Halhin Gol Muharebesi

Koordinatlar: 47°43′49″K 118°35′24″D / 47.73028°K 118.59°D / 47.73028; 118.59

Halhin Gol Muharebesi

Taarruza geçen Sovyet BT-7 tankı (Ağustos 1939)
Tarih11 Mayıs 1939 - 16 Eylül 1939
BölgeMançukuo'nun Hsing-An-Pei Eyaleti Sin Bargu Sol Sancağı ile Moğolistan Halk Cumhuriyeti Dornod ili arasındaki sınırı
(günümüzde Moğolistan'ın Dornod ili Khalkhgol ilçesi ile Çin Halk Cumhuriyeti İç Moğolistan Özerk Bölgesi'nin Hulunbuir şehri arasındaki sınırı)
SonuçSSCB'nin zaferi
Taraflar
Sovyetler Birliği
Moğolistan Halk Cumhuriyeti		 Japon İmparatorluğu
Mançu İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Grigori Ştern
Nikolai Feklenko
Georgi Jukov
Horloogiyn Çoybalsan		 Kenkichi Ueda
Michitarō Komatsubara
Masaomi Yasuoka
Kōichi Kobayashi
Güçler
57 000 nefer
542 top ve havan
500 tank танков
250 uçak[1]		 38.000 (başlangıç) - 75.000 (Ağustos) nefer
135 tank
250 uçak[1]
Kayıplar
Arşiv araştırması:
Sovyet: 7.974 ölü
15.251 yaralı[2]
Moğol: 274 ölü[3]		 Japonya'nın iddiasına göre, ölü 8.440, yaralı 8.766, Sovyetler'in iddiasına göre, ölü ve yaralı 60.000 ve 3.000 esir

Halhin Gol Muharebesi (Rusça: Бои на Халхин-Голе / Boi na Khalkhin-Gole, Halha Nehrinde Çatışma, Japonca: ノモンハン事件 / Nomonhan Jiken, Nomonhan Olayı, Moğolca: Халхын голын байлдаан / Khalkhin Golin Baildaan, Halkha Nehri Savaşı, SSCB-Moğolistan Halk Cumhuriyeti ile Japon İmparatorluğu-Mançu İmparatorluğu arasında 11 Mayıs - 16 Eylül 1939 tarihinde meydana gelen sınır çatışmaları.

Sınır Sorununun Tarihçesi

1734'te Çin'in Çing Hanedanının belirttiği Dış Moğolistan ile İç Moğolistan arasındaki sınır Nomonhan (Номон-Хан-Бурд-Обо / Nomon Khan Burd Obo)'dan geçmekteydi. Bu sınır Moğolistan'ın bağımsızlık ilan etmesinden sonra tekrardan Moğolistan ile Çin tarafından kabul edilmekteydi. Fakat 1932'de kurulan Mançukuo İç Moğolistan'ın güney sınırı için mevcut sınırdan yaklaşık 20 kilometre güneyinde bulunan Halha Nehri'ni sınır olduğunu iddia ederek öteden beri yörüklerin serbestçe hayvancılığı işlediği bu bölgede münakaşa yaratmıştı.

10 Ağustos 1938'de Hasan Gölü Muharebesi (Changkufeng Olayı)'nin mütarekesi Moskova'da imzalandıktan sonra sınırları sakinleşti. Ancak Ocak 1939'da Moğolistan 7. Sınır Muhafız Noktası'na bağlı bir üsteğmen ve 212 erin sınırı aşarak keşif görevinde bulunurken Mançukuo tarafında esir alınmasıyla sınır bölgesinde çatışmalar yoğunlaşmaya başladı. Zamanla Moğolistan'a Sovyetler Birliği'nin, Mançukuo'ya ise Japonya'nın takviye birliklerini yollamalarıyla çatışmalar şiddetlenecekti.

