Karaoluk, Yeşilyurt
| Karaoluk | |
| — Köy — | |
| Ülke |  Türkiye |
|---|---|
| İl | Tokat |
| İlçe | Yeşilyurt |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Nüfus (2010)[1] | |
| - Toplam | 88 |
| Zaman dilimi | UDAZD (+3) |
| İl alan kodu | 0356 |
| İl plaka kodu | |
| Posta kodu | 60860 |
| İnternet sitesi: | |
Karaoluk, Tokat ilinin Yeşilyurt ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
Köyün tarihi ile ilgili bilgiler, başta rahmetlik Abbas Kılıç olmak üzere yaşlı kişilerden edinilmiştir. Buna göre köy, tahminen 20. yüzyılın ilk çeyreğinde, Sivas sancağından gelen Türkmenler tarafından kurulmuştur.
Köye ilk olarak Habeşler gelmiş ve bir ağıl satın alarak yurdu belli etmişlerdir [1]. Ardından Kılıçoğulları sülalesinin bilinen ilk atası Sarı Mustafa, 1925 yılında Düzova, Sivas'dan kalkıp buraya yerleşmiştir. Daha sonra da İslim, Yıldızeli'nden Fakıoğuları gelmiştir. Böylece köy gelişme zemini bulmuş ve bugünlere kadar gelmiştir.
Köydeki bazı sülalerin hangi Oğuz boyundan olduğu bilinmektedir. Bunlar şöyle sıralanabilir:
- Kılıçoğulları: Begtili boyundan, Halep Türkmenleri taifesindendir.
- Avşaroğulları: Afşar boyundandır.
- Fakıoğulları: Begtili boyundan, Halep Türkmenleri taifesindendir.
Köyün Anadolu'nun Türkleşmesinden önceki tarihi de Erken Roma Dönemi'ne kadar uzanmaktadır. Çünkü Ağcaağaçlı Dere mevkiinde yapılan kazı çalışmasında, bahsi geçen döneme ait kadınlara ait çeşitli bilezikler, çömlekler, gözyaşı şişeleri ve madencilikte kullanıldığı sanılan kürekler bulunmuştur [2] (Parçalar Sivas Müzesi'nde görülebilir.)
Ayrıca Köyümüz sınırları dâhilindeki Ali Deresi, 1574 tahririnde, Afşar boyuna mensup İlbeğlü Bölüğü Cemaati'nin (Ulu Yörük Taifesinden) kışlağı olarak görünmektedir [3]:
| Hane | Mücerred | Hâsıl |
|---|---|---|
| 6 | 2 | 170 akçe |
Öte yandan köyümüzdeki mevkilerden biri de Göğdere (Gökdere)’dir. Hicrî 926’da Artukâbâd’ın Gökdere adını taşıyan kışlağında Ulu Yörük taifesinden Emirze v. İlbeğlü cemaati kışlamaktaydı [4]. Oğuzların Avşar boyuna mensup olan cemaat, hicrî 982'de de tahrir olunmuştur [5].
| Hicrî 926 | Hicrî 982 | |
|---|---|---|
| Hane | 6 | 17 |
| Mücerred | 9 | 19 |
| Hâsıl | ? | 1395 akçe |
Osmanlı Arşivleri ve Karaoluk
- Yıldızeli kazasına bağlı Cizözü karyesi ile Karaoluk karyesi arasında bir tarlada bulunarak gönderilen sikkelerin eski Yunan dönemine ait bakır sikkelerden olduğunun Sivas Maarif Müdüriyetine bildirildiği (Tarih: 11/Ramazan/1320 [miladî: 1902], Dosya No: 636, Gömlek No: 18, Fon Kodu: MF.MKT.) [6]
- Boş bulunan Hacı Bektaş Veli Dergâhı'na şeyh tayini, dergâh türbedârı ve postnişini Feyzi Baba ile müntesip arasındaki ihtilâf (Tarih: 05/Rabiulevvel/1332 [miladî: 1904], Dosya No: 37/-2, Gömlek No: 3, Fon Kodu: DH.İD.) [7]
- Artukâbâd kazası, Karaoluk karyesi temettuat defteri (Tarih:? Dosya No:? Gömlek No:13037 Fon Kodu: ML.VRD.TMT.d...) [8]
Kurtuluş Savaşı ve Karaoluk
Kılıçoğullarından Abbas Kılıç (Abbas Efendi) ile Karali İstiklâl Madalyası sahibidir. Ayrıca Bekir Kılıç (Bekir Çavuş)'ın üç oğlu (Osman, Hüseyin, Mustafa) ve köyden birçok kişi Kurtuluş Savaşı'nda şehit düşmüştür. Kaynak: Veli Kılıç.
Adı
Köyün adının Karaoluk'un Önü diye adlandırılan mevkide yer alan pınardaki oluğun zamanla kararmasından ileri geldiği söylenmektedir. Öte yandan, 16. asırda Sivri köyünün Karluyurdu diye bir mezrası bulunmaktadır [9]. Anılan mezra zamanla Karaoluk mu olmuştur, hattâ burası ile bugünkü Karaoluk birebir örtüşmekte midir; meçhûl.
