Joseph E. Stiglitz

Joseph E. Stiglitz

Joseph E. Stiglitz
Doğum 9 Şubat 1943 (1943-02-09)
Gary, Indiana
Milliyeti Amerika Birleşik Devletleri Amerika Birleşik Devletleri
Dalı Ekonomi
Çalıştığı yerler Columbia Üniversitesi
Öğrenim MIT
Amherst College
Doktora hocası Robert Solow
Önemli başarıları Asimetrik bilgi
Aldığı ödüller John Bates Clark Madalyası (1979)
Nobel Ekonomi Ödülü (2001)

Joseph Eugene "Joe" Stiglitz (d. 9 Şubat 1943) ABD'li ekonomist ve Columbia Üniversitesi öğretim görevlisi. 1973'te John Bates Clark Madalyası'na layık görüldü ve 2001 yılında Nobel Ekonomi Ödülü aldı. Bill Clinton'nın hükümetinde ekonomi danışmanlığı başkanlığıyla ünlendi ve daha sonra Dünya Bankası Başkan Yardımcılığı ve Başekonomistliğini görevinde bulundu. Küreselleşme, piyasa tutuculuğu, ve Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankası gibi bazı uluslararası kurumlar hakkındaki kıritik bakış açılarıyla ünlü. 2001'de Stiglitz, Columbia Üniversitesinde bir düşünce takımı olan Initiative for Policy Dialogue (IPD)'yi kurdu. 2001'den beri Columbia Üniversitesinin bir üyesi ve 2003'den beri üniversite profesörü. Stiglitz ayrıca University of Manchester'nin Dünya Yoksulluk Sınırıları Kurumu(Brooks World Poverty Institute) başkanı ve Papaya ait Sosyal Bilimler Akademisi üyesi.

Yaşamı

Stiglitz Gary'de doğdu, yahudi bir aile olan Charlotte and Nathaniel Stiglitz'in oğlu. 1960'dan 1963'e kadar tartışma takımının ve öğrenci konseyinin aktif bir üyesi olduğu Amherst College'inde öğrencilik yaptı. Öğreniminin dördüncü yılında, daha sonra da mezun olacağı Massachusetts Institute of Technology(MIT)'ye gitti. Amherst College tarafından öğrenim derecesiyle ödüllendirildi. 1965'den 1966'ya kadar Chicago Üniversitesi'nde NSF'den bağış alan Hirofumi Uzawa kontrolünde araştırma yaptı. 1966 ve 1967 arası MIT'de doktorasını çalıştı ayrıca bu sırada aynı üniversitede asistanlık yapmaya başladı. MIT'nin basit ve modeller üzeründe yoğunlaşan, doğruca önemli ve alakalı sorular üzerinde yoğunlaşan economik bakışaçısı Stiglitz'e iyi uydu[1]. 1969'ile 1970 arası Cambridge Üniversitesi'de Fulbright araştırma bursu aldı. Sonraki yıllarda Yale Üniversitesi, Duke Üniversitesi, Stanford Üniversitesi, Oxford Üniversitesi ve Princeton Üniversitesi'nde profesörlük yaptı. Stiglitz şu anda Columbia Üniversitesi'nde profesörlük yapmakta ayrıca J. Bradford DeLong ve Aaron Edlin ile The Economists' Voice dergisinin editörlüğünü yapmakta. Stiglitz genellikle Neo-Keynesyen görüşe sahip bir ekonomist olarak görülür.

Stiglitz'in mikroekonomi teorisine sayısız katkısının yanı sıra, Stiglitz birçok politik aktivitide bulundu. Bill Clinton hükümetinde 1995 ve 1997 yılları arası Ekonomik Danışmanlar Kurulu'nun(Council of Economic Advisors) başkanlığını yaptı. Dünya Bankası'nda 1997 ve 2000 yılları arası başkan yardımcı olarak ve baş ekonomist olarak görev aldı. 1999 yılı aynı zamanda uluslararası ekonomik kuruluşlara 1999 yılı Seattle'daki WTO toplantısı gibi benzersiz protestoların olduğu bir yıldı.

