Küçükakören, Sur

Küçükakören
—  Mahalle  —
Diyarbakır
Ülke	Türkiye
İl	Diyarbakır
İlçe	Sur
Coğrafi bölge	Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
İl alan kodu	0412
İl plaka kodu	21
Posta kodu	21200
İnternet sitesi: YerelNET sayfası

Küçükakören, Diyarbakır ilinin Sur ilçesine bağlı bir mahalledir.

Tarihçe

Adını : Ak-Viran Beyaz Harabe veya Ax-Viran (Harabe Toprak)'dan alır. Çünkü bu köy defalarca viran olmuştur(yıkılmıştır). Mahallenin yakınında Büyük Akören adında bir köy daha vardır. Eski kayıtlara göre [(<Axwiran-ı- seğir=KüçükAkören/Axwiran-ı-kebir=BüyükAkören>diye geçer. Cumhuriyetin kuruluş yıllarına kadar)]Büyük Akören çok büyükmüş. Fakat şu an Küçük Akören daha büyüktür. Küçük Akören mahallesinin ilk kurluşu hakkında henüz kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Térkan bölgesindeki eski bilge yaşlılar 1900'lü yılların başına kadar büyük Akörende zanatkar ermeni, Suryanılerden başka bir iki ufak tefek diğer azınlıklarda mevcuttu. Küçük Akören de de genelde tarım ve hayvancılıkla geçinen gayri muslim ve müslüman aileler birlikte yaşardı. Küçük Akören ve mezralarının defalarca yıkılıp tekrar kurulduğu kesindir. 1800'lü yıllara kadar mahallenin küçük mezraları vardı. (kaniya cevziya)(kaniya kuçé)(kaniya mehmediya)(hesyé baci)(hesyé dıréj)(kanya xalıt)(golé şexo) gibi... Bu mezralarda Koçerler (Duderili Beritanlar), Cevzi ve Tutiler yaşarlardı. Ama bütün bu mezralar 1900 yılından önce yıkılıp yok olmuşlar.

1909'te Molla Osmanın oğlu Ömer [(Amiyê osmén)] adında bir zat [Paşiyan] mahallesinden gelip önce göçebe aşireti olarak çevrede yaşar. [(O günkü isimleri ile Güherra kur, tırba milli, newala çortan mıntıkalarında çadır yaşamını sürdürmüşler. Bu günkü 4. kuşak nesiller dedeleri Melle Osmanın oğlu [(apé Amo)] Ömerin göçebe çadırı 14 sütun üzerinde olduğunu belirtirler. Yaşam alanı ile birlikte +-1400m² ye tekabül eder.)] Aile daha sonra bu günkü Küçük Akören mahallesinin merkezi yerine yerleşir, tamamen harabe olan bu günkü mahallesi yeniden kurar. Bu aile aslen Garzan'lıdır.(Garzan, Kurtalan ve Beşiri Batman arasında bir bölgedir.) Daha sonra ö bölgeden göçerek Diyarbakırın kuzeyinde yer alan Térkan bölgesinin Harziyan-Xerzıya- mahallesini inşa ederler. (Bu mahallenin harabeleri halen belirgin bir şekildedir. Xırbé mala mella diye anılır) Bu aileden 500 yıldan beri alim eksik olmamıştır. 9. dedelrine kadar hepsinin adının önünde [(molla)(melle)(müderris)] sıfatı vardır. Kesintisiz olarak tüm kuşak medrese eğitimi görmüş ve çevrede binlerce öğrenci yetiştirmişlerdir. Ailenin ilk bilinenleri 1700.lı yılların başlarında bu yörede (Xerzyiya) mektep-medrese külliye açmış, bu kurumlarda öğrencilerine fıkıh, hadis, kelam, vadi, mantık, münazzara, akaid, istiare, astronomi, cebir, hendese ilimleri gibi dersleri okutmuşlar. Üstelik tüm bu dini ve dünyevi eğitim hizmetleri için devletten ya da çevreden en ufak bir yardım almamış, bu hizmetlerinin karşılığında hiç kimseden bir kuruş talep etmemiş, tüm bu hizmet ve masraflar aile tarafından finanse edilmiştir. Ailenin diğer fertleri ise medrese, külliye ve ailenin mali finansı ve masrafı için büyük çapta bağcılık ve hayvancılıkla uğraşmıştır. Bu bölgede bu gün kurulu bulunan tam 7 mahallenin toprakları eski Osmanlı kayıtlarında tapuları hala Emyé Osmé, Osmané Hoto (Osmanoğlu Ömer ve Hatemoğlu Osman adına kayıtlıdır.