Birinci Halha Nehri Olayı (11 - 31 Mayıs 1939)

Kantō Ordusu Komutan Orgeneral Kenkichi Ueda
23. Tümen Komutanı Korgeneral Michitarō Komatsubara
İmha edilen Sovyet BA-10 zırhlı arabası

11 Mayıs 1939 sabah erken saatte sınırı geçen 20-60 kadar Moğol askerinin Nomonhan civarında bulunan Mançukuo Sınır Gözetme Noktası'na karşı hücum etmesiyle çatışma başladı. 12 Mayıs'ta 700 Moğolun sınırı geçtiği rapor edildi. 13 Mayıs'ta 23. Tümen (第二十三師團) Komutanı Korgeneral Michitarō Komatsubara (小松原 道太郎), Tümenin keşif alayına bağlı Komutanı Yarbay Yaozō Azuma (東 八百蔵)[4] komutasında bir müfreze (Azuma Müfrezesi) kurdurarak 300 Mançukuo birlikleriyle beraber hareket ettirdi. Ancak rapor edilen 700 rakamı yanlış bilgi olup aslında yüzü aşamayan Moğol, hemen Halha Nehri'nin ötesine çekildi. Komatsubara hareketin maksadının tamamlandığını düşünerek Azuma müfrezesinin geri dönüşünü emretti.

Moğolistan Başkumandanı Mareşal Horloogiyn Çoybalsan (Хорлоогийн Чойбалсан), 15 Mayıs'ta Sınır Muhafızı'na, ana birliklerinin varıncaya kadar Halha Nehri hattını savunmasını emrederek Moğol 6. Süvari Tümeni'ni ilerletti. 20 Mayıs'a kadar Kızıl Ordu 57. Özel Nişancı Kolordusu　(57-й особый стрелковый корпус)'suna bağlı ve Kıdemli Teğmen Bykov (А. Э. Быков)'un komutası altındaki birlikleri ilerletti. Sovyet ve Moğolistan birlikleri Khalha Nehri'nin doğu sahlinde mevzilendi. Buna farkeden Komatsubara Halha Nehri'nde düşmanı imha etmeye karar verdi. Piyade 64. Alayı (歩兵第六十四聯隊)　Komutanı Albay Takemitsu Yamagata (山縣 武光) komutasındaki Yamagata Müfrezesine hareket emrini vererek 28 Mayıs hücume geçirdi.

Japon Keşif Birlikleri Rus ve Moğolların ricaat yolunu keserek müfrezeden ayırılarak yanından hücum etti. Fakat Sovyetler ve Moğolların üstün mekânize birlikleriyle Halha Nehri'nin batı sahlinde konuşlandıran topçu ateşinin desteğiyle karşı hücumuna geçti. Cephenin ortasında kuşatılan Azuma Müfrezesi 29 Mayıs'ta süngü hücumu düzenledi ve imha edildi.

Korgeneral Komatsubara durumunu inceleyerek ricaat kararını verdi. 31 Mayıs'ta Yamagata Müfrezesi de ricaat emri yüzünden geri çekildi. Sovyetler ve Moğollar da 30 Mayıs'ta Halha Nehri'nin batısına çekildi. Böylece Birinci Halha Nehri Olayı sona erdi.

İkinci Halha Nehri Olayı (Temmuz-Ağustos 1939)

Beyaz Rusya Askerî Bölgesi Komutanı Vekili Komkor (Komandir korpusa - Kolordu Komutanı) Georgi Jukov 2 Haziran’da Moskva'ya çağrıldı ve bölgeye gitmesi emredildi. Bölgeye varan Jukov, Halha Nehri doğu sahilini savunarak derin karşı saldırıyı hazırlanacağını açıkladı. Millî Savunma Halk Komiserliği, 6 Haziran'da 57. Kolordu Komutanı Komdiv (Komandir divizii - Tümen Komutanı) Nikolay Feklenko (Николай Владимирович Фекленко) 'yu azlederek yerine Jukov, askerî komiserliğine tümen komiseri Mihail Nikişev (Михаил Сергеевич Никишев) ve kurmay başkanlığına Kombrig (Komandir brigadi - Tugay Komutanı) Mihail Bogdanov (Михаил Андреевич Богданов) getirildi.