Stiglitz'in ekonomiye bazı önemli katkıları

Asimetrik Enformasyon

Stiglitz'in en ünlü araştırması özel bir enformasyonun bir başkasından çıkarmak için ekonomistlerce kullanılan bir teknik olan tarama süreci(screening) üzerine olmuştur. Bu teori bilgi asimetsinie katkıda bulunmuş ve 2001 yılında Stiglitz'e George A. Akerlof ve A. Michael Spence ile Nobel Ekonomi Ödülü paylaştırmıştır[1].

Geleneksel neoklasik ekonomik düşüncesine göre piyasa bazı limitli ve iyi açıklanmış piyasa başarısızlıkları dışında hep etkindir; Stiglitz ve diğerleri son sıralarda yapılan araştırmalarında bu düşünceyi tersine çevirdi: piyasa sağde bazı istisnai durumlar altında etkindir. Yani, piyasa bazı sınırlı durumlar dışında etkindir değil, bazı istisnai durumlar altında etkindir. Stiglitz (ve Greenwald)[2] "ne zaman bir piyasa tam değil ve enformasyon mükemmel değil ise(ki bu zaten sanala olarak tüm ekonomilerde doğru), rekabetçi piyasa tahsisi bile Pareto etkin sayılmaz". Başka bir değişle, her zaman hükümet müdahalesi ile Pareto iyileştirme söz konusudur, diğerlerinin durumunu kötüleştirmeden[2]. Bu sonuçlara ve açıklanmış piyasa başarısızlıklarına rağmen, devlet müdahalesi geleneksel "piyasa başarısızlığı" okulunun önerdiği "optimal" devlet müdahalesinden çok daha geniş[3]. Stiglitz'e göre "görünmez el" diye bir şey yoktur[4].

"Dışsallığın" olduğu zaman-birinin bir haraketi başkasına iyi veya kötü bir katkıda bulunuyorsa- piyasa iyi işlemez. Ama son araştırmalar gösteriyor ki mükemmel olmayan enformasyon ve risk piyasalarında bu dışsallıklar çok yaygın.
Bugünkü gerçek tartışma piyasa ile devlet müdahalesi arasındaki dengeyi bulmak (ve üçüncü bir sektör hükümet dışı kar amacı gütmeyen kuruluşlar). İkisi de gerekli. Birbirlerini tamamlayabilirler. Bu denge dönemden döneme ve bölgeden bölgeye değişebilir.[5]

"Aula Magna" ödülünün alışının sebepleri Stiglitz'in dediğine göre: "Ben Enformasyon Ekonomisi önemli, öncü değişikliklerini göstermeyi umdum. Enformasyonla ilgili sorunlar sağdece piyasa ekonomisinde değil aynı zamanda politik ekonomide de yer alıyor, ve konferansın son bölümüde, politik gelişim için eksik mükemmeliyetin bazı enformasyan etkilerini keşfettim."Stiglitz, Aula Magna

Etkin Ücret: Shapiro-Stiglitz modeli

Stiglitz ayrıca etkin ücret üzerinede araştırmalar yaptı, ve neden işizliğin olduğu, neden maaşların iş arayanların kontrolünde olmadığı (asgari maaşın olmadığı durmda), ve neoklasik pradigmasının gönülsüz işsizliğe cevep verip vermediğini sorgulayan Shapiro-Stiglitz modelinin yaratılmasında katkıda bulundu.[6] Bu soruların cevabı 1984 yılında Shapiro ve Stiglitz tarafından bir araya getirildi: "İşsizlik istihdamın bilgi yapısı tarafından kontrol edilir".[6] İki gözlem bu analizin altını çiziyor:

Shapiro-Stiglitz modelinin makalesinin matamatiksel analizi, makalenin bakış açısının ötesinde. Tüm modelin açıklaması verilen linklerde bulunabilir.[7] Modelin bazı önemli uygulamaları şöle:

Çıktı asla Pareto etkin değil.