Dipnot: MEMALİK-İ DEVLET İ ALİYEYİ OSMANİYE-VİLAYATI ŞARKİYE BEŞERİ ULEMA a-Büyük, orta, küçük beylikler b-Büyük, orta, küçük aşiretler c-Ulema ve din adamları adlı belgesel araştırma ve kayıtlarda, Ş. İdrisi Bitlisinin Şark toprakları bölge alimleri, Şeyh Hasan el Basrawinin araştırmalarıda, 1550-1700'lü yıllarda bölgeye gelen Osmanlı Padişah ve sadrazamları bu ailenin ulemaları ile de görüşmeler yapmış. 4. Murat Bağdat seferinde Dicle kıyısında ulema sınıfı ile bir görüşme yapmış bunların arasında ailenin 9, cu dedeleri Melibrem (Seyda-ı Melle İbrem) vardır.

Ailenin köken özeti: Bu günkü neslin baba tarafı: Mala emye demo ya gider Hacı Hasan Kurtun annesi Osmanoğlu Ömerin 2. eşidir. Ailenin bu kolu ulema değil ama bölgede yiğit, kimseye başeğmez, çalışkan namuslu ve dürüst olarak bilinir. Bu kolda Basradan gelip Garzan ve Terziyan mıntıkasına yerleşir.

Ömer'den kalanlar 2. kuşak nesil Kurt ve Tanrıkulu soyadını kullanmaktadırlar. 1997'de vefat eden Seyda Molla Nezir ve seyda molla Ömer ([Seyda é Melle Ömer şu anda hayatta)] (İki amca çocukları) (Bunlardan Seyda Melle Ömer Térkan tarihinde hayatında hiç okula gitmediği halde dışarıdan 1960'lı yıllarda ilkokul, Ortaokul ve Liseyi 8 yıl gibi kısa bir sürede bitirmişitir.) bu ailedendir. Her iki Seyda da, Arapça ve Farsçayı mükemmel bir çekilde biliyordu. Eski Osmanlı döneminde medreselerde okutulan, sarf, nahv, yunan klasik mantığı, vadi, istiare, bedi, munazara, akaid, kelam, fıkıh, usulul fıkıh, hadis, usulul hadis vs. ilimleri okudular. Seyyid Mahmut Bırifkani, 'Bırifkan Seyyidleri' adlı eserinde bu köy ve bu aile ile ilgili geniş bilgi vermekedir. Bu ailenin 3. yeni kuşak nesilleri modern eğitime yönelmiş 1960'lı yıllarda Térkan bölgesinde İlk ilkokulu, ardından Ali Emiri Orta Okulu, Ziya Gökalp Lisesi ve İstanbul Marmara Üniversitesi Eğitim Fak. Fransızca bölümünü, Anadolu Üniversitesi Yerel Yönetimler fakültesini sıralı eğitimle Térkan bölgesinde ilk bitiren kişi de yine bu aileye mensuptur. Yüksek İnşaat Mühendisi Akp Diyarbakır 23. dönem milletvekili Abdurrahman Kurt yine bu ailedendir. Térkan bölgesinde akademisyen, doktor, mühendis bu ailenin 4.kuşak nesillerindendir.

Mahalleye sonradan Tanrıkul, Kaya, Yeşilkaya, Çınar,Çelik, Can, Ece, Ağırbaş, Karaoğlan, Barut, Başlangıç,

(Çakar), (Seyhan), aileleri de gelip yerleşmişlerdir.

Sn editör bu bölümdeki eklemeler için belli bir yazılı kaynak bulunmadığı gibi verilen bilgilerin çoğu yanlış, eksik, dilbilgtisi kurallarına aykırı, devrik, bozuk ve imla hatalarını ihtiva etmektedir. Ayrıca Büyükşehir Belediyesi ve Sur Belediye kaynaklarında hiçbir yazılı belge bulunmamaktadır.

ÖNEMLİ NOT: Yazılı bir belge ve bilgiye dayanmayan yalan yanlış hikâye türü eklentilerin yapılmamması önemle rica olunu. Sur Belediyesi mezra tarihi araştırma departmanı.

Kültür

Mahallenin gellenekleri ve yemekleri terkan bölgesinin kültür izlerini taşır. Ayrıca çok güzel çökelek, yoğurt ve[[ peynir]) (örgülü peynir)] {sirimli ekmek} [helise] [dewlevıti] (patile) (şılıki) (keşkerun)(çortan) (heftnisk)(serbızér) (kılorık)(meyir) yaparlar.

Coğrafya

Diyarbakır ilinin 45 km kuzeyindedir.

İklim

Mahallenin iklimi, karasal iklim etki alanı içerisindedir.

Nüfus

250 hanelik bir mahalledir.

Ekonomi

Mahallenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır.

Altyapı bilgileri

Mahallede, ilkokul vardır. Mahallenin içme suyu şebekesi sontaj ile temin edilmiştir. Kanalizasyon]] şebekesi yoktur. PTT şubesi ve PTT acentesi vardır. Sağlık ocağı vardır. Mahalleye ayrıca ulaşımı sağlayan yol asfalt olup mahallede elektrik ve sabit telefon vardır.