlerin değerli olduğunu bilmeyen köylülerimiz bunları harap edip dağıtmışlar. Kilisedeki çanı da mahalleden dışarı atmışlar.
Rumlar zengin değildiler .Geçim kaynağı hayvancılıkmış, herkesin genellikle keçisi var ve herkes kendi hayvanını kendisi yayıyormuş. Mahallede herkesin evinde fırını varmış ve somun ekmek pişiriyorlarmış(onların kullandıkları büyük hamur tekneleri son 20-30 sene ye kadar mahallede kullanılıyormuş fakat şu anda yok).Ermeni ve Rumlar Türkiye'den yavaş yavaş göç etmeye başlamışlar Türklerin doğu ya gelmeleriyle. Eskiden bu mahallede yaşayan Türkler Rumların gidişiyle ana yurtlarına geri döndüler. Fakat hala mahallede Rumlar varmış(hepsi gitmemişti).Türkler ve Rumlar tam 3 yıl mahallede beraber yaşamışlar,bir arada çok mutlu yaşamışlar(Rumlar dürüst insanlarmış, hırsızlık hiç olmazmış ve Türkçe konuşabiliyorlarmış).Artık Rumlar tamamen Türkiye'den çıkmaya başladılar (Türklerin bu bölgeye gelmesi ile) ve göçünü toplayan yukarı çançır dan Kars a doğru gitmişler. Mahalleden ayrılırken de " Kör olasın Posik arkaşelek geldik arkaşelek gidiyoruz" diyerek Allahuekber dağlarının yamaçlarında yola dizildiler.
- YAZININ KAYNAKLARI :
Osmanlı Devlet Arşivi
Kültür
Türk kültür gelenek ve görenekleri yaşanmaktadır.
Yemek Kültürü
Geleneksel beslenme alışkanlıklarının belli ölçüde sürdürüldüğü Erzurum yöresinde, buğday ve buğday ürünleriyle, kurutulmuş meyve ve sebzeler beslenmenin temelini oluşturur. Et, süt ve süt ürünleri tüketiminin oldukça az olduğu yörede, doğada kendiliğinden yetişen çaşır, eskin, çiris, adol gibi bitkiler de beslenmede önemli yer tutar. Yöre halkı, yılda en az bir defa çiris yemeyi gerekli sayar. Çayın kıtlama olarak içildiği yörede, kesme sekerin bir parçası çaya batırılarak dil altına konur.
Erzurum'un özgün yemeklerinden bazıları şunlardır: Tutmaç, kesme, herle, umaç çorbaları, siran,
etli hıngel, gendime haşılı,sükkar köftesi, çeç, ayva dolması, lor dolması, şalgam ,kavurma,
kadayıf dolması.
Coğrafya
Erzurum iline 171 km, Şenkaya ilçesine 16 km uzaklıktadır.Mahallenin iklimi Allahuekber dağlarının eteklerinde bulunduğundan sert karasal iklim içerisindedir.Yazları kısa ve kurak , kışları soğuk ve uzun geçer.Sonbaharın ortalarından ilkbaharın 3. ayına kadar kar yağabilir. Kar kalınlığı yer yer 5 metreyi bulabilir.
İklim
Mahallenin iklimi, karasal iklim etki alanı içerisindedir.
Nüfus
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2007 | 25000 |
| 2000 | 112 |
| 1997 | 93 |
Ekonomi
Mahallenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır.
Altyapı bilgileri
Mahallede, ilköğretim okulu yoktur fakat taşımalı eğitimden yararlanılmaktadır. Mahallenin içme suyu şebekesi,kanalizasyon şebekesi vardır. PTT şubesi ve PTT acentesi yoktur. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Mahalleye ulaşımı sağlayan yolun 11 km'si asfalt, 5 km'si stabilize olup mahallede elektrik ve sabit telefon vardır. Baz istasyonu 2013 yılında kurulmuş olup tüm gsm operatörleri mevcuttur.
Dış bağlantılar
http://gezenek.blogcu.com/gezenek-koyu/6487721
| ||||||