Bazı Stiglitz teorilerinin pratik uygulamaları

Stiglitz ve diğerlerinin teorileri matamatiksel gerçekliği konusunda hiç olası bir şüpe yok iken, bu teorilerin politik ekonomiye ve ekonomik politikaların gerçek hayata uygulamaları konusunda birçok tartışma ve anlaşmazlık vardır.[8] Whither Socialism?(nereye sosyalizm)[9] adlı kitabında ilk olarak belirlediği yeninin gelişiminden anlıyacağımız gibi Stiglitz politik-ekonomik görüşü sürekli olarak uyum sağlıyor.

Eksik ve mükemmel olmayan enformasyon ortaya çıkınca, piyasa sisteminin Chicago okulu taraftarları gerçek dünyanın Pareto etkin iddialarını sürdüremediler. Bu sebepten dolayı, Stiglitz kapitalizimi, rasyonal-beklenti teoricilerinin izlediği kapitalizmin modelinden sapıp sosyolizime kayacağı paradoksundan daha gerçekçi bir varsayımda bulunmak için rasyonel-beklenti dengesini kullandı.[10]
Stiglitz'in ekonomiye etkisi Samuelson'nun önerdiğinden daha da çok müdahaleciliğe itti. Samuelson piyasa başarısızlıklarını etkin piyasanın bir istisnası olarak görmüştü. Oysa Greenwald-Stiglitz teorisi piyasa başarısızlığını bir norm olarak görerek, "devlet nerdeyse her zaman piyasa kaynakları dağıtımını yükseltebilirdi" kurmuştur. ayrıca Sappington-Stiglitz teoremi ""ideal bir hükümet özelleştirme ile yapılabileceğinden ççok daha iyi yönetim yapabilir".[11] (Stiglitz 1994, 179).[10]

Stiglitz'in bu önerileri ekonomistler tarafından değilde daha çok politik bilim adamları ve sosyoloji alanında bulunan tarafından benimsendi. Stiglitz'in ana ekonomik görüşleri ve içgüdüleri genelde doğru görünsede, hala bu devletin kurumları ne kadar zorlayıcı olmalı ve devlet ile sivil toplum arasında nasıl bir ilişki olması konusunda bir soru işareti bırakıyor.[12]

Politik Yaşamı

Stiglitz'in Washington dönemi (1992 - 2000)

Stiglitz Clinton'un danışma ekibine mart 1992'de katıldı, ekonomik danışmanın ilk üyesi ve daha sonra başkanı olarak. Çevresel konularda çok etkin oldu ve daha sonra hiç geçmeyen toksik atık yasasının yapımına yardımcı oldu. Stiglitz'in görüşleri şu anda günülük tartışmalara sıkça konu olan ters seçim ve manevi zarar formulize etmekte yardımcı olmuştur.

Stiglitz'in en önemli katkısı ekonomik düşünceniyi açıklamakta katkıda bulundu, "üçüncü yol", önemli ama sınırlı devlet müdahalesi; başı boş piyasalar sık sık iyi işlemezler, ama devlet piyasaya her zaman müdahale etmemelidir.

Bill Clinton tekrar başkan seçildiğinde, Stiglitz'e ekonomik daşmanlığın başında kalmasını teklif etti. Ama o önceden Dünya Bankası'nın başkan yardımcısı ve başekonomisti olarak anlaşmıştı.

Dünya Bankası son on yıllık kominizmden piyasa ekonomisine geçen ülkeler ve gelişmekte olan ülkelerin Uluslararası Para Fonu(IMF)'nin uyguladığı şok terapisi politikalrının bakarken, yarattığı GSYH küçülme ve yoksulluğun artışına çok büyük ve kötü boyuttaydı(ki şimdide öyle). IMF gelişmekte olan ülkeler kredi verirken bazı şartlar koyuyor ve bu ülkelerin saniyilerinin genişlemeden düyaya açılmalarını sağlıyordu, ki bu daha uluslararası birçok pazara hazır olmayan piyasalar için felaket ile sonuçlanırken, gelişmiş ülkelerdeki korumacı politikalar devam ediyordu.