Japon Temmuz taarruzu

Binbaşı Masanobu Tsuji, Tamsagbulag bombardımanı ve Halha Nehri geçişini planladı.
Japon pilotlar, Toyota GB motor çalıştırcı arabası
Halha Nehri'ni geçen Japon askerler
Georgi Jukov ve Moğolistan devlet başkanı Horloogiyn Çoybalsan
Sovyet pilotları
İmha edilen Sovyet uçak
Sovyetlerin eline geçen Tank 4. Alayı Teğmen Itō komutasındaki Tip 95 Ha-Gō hafif tankı (Bain Tsagan, 3 Temmuz 1939)[5]

Her iki taraf bölgede birliklerini kurdular, kısa zamanda Japonlar savaş alanında 30.000 personele sahip oldu. Sovyetler yeni bir kolordu komutanı, Komkor Georgi Jukov'u yolladı, Jukov 5 Haziran'da bölgeye ulaştı ve çatışma alanına daha fazla motorize ve tank birliklerini getirdi.[6] Jukov ile birlikte İspanya İç Savaşı'nda "General Duglas" lakabıyla tanınmış Yakov Smuşkeviç (Яков Владимирович Смушкевич) de uşuç birlikleriyle bölgeye ulaştı.

27 Haziran'da Japonlar hava saldırlarını başlattı. Japon İmparatorluk Kara Kuvvetleri 2. Hava Tugayı'na bağlı 107 savaş uçağı (24 ağır bombardıman uçağı, 6 hafif bombardıman uçağı, 77 avcı uçağı) Tamsagbulag (Tamusk)'taki Sovyet hava üssüne karşı hava bombardımanı düzenledi. Ancak bu saldırı Tokyo'daki İmparatorluk Kara Kuvvetleri Genelkurmayı'nın izni almadan Kantō Ordusu (関東軍) Üst Kurmayı Binbaşı Masanobu Tsuji (辻 政信) tarafından planlanarak sadece Kantō Ordusu'nun emriyle gerçekleştirildi. Hızlı bir şekilde olayın tırmanmasını önleme[7] ve Nomonhan 'ı tutuma çabalarıyla[8] Tokyo derhal hava birliklerine herhangi hava saldırısını yapılmayacağına dair emrini verdi.[9]

Haziran ayı boyunca, Nomonhan yakınındaki nehrin iki tarafındaki Sovyet ve Moğolların faaliyetleri ve yalnız kalmış Mançukuo birliklerine karşı küçük çaptaki saldırları hakkında sürekli rapor edildi. Ayın sonunda, Japon 23. Tümeni Komutanı Kolgeneral Michitarō Komatsubara'a, "istilâcıları kovma" izni verildi. Japonların planı iki çatallı saldırı içindi. 23. Tümen'in Piyade 71. Alayı (歩兵第七十一聯隊, Albay Tokuzō Okamoto, 岡本 徳三) ve Piyade 72. Alayı (歩兵第七十ニ聯隊, Albay Mikio Sakai, 酒井 美喜雄) ve Piyade 64. Alayı (Albay Takemitsu Yamagata)'nın bir taburu ve Piyade 7. Tümen (第七師團)'den ödünç alınan Piyade 26. Alayı (歩兵第二十六聯隊, Albay Shinichirō Sumi, 須見 新一郎) olmak üzere üç alay ile bir alaydan ibaret Japon birlikleri, Halha Nehri'ni geçerek ilerledi ve nehrin batı yakasında bulunan Baintsagan Tepesi'ndeki Kızıl Ordu birliklerini imha etti. Akabinde sola dönüp güneye Kawamata Köprüsü'ne doğru ilerledi. Saldırının ikinci çatalı ise Kolgeneral Yasuoka Masaomi (安岡　正臣) komutası altında, Tank 3. Alayı (戦車第三聯隊, Yarbay Kiyotake Yoshimaru, 吉丸　清武) ve Tank 4. Alayı (戦車第四聯隊, Yarbay Yoshio Tamada, 玉田　美郎), Piyade 64. Alayı'nın bir kısımı, 7. Tümen'e bağlı Piyade 28. Alayı (歩兵第二十八聯隊)'nın bir taburu, İstihkam 24. Alayı ve Saha Topçu 13. Alayı (Albay Takahisde Ise, 伊勢 高秀)'ndan oluşturulan Japon Kara Kuvvetleri 1. Tank Grubu (Yasuoka Müfrezesi)'nun göreviydi.[10] Bu birlik nehrin doğu yakası ve Haylastin Nehri (Хайластин-Гол, Holsten Nehri)'nin kuzeyinde bulunan Sovyet askerlerine saldıracaktı.

