Hedysarum alpinum
 | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||
| Hedysarum alpinum L. | ||||||||||||||||
| Dış bağlantılar | ||||||||||||||||
|
Hedysarum alpinum, baklagiller (Fabaceae) familyasından, Kuzey yarımkürede Kuzey Amerika'da Alaska, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri'nde ve Asya'da Rusya'da Sibirya, Moğolistan, Çin'de Mançurya'da, Keşmir'de yetişen, kazık kökleri yenebilen çok yıllık bitki türü.
Morfoloji
Caudex'ten birkaç dik sapıyle üretmek mümkündür. Boyu 70 cm gelir. Kazık kökü kalın ve odunsu olup rizomları yeni gövde üretir. Yaprakları 3.5 cm uzunluğundadır. Çiçek durumu salkımdır. Çiçekleri pembe ya da soluk mor olup 1,5 cm gelir. Çiçeklerin tozşlaşması bal arısı ve Bombus cinsi arılar tarafından yapılır. Badıçları 9 bölmeli olup her bölümde tohum bulunur.
Kullanımı
İnsanlarca
İngilizcede Indian potato («Kızılderili patatesi») ya da wild potato («yabani patates»), wild carrot («yabani havuç»), bear root («ayı kökü») adları verilen bitkinin kökleri (Guçince trih, Aşağı Tananaca troth, Ahtnaca tsaas) bütün Alaska Atabaskları tarafından yenir[1][2][3]. Ağustosun ortasından eylül ayına kadar olan dönemde kökleri sulu ve tatlıdır. Kökün dış yüzeyi patates gibi soyulur ve çiğ yenir. Guçinler çiğ yedikleri gibi ördek ya da balık yağı ile karıştırıp da yerler. Eğer kökü sert ise o zaman haşlanarak yenir[4]. İnyupikler köklerini diyet lifi olarak yerler[2]. Yupikler fare ve lemming gibi kemirgenlerin yuvalarını eşerek onların topladığı köklerini (ugnarat neqait) yerler[5][6][7].
Hayvanlarca
Amerika kara ayısı, Kuzey Amerika boz ayısı, Amerika bizonu, sığın, Dall yaban koyunu, rengeyiği gibi büyük memeli hayvanlarca sevilerek tüketilir. Bazı bölgelerde boz ayıların ana besinidir. Fare ve kakım gibi memelilerin de besinleri arasındadır.
Kaynakça
- ↑ On the name Troth Yeddha’
- 1 2 Gucker, Corey L. 2007. Hedysarum alpinum. In: Fire Effects Information System, [Online]. U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Rocky Mountain Research Station, Fire Sciences Laboratory. Retrieved 11-22-2011.
- ↑ http://plants.gwichin.ca/node/20
- ↑ Andre, Alestine and Alan Fehr, Gwich'in Ethnobotany, 2nd ed. (2002)
- ↑ Ann Fienup-Riordan (1999), Yaqulget Qaillun Pilartat (What the Birds Do): Yup’ik Eskimo Understanding of Geese and Those Who Study Them, Arctic, Vol. 52, No. 1 (March 1999), p. 1-22
- ↑ Benjamin Charles Kuntz (2007), Hunters in the garden: Yup'ik subsistence and the agricultural myths of Eden, Thesis, Spring 2007, University of Montana
- ↑ Traditional Yup'ik Knowledge - Lessons for All of Us, Sharing Our Pathways, Vol. 4, Issue 4, Sept/Oct 1999