Stiglitz'in hep Amerika Birleşik Devletleri Hazine Sekreteri Lawrence Summers ile zayıf ilişkileri olmuştur. 2000 yılında Summers resmen Stiglitz'in işten ayrılmasını istedi. Stiglitz görevinin bitmesine bir ay kala istavasını sundu ve bankayı 2000 yılının şubat ayında terk etti.[13]. Dönemin Dünya Bankası Başkanı James Wolfensohn kasım 1999'da Stiglitz'in istifasını açıkladı ve fakat başkanın özel danışmanı olarak bankada kalıcağını söledi.

"Joseph E. Stiglitz üç yıl başekonomist olarak boyunca fakir ülkelere yardım konusundaki geleneksel yaklaşımların etkinliği ile ilgili sorular yönettikten sonra istifasını sunmuştur."[14]

Bu görevinde bile Amerika Birleşik Devletleri hazıne başkanlığını hedef alarak IMF'yi eleştirmeye devam etti ve New Republic'de çıkan bir makalesinde şöle yazdı:

"IMF'ye küstah diyecekler. Gelişmekte olan ülkelere yardım ediyorum sanarak gelişmekte olan ülkelerin dediklerini IMF dinlemiyor bile diyecekler. IMF'ye azı sıkı ve demokratik yapıdan izlole diyecekler. IMF politikalarının ülkelere durgunluğa ortandande krize sürekliyor diyerek olayları kötüleştirdiğini söyleyecekler. Ve bir yerde haklılar. Ben 1996'dan 1999 kasımına kadar, son yarım asılın en ölümcül küresel krizinde, Dünya Bankası baş ekonomistiydim. Ve IMF'nin Kuzey Amerika Hazinesine nasıl hesep verdiğini gördüm. Ve şok oldum."

Bu makale Dünya Bankası ve IMF'nin yıllık toplantısından bir hafta önce yayınlandı ve olayları kışkırttı.[15]

Politik Konuşmalara Davet

2000 yılının temmuz ayında Stiglitz Ford, Rockefeller, McArthur, Mott Foundations, Kanada ve İsveç hükümetlerinin de desteğini alarak Initiative for Policy Dialogue (IPD)'yi kurdu. Amaç gelişmekte olan ülkere yardım konusunda demokratik süreci genişletmek ve alternatif politikalar ile alternatif fonlar bulmaktı

Stiglitz'in yayınladığı bazı kitaplar

Stiglitz üçyüzün üzerinde akademik makalenin yanı sıra patent haklarından uluslar arası iktisata, ekonominin yönetilmesinden iyi etkiye, karmaşık konulara açıklayıcı öneriler getiren birkaç kitabında yazarıdır.

Stability with Growth: Macroeconomics, Liberalization and Development

(Büyüme ile İstikrar: Makroekonomi, Özgürleşme ve Gelişim)

Bu kitapta Stiglitz şu sıralardaki makroekonomik tartışmalara, sermaye piyasası serbestliğine, gelişme ve altarnetif politikalarla gelişmeye deyindi. Geleneksel makroekonomik görüşe göre Washington'daki görüş birliği, gelişim için fiyat istikrarını hedefleyen sınırlı amaçlar belirliyor, kuralları belirlenmiç para maliye politikası gibi az sayıda araçvar, ve piyasa ekonomisine temin edilmemiş bir inanç olarak tanımlanıyor. Fakat, yeni makroekonomik yapı gerçek istikrara ve uzun dönem sürdürelibilir ve eşitlenebilir büyümeye odaklanır, istikraı oluşturmak, büyümeyi sağlamak için çeşitli standartlaşmamış yollar önerir, ve piyasa başarısızlıklarının gerekli yerlerinde devlet müdahalesini kabul eder. Politika yapıcıları ekonomik etkinliği arttırmaya odaklanan yapısal reformlarla büyümeyi arttırmaya çalışırken, büyümenin sonuçlarına çok az önem vererek istikrarı sağlamaya çalışıyorlar. Daha fazlası sermaye piyasa serbestliği gibi yapısal değişikliklerin ekonomik istikrara çok büyük etkisi var. Bu kitap istikrar politikalarının uzun dönem büyümeye öenmli etkilerinin olduğu üzerinde duruyor. Kitabın ilk kısmı bazı anahtar soruları sunuyor ve ekonomiye nessel bir boyuttan farklı bir göz ile bakıyor. İkinci kısmı ekonomik modellerin analizini sunuyor ve Keynesyen, Heterodoks ve muhafazekar bakış açısıyla istikrar politikaları gibi makroekonominin temel konularını işliyor. Üçüncü kısmı benzer şekilde sermaye piyasalarının serbestliğini işliyor.