Kolgeneral Yasuoka Masaomi komutasındaki 1. Tank Grubu (第一戦車團)'na bağlı tanklar şunlar idi:[10]

Uzakdoğu Cephesi Komutanı Komandarm Grigori Ştern, 5 Temmuz'dan itibaren cephe birliklerine komuta etti.
11. Tank Tugayı Komutanı Kombrig Mihail Yakovlev, 12 Temmuz'da çatışmada öldü ve Sovyetler Birliği Kahramanı oldu.
Taarruz öncesi 149. Nişancı Alayı Komutanı[13] ve Kızıl Ordu birlikleri

Kuzey kanadı Halha Nehri'ni geçmeyi başardı ve Baintsagan Tepesi'nden Sovyetleri kovalayıp batı kıyısı boyunca güneye doğru ilerledi. Fakat bu tehdidi farkeden Jukov 450 tank ve zırhlı araba ile karşı saldırıyı başlattı. Sovyet zırhlı birliği, piyadenin desteği olmamasına rağmen Japonlara üç taraftan saldırıp neredeyse onları kuşattı. Japon birliği levazım için sadece nehri üzerindeki bir dubalı köprüye sahip olması fazlasıyla yetersiz olup (köprü personelinin çoğunluğu, Çin'deki savaşa desteklemek için güneye sevkedilmiştir), 5 Haziran'da nehri tekrar geçerek geri çekilmek zorunda kaldı. Aynı anda güney kanadı oluşturan Yasuoka Müfrezesi'nin 1. Tank Grubu, nehrin batı kıyısındaki yüksek yerlerde bulunan Sovyet toplarından kaçınmak için karanlık içinde hareket edip 2 Temmuz gecesi saldırıya başlattı. Çatışmada Yasuoka Müfrezesinin zırhlı araçın yarısını kaybettiği ortaya çıktı, fakat henüz ne doğu kıyısındaki Kızıl Ordu birlikleri yarabildi ne de Kawamata Köprüsü'ne ulaşabildi.[14][15] Sovyet karşı saldırısından sonra 9 Temmuz'da hırpalanmış, tüketilmiş Yasuoka Müfrezesi dağıldı ve Yasuoka kurtuldu.[16] 3 Temmuz'da Tank 3. Alayı Komutanı Albay Kiyotake Yoshimaru, 4 Temmuz'da 23. Tümen Kurmay Başkanı Albay Tsutomu Ōuchi (大内 孜) çatışmada öldü.　8 Temmuz'da 149. Nişancı Alayı Komutanı İvan Remizov (Иван Михайлович Ремизов)[17], 12 Temmuz'da 11. Tank Tugayı Komutanı Kombrig Mihail Yakovlev (Михаил Павлович Яковлев)[18] çatışmada öldü.

Her iki ordu, müteakip iki haftada Halha Nehri'nin doğu kıyısında Haylastin Nehri ile birleştiği noktaya kadarki dört kilometrelik (2,5 mil) cephede dövüştü.[19] Jukov, erzak üssünden 748 kilometre (465 mil) mesafesinde bulunan ordusunu tedarik etmek için 2600 kamyon filosu topladı. Öte yandan Japonlar benzer motorlu ulaşım araçların eksikliği nedeniyle şiddetli tedarik sorununun acını çekti.[9] 23 Temmuz'da Japonlar Kawamata Köprüsü'nü koruyan Kızıl Ordu birliklerine karşı 64. ve 72. piyade alayları göndererek başka bir büyük ölçekli hücumu başlattı. Japon topçu iki günlük bir süre içinde mühimmat depolarının yarısından fazlasını tüketilen büyük bir yaylım ateşiyle saldırı destekledi.[20] Bu saldırıda bazı ilerlemeler kaydedildiyse de Sovyet hattını yarmayı ve köprüye ulaşmayı başaramadı. Japonlar, kayıp sayısının tırmanması ve topçu depolarının tükenmesi yüzünden 25 Temmuz'da saldırından geri çekildi. Japonlar o zamana kadar beş binden fazla kayıp verdiyse de Komünist birlikleri karşısında hâlâ 75.000 personel ve birkaç yüz uçağa sahipti.[9] Böylece muharebe çıkmaza sürüklendi.