Kültür
- Yemekler : Efelik, toyga, madımak, düğ çorbası, bulgur pilavı, içiyağlı ve helle köyün ünlü yemeklerindendir.
- Düğünler : Düğünler dört gün sürer. Perşembe bayrak asılır; cuma misafirler kabul edilir, davullu zurnalı eğlenceler yapılır ve halaylar çekilir; cumartesi damat oturtulur, gelin yıkanır ve pazar günü gerçekleştirilen gelin almayla da düğün neticelenir.
- Müzik : Köyde neredeyse herkes bir müzik aleti çalabilmektedir. Saz, kaval, zurna ve davul başlıca enstrümanlardır.
- Ölümler : Cenazeler cemevinden törenle kaldırılır ve köy mezarlığına defnedilir. Defnin ardından kazma takırtısı [10] denilen bir yemek verilir. Birkaç gün (tercihen defni takip eden ilk cuma) sonra cuma yapılır. Ve son olarak da kırk yemeği döktürülür.
- Dil : Dil, Anadolu Türkmencesidir ve sadedir. Türkmenistan ile ortak kimi sözcükler şöyle sıralanabilir: Bulağ (çeşme), gişi (koca), yumah (yıkamak), barmah (parmak), şora (şu yer), gahşatmah (gevşetmek, yerinden oynatmak), köynek (gömlek), çerci (gezgin esnaf), üzmek (yırtmak), garış (beddua), gübür (pis toz), cılga (patika)...[11]
Coğrafya
Köy Tokat iline 60 km, Yeşilyurt ilçesine 17 km uzaklıktadır. Doğusunda Sivri, batısında Büğet, kuzeyinde Kavunluk, güneyinde ise Çamlıbel Dağları bulunur. Rakımı 1340 metredir. Yeraltı zenginlikleri bakımından karnesi iyidir [12]. Daha önce işletilmiş bir maden vardır. Su kaynakları boldur. Ayrıca köyde kayalık alanlar geniş yer kaplamaktadır.
İklim
Köyde karasal iklim hüküm sürmektedir. Bu yüzden kışlar oldukça sert geçer. Yazlar ise nemsiz ve kuraktır.
Eğitim
İlkokulun 1960'da faaliyete geçmesi köyün ufkunu açmıştır. Bu nedenle okuma-yazma oranı hayli yüksektir. Köyden hâkim, avukat, mühendis, doktor, subay ve çok sayıda öğretmen ile polis çıkmıştır.
Nüfus
Köy 1950'lerden beri göç vermektedir. Göç edenler başta İzmir olmak üzere, Ankara, İstanbul, Sivas ve Tokat gibi büyük şehirleri tercih etmektedir. Sayıları nispeten az olsa da, yurt dışına göçenler de vardır.
| 1997 | 2000 | 2009 | 2014 |
|---|---|---|---|
| 140 | 121 | 88 | 102 |
Ekonomi
Köyün ekonomisi genel olarak tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Koyun, inek, arı ve tavuk beslenen başlıca hayvanlardandır. Tarımda ise geleneksel bitkilerden vazgeçilmemiştir (arpa, buğday, yulaf... vb).
Altyapı bilgileri
Köyde 1959 yılında inşa edilen tek derslikli bir ilkokul bulunmaktadır; lakin öğrenci yokluğundan hizmet vermemektedir. Köyün içme suyu şebekesi, elektriği ve sabit telefonu vardır. Ancak kanalizasyonu, PTT şubesi ve Sağlık ocağı yoktur. Köye ulaşımı sağlayan yol ise stabilizedir.
Dipnotlar
[1] Habeş adı Zara'daki Habeş yaylasını akla getirmektedir.
[2] http://www.mta.gov.tr/mta_web/kutuphane/mtadergi/89_9.pdf
[3] Tapu-Kadastro Kuyûd-ı Kadîme Arşivi, Tahrir Defteri, nr. 16, s. 3a; Açıkel, Ali, XV-XVI. Yüzyıllarda Artukabad Kazasının Sosyal Yapısı, AÜTAED Sayı 25, Erzurum 2004, syf: 212
[4] BOA, TD, nr. 79, s. 388
[5] Açıkel, Ali, XV-XVI. Yüzyıllarda Artukabad Kazasının Sosyal Yapısı, AÜTAED Sayı 25, Erzurum 2004, syf: 212
[6] http://www.devletarsivleri.gov.tr
[7] http://www.devletarsivleri.gov.tr
[8] http://www.devletarsivleri.gov.tr
[9] Açıkel, Ali, Artukabat Kazası Yer Adları (1455 -1600), Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 2003 / Cilt: 20 / Sayı: 2 / s.199
[10] Şamanizm kalıntısı olan Kazma Takırtısı yemeği; Gaziantep, Hatay ve Halep dolaylarındaki Türkmenlerde de vardır (Yalman, Ali Rıza, Cenupta Türkmen Oymakları C-I, Ankara 1977, syf: 61)
[11] http://www.cigildem.da.ru/
[12] http://www.mta.gov.tr/mta_web/kutuphane/mtadergi/30_2.pdf
Kaynakça
Dış bağlantılar
| ||||||||||