globalization ile ilgili çalışmaları

(Küreselleşmenin İşe Yaramasını Sağlamak)(2006) Bu kitap küreselleşmenin eşitsizliğine ve gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelere olan aşırı etkisine dikkat çekiyor. Stiglitz yüksek vergi oranları, gelişmiş ülkelerin kendi yararlarına kullandıkları patent sistemleri, ayrıca gelişmiş üleklerce yapılan fakir ülkelere yapılan hasarlar üzerinde durarak dünyanın daha sonradan hepimizin açı çekiceği bir istikrardan uzaklaştığına dikkat çekiyor. Bu kitap küreselleşme ile ilgili sorunların kararların arkasında giydirilmiş odaklara ve bu kötü etkilerin adiliğin yönlendirilişinin nasıl bakıldığı konusunu açığa vuruyor. Stiglitz şeffaflık kurumlarının dünyanın en fakir ülkelerinin yarına dönmesi gerektiğini ve demokrasi açığının dünyada hızla artığı konusunu şiddetle tartışıyor. Eksik piyasa çalışmalarının nasıl arzulanan düzeltici devlet müdahale politikaları yarattığını gösterdi.

Stiglitz ekonomik fırsatlar yeterili vegeniş değil, finalsal kırizler tekrarlanması çok maliyetli, ve zengin ülkeler bu konu için çok az şey yaptılar. Bu kitap iyimser bir bakış açısına sahip, toplumların küresel problemlere dikkat çekeceğini ve uluslar arası ekonomik ilişkilerin iyiye doğru zorlanacağını umuyor. Stiglitz bu kitabı[16] iki milyondan fazla kopya sattı.

The Roaring Nineties

Bu kitap 2003 yılında basıldı. Kitap 1990ların yükselişini analiz ediyor.

Küreselleşme Büyük Hayal Kırıklığı

Stiglitz bu kitabı 2002'de yayınlamıştır. Türkiye'de de, aynı sene içinde [www.planb.com.tr planb] yayın evi tarafından Arzu Taşçıoğlu ve Deniz Vuralın çevirisi ile yayınlanmıştır. Stiglitz bu kitabında IMF'ye korkusuzca ağır eleştirilerde bulunmuştur, ve bu sebepten olsa gerek bu kitapla adı fazlasıyla duyuldu.

Stiglitz küreselleşmeyi şöle açıklıyor: "Küreselleşme, yani serbest ticaretin önündeki engellerin kaldırılması ve ulusal ekonomilerin daha fazla bütünleşmesi, iyi yönde kullanılıcak bir güç olabilir; ve dünyadaki herkesi özellikle fakirleri zenginleştirecek potansiyele sahiptir". Küreselleşme önemli mal ve hizmetlerin fiyatlarını düşürdüğünden, yeni teknolijeleri getirdiğinden, yeni piyasaların oluşmasını ve varolan piyasaları genişlettiğinden ve dış yardımı arttırdığından dolayı insanların kafasında iyi bir resim çiziyor. Fakat bazı şeyler göz ardı ediliyor ve yanlış uygulanıyor. 30'lu yıllardan sonra efektif talepi canlı tutmak için kurulan IMF, piyasanın başarısız olabileceği düşüncesi üzerine kurulmuş iken; günümüzde bazı ideolojik sebeplerden dolayı bu amacından saparak daha çok piyasa yönlü politikalara gönenerek gelişmekte olan ülkeleri zor durumlarda bırakıyor.

Kitap Stiglitz'in Dünya Bankası başekonomisti ve Amerika Birleşik Devletleri Ekonomi Daşmanlığı Başkanıyken ki tecrübelerine dayanıyor. Akademik bir araştırmadan çok tanıklık ettiği olaylar ve duyduğu bazı şeyleri anlatıyor. Buna rağmen kitap temel ekonomi bilmeyenler için anlaşılması zor olabiliyor.