Sovyet Ağustos taarruzu

Jukov (Ağustos 1939)
Halha Nehri'ni geçen Sovyet tankı
Japon esirler (Ağustos 1939)

Japon İmparatorluk Kara Kuvvetleri, 4 Ağustos 1939'da 23. Tümen'i de emir altına alan 6. Ordu (第六軍) teşkil etti ve komtanlığına Korgeneral Rippei Ogisu (荻洲 立兵) 'yu getirdi. Kızıl Ordu, 21 Temmuz 1939'da 57. Özel Nişancı Kolordusu'nu 1. Ordu Grubu (1-я армейская группа) olarak yeniden teşkil ederek ve yine Jukov'a komuta ettirdi.

Japon ordusu yeniden gruplaştırıldı ve 24 Ağustos'ta yapılacak Sovyetlere karşı üçüncü taarruzu planlandı.[9] 23. Tümen Keşif Birliği 721 rakımlı tepe (Fui Tepesi) yi korumakta, 26., 63. ve 72. olmak üzere üç piyade tümeni Haylastin Nehri'nin kuzeyinde yer alan Balşagal Tepesi'ni korumakta, Haylastin Nehri'nin güneyinde 8. Sınır Muhafız Birliği ve Piyade 71. Alayı konuşlandırılmaktaydı. Bunların dışında Nomonhan'ın yaklaşık 65 kilometre güneyinde yer alan Handagaya'da 7. Tümen'e bağlı Piyade 28. Alayı bulunmaktaydı.

Sovyetler Birliği ile Fransa-Birleşik Krallık arasındaki müzakelenin çökmesinden ve Polonya'nın Almanya tarafından işgalinin eşiğinde olmasından dolayı, Jukov 20 Ağustos'ta başlatılacak ve Japonları Halha Nehri bölgesinden temizleyecek taaruzu planlıyordu.[21] Jukov 4., 6. ve 11. olmak üzere üç tank tugayı ile 7. ve 8. olmak üzere iki mekânize tugaydan oluşturulan ana zırhlı birliği (498 tank ve 346 zırhlı araba) yığmıştı. Bu birlik Sovyet sol ve sağ kanadında yerleştirildi. Jukov, toplam olarak 498 BT-5 ve BT-7 (hızlı tank) ile donatılmış üç nişancı tümeni, iki tank tümeni ve iki tank tugayı[22] ve iki motorize nişancı tümeni ve 250 avcı ve bombardıman uçağından oluşan birliklerini Japonya'ya karşı konuşlandırdı. Moğollar ise iki süvari tümeni görevlendirdi.[23][24][25]

Kızıl Ordu'nun taarruzu için hazırladığı birlikler şöyleydi:

Kantō Ordusu saldırı noktasında sadece iki hafif piyade tümeni topladı ve Kolgeneral Michitarō Komatsubara'nın 23. Tümen'inin karargâhı savaş alanından 150 kilometreden fazla uzaklıkta Mançukou'nun Hsingan bölgesinin başkenti olan Hailar'da bulunmaktaydı. Japon istihbaratı Sovyetlerin hazırlığın ölçüsü ve Jukov'un saldırı planının kapsamını saptayamadı.[26]

Jukov çıkmazı bozma zamanın geldiğine kararlaştı.[27] 20 Ağustos 1939, saat 05:45'te, 300 avcı ve bombardıman uçağının eşiliğiyle Japon mevzilerine karşı topçu yaylım ateşi başladı. Sovyet Hava Kuvvetleri'nin ilk avcı/bombardıman taarruzu oldu.[28] Halha Nehri'nin batı kıyısını korumak için 1. Ordu Grubu'na bağlı yaklaşık 50.000 Sovyet ve Moğol askerleri konuşlandırıldı.

Japonlar Sovyet merkezi birimlerin ilerlemesiyle tespit edildi ve zırhlı birimler kanatları süpürdü ve arkasından Japonlara saldırıp iletişim hatlarını keserek Japonların umutsuz karşı saldırılarını (piyadelerin geleneği olarak Japon İmparatorluk Kara Kuvvetleri'nin subayları, amacı ne olursa olsun, askerlerini hücum ettirirken genelde kılıç kullandılar.) atlattı[29] ve klasik kıskaç hareketi gerçekleştirdi.

23 Ağustos'ta Japon 6. Ordusu karargâhını cepheye taşıdı ve Güney Cephesi'nde karşı saldırıya girişti.

25 Ağustos'ta Jukov'un taarruzunun iki pençesinin Nomonhan köyünde bağlantı kurduğunda 23. Tümen tuzağa düşürüldü.[9][30][31] 26 Ağustos'ta 23. Tümen'i kurtarmayı amaçlayan Japon karşı saldırısı başarısız oldu. 27 Ağustos'ta 23. Tümeni kuşatmayı yarmaya giriştiyse de başarısız oldu. Kuşatılmaş kuvverlerinin teslim olmasını reddedince Jukov tekrar topçu ve hava saldırıda bulundu. 31 Ağustos'a karar 23. Tümen'in hırpalanmış kalıntısı Sovyet tarafından çekildiğinde Jukov yapmaya çalıştığı seyi "ne fazla ne de az", yerine getirmiş oldu.[32]

Buna rağmen 23. Tümen Komutanı Michitarō Komatsubara savaşın sonucunu redetti ve bir karşı saldırı hazırladı. Moskova'da mütareke imzalandığında bu karşı saldırı girişimi iptal edildi. Jukov ise Sovyet toprağından istilâcı'yı kovmasını tamamladı[27] ve binlerce kilometre batısında büyük olaylar patlak vermek üzereydi. Jukov'un Nomonhan'daki başarısı Sovyetler Birliğinin Ribbentrop'a mavi ışık vermesini mümkün kıldı.[33] 23 Ağustos'ta Ribbentrop Moskova'daydı.[33] 24 Ağustos'a kadar Sovyetler Birliği ile Nazi Almanyası saldırmazlık pakta imzalamış oldular.[33] Jukov'un Nomonhan'daki zaferinin hemen ertesinde, Doğu Avrupa ile ilgili Sovyetlerin konumu Almanlarca tamamen güvence altına dlındı,[34] 1 Eylül 1939'da Adolf Hitler'in Polonya Seferi'ni başlatmasıyla Avrupa'da II. Dünya Savaşı patlak verdi. Molotov-Ribbentrop Paktı, Sovyetleri Polonya'yı işgal etmeye ve Finlandiya, Letonya ve Estonya'da etki alanı kurmamaya çağrıdı. 15 Eylül'de Sovyetler ve Japonya mütarekeyi imzaladılar ve mütareke ertesi gün yürürlüğe girdi.[9] Stalin artık doğu sınırında ikinci cephenin açılmasından endişelenmekten serbest bırakıldı. Sovyetlerin Polonya'ya istila etmesine engel kalmadı ve 17 Eylül'de Kızıl Ordu Polonya'ya girdi.[35]

Olayın yarattığı etkiler

Sovyetlerin eline geçen 92 Tip 70mm piyade toplar[37]

Bu durum Sovyetler Birliği'ni iki cepheli savaşa zorladığından 1939 yazında Stalin'i Hitler ile ittifak yapmaya zorlamıştır. Ancak Ağustos 1939'da Mançukuo-Moğolistan sınırında Nomonhan kurganının doğusunda Halha Nehri civarında Korgeneral Michitarō Komatsubara komutasındaki Tekviyeli 23. Tümen'in Georgi Jukov komutasındaki Kızıl Ordu zırhlı tugayları tarafından yenilmesi Japon Kara Kuvvetlerinin modernleşmeye muhtaç olduğu ortaya çıkmıştı.