Özel Hayatı

Stiglitz iki kere evlendi ve boşandı.Columbia Üniversitesinde halkla ilişkiler bölümünde çalışan Anya Schiffrin ile 2004 yılında üçüncü evliliğini yaptı.

Yayınları

Kitaplar
Makale, konferans ve videoları

Referanslar

  1. 1 2 [ http://nobelprize.org/nobel_prizes/economics/laureates/2001/stiglitz-autobio.html Joseph E. Stiglitz: The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2001]
  2. 1 2 GREENWALD, Bruce and STIGLITZ, Joseph E. 1986 Externalities in Economies with Imperfect Information and Incomplete Markets, Quarterly Journal of Economics, no. 90.
  3. ↑ [ http://www.cuhk.edu.hk/gpa/wang_files/state.pdf WANG, Shaoguang. The State, Market Economy, and Transition. Department of Political Science, Yale University.]
  4. ↑ [ http://www.guardian.co.uk/comment/story/0,3604,863426,00.html#article_continue STIGLITZ, Joseph E. There is no invisible hand. London: The Guardian Comment, December 20, 2002.]
  5. ↑ [ http://blogs.iht.com/tribtalk/business/globalization/?p=177 ALTMAN, Daniel. Managing Globalization. In: Q & Answers with Joseph E. Stiglitz, Columbia University and The International Herald Tribune, Oct 11, 2006 05:03AM.]
  6. 1 2 [ http://links.jstor.org/sici?sici=0002-8282(198406)74:3%3C433:EUAAWD%3E2.0.CO;2-G SHAPIRO, Carl and STIGLITZ, Joseph E. Equilibrium Unemployment as a Worker Discipline Device. The American Economic Review, Vol. 74, No. 3 (Jun., 1984), pp. 433-444.]
  7. ↑ [ http://econ-www.mit.edu/faculty/download_appen.php?id=54 AUTOR, David H. Lecture Note: Efficiency wages, the Shapiro-Stiglitz Model, MIT and NBER,November 1, 2003]
  8. ↑ [ http://www.developmentinpractice.org/apc_ap-v14n3x525073q.html SANAHUJA, José Antonio. Consensus, dissensus, confusion: the "Stiglitz Debate" in perspective. Development in Practice, Vol 14, 2004]
  9. ↑ [ http://www.nybooks.com/articles/15630 FRIEDMAN, Benjamin M. Globalization: Stiglitz's Case. The New York Review of Books, Volume 49, Number 13 · August 15, 2002]
  10. 1 2 BOETTKE, Peter J. What Went Wrong with Economics?, Critical Review Vol. 11, No. 1, P. 35. p. 58
  11. ↑ SAPPINGTON, David E. M. e STIGLITZ, Joseph E. Privatization, Information and Incentives. Columbia University; National Bureau of Economic Research (NBER) June 1988; NBER Working Paper No. W2196
  12. ↑ PRYCHITKO, David L. Book Reviews, Whither Socialism?, The Cato Journal, Cato Institute, vol. 16, no. 2. David L. Prychitko is the Head of the Department of Economics (Northern Michigan University), a Faculty Affiliate in the Program on Markets and Institutions at the James M. Buchanan Center for Political Economy (George Mason University) and the author of over a dozen socio-economic books mainly on Marxism and socialism
  13. ↑ HAGE, Dave. Joseph Stiglitz -- A Dangerous Man, A World Bank Insider Who Defected. Minneapolis Star-Tribune, October 11, 2000
  14. ↑ Richard W. Stevenson, Outspoken chief economist leaving World Bank, New York Times (November 25, 1999).
  15. ↑ WADE, Robert. U.S. Hegemony and the World Bank: Stiglitz's Firing And Kanbur's Resignation., New Left Review, 9 Oct 2000, pp 9-10.
  16. ↑ see Stiglitz discuss his book on Youtube

The Economic Consequences of Mr. Bush, Vanity Fair, December 2007 Issue

Dış Kaynaklar

Video Dersleri
This article is issued from Vikipedi - version of the 7/24/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.