Halkha Nehri Olayı'ndan sonra Kara Kuvvetlerinin savunduğu "Kuzeye İlerleme Tezi (南進論, Hoku-Shin Ron)" zayıfladı ve Deniz Kuvvetlerinin savunduğu "Güneye İlerleme Tezi (北進論, Nan-Shin Ron)" güçlendi. Böylece Pasifik Okyanusu ve Güneydoğu Asya'ya yöneldiler. Bu durum Japon İmparatorluğu'nun ABD ile çatışmasını kaçınılmaz kıldı ve Pearl Harbor Saldırısı'na yol açıldı.

Hayatını kaybeden Japon subaylar

Kültürel etkiler

Romanlar

Filmler

Mangalar

Müzik

Not

  1. 1 2 Grigoriy Shtern
  2. ↑ "Grif sekretnosti sniat': poteri Vooruzhennykh Sil SSSR v voynakh, boevykh deystviyakh i voennykh konfliktakh", pod oshchey redaktsiey G. F. Krivosheeva. (Moskva: Voennoe izd-vo, 1993, ISBN 5203014000). pp. 77–85.
  3. ↑ Baabar (1999), p. 389
  4. ↑ Yaozō Azuma ve eşi Sei Azuma
  5. ↑ Коломиец, 52, 53, 54, 55 no'lu fotoğraflar ile aynı tank ve mekân
  6. ↑ Baabar (1999), p. 386-7.
  7. ↑ Coox p. 269
  8. ↑ Coox p. 271
  9. 1 2 3 4 5 6 Timothy Neeno, M.A. Nomonhan: The Second Russo-Japanese War, 2005. – Retrieved: 12 May 2007.
  10. 1 2 Coox p. 1119
  11. ↑ Coox p. 349
  12. ↑ Coox p. 350
  13. ↑ Коломиец, 35 ve 47 no'lu fotoğraf ile aynı kişi
  14. ↑ Combined Arms Research Library
  15. ↑ Drea, Edward J. "Leavenworth Papers No. 2 Nomonhan: Japanese Soviet Tactical Combat, 1939 – BIG MAPS – Map 4" – Retrieved: 13 May 2007.
  16. ↑ Combined Arms Research Library: Redeployment
  17. ↑ www.warheroes.ru
  18. ↑ www.warheroes.ru
  19. ↑ Combined Arms Research Library: Japanese Initiatives
  20. ↑ Combined Arms Research Library: Hills 742 and 754
  21. ↑ Coox p. 578, 579
  22. ↑ Coox p. 641 notation #23
  23. ↑ Combined Arms Research Library: The Soviet Offensive
  24. ↑ Drea, Edward J. "Leavenworth Papers No. 2 Nomonhan: Japanese Soviet Tactical Combat, 1939 – BIG MAPS – Map 6" – Retrieved: 13 May 2007.
  25. ↑ Leavenworth Papers No. 2 Nomonhan: Japanese-Soviet Tactical Combat, 1939; MAPS
  26. ↑ Combined Arms Research Library:Japanese Intelligence Failures
  27. 1 2 Coox p. 590
  28. ↑ Coox p. 663
  29. ↑ Combined Arms Research Library: Doctrine
  30. ↑ Combined Arms Research Library: Outcome
  31. ↑ Combined Arms Research Library: Encirclement of the 2/28th Infantry
  32. ↑ Coox p. 841
  33. 1 2 3 Coox p. 895
  34. ↑ Coox p. 899
  35. ↑ Steven J. Zaloga, Howard Gerrard, The Poland 1939: the birth of Blitzkrieg, Osprey Publishing, 2002, ISBN 1841764086, Google Print, p.80
  36. ↑ Коломиец, 36 no'lu fotoğraf
  37. ↑ Коломиец, 93 no'lu fotoğraf ile aynı mekân

Kaynakça

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 4/16/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.