Korucak, Çelikhan
Korucak, Adıyaman ilinin Çelikhan ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
Korucak adı, köyün kurulduğu vadinin zümrüt yeşili doğasından esinlenerek verilmiştir. Korucak (veya doğru olan imlasıyla, Korucuk), bakımlı küçük ormancık anlamına gelmektedir. Köye verilen ilk ad ise, Rutikan'dır. Bu ad köyün kurucusu olan aile reisinin Kürtçede fakir kimse anlamına gelen "rut"[1] önadından oluşturulmuş lakabı ile Eski Türkçede bulunan ve uzun asırlardır nadiren birlikte telaffuz edilen "kh" bitişik sessiz harfi ile başlayan, "khan" (kaan, han) unvan adının birlikte kullanılmasıyla oluşturulmuştur. Köyün kurucu ailesinin Taşdamlar (Şerefhan), Mutlu (Şirfin) ve Yeşilyayla (Köseuşağı) köylerinin kurucu aileleriyle akraba olduğu ve Korucak köyünü kuran aile reisinin akrabalarına nazaran daha verimsiz ve küçük bir araziye sahip olduğu için yukarıda geçen lakabıyla anıldığı söylencelerde ifade edilmektedir.
Korucaklının Kökleri
Anadolu, Arap, Acem ve Türk akıncılarla, İslamlaşıp Türkleştiği zamanlar, topraklı köylüler yalnızca, cizye vermeyi kabul eden Rumlardı. Arap, Acem ve Türkler göçer veyahut YÖRÜK olarak Anadolu'ya geldiler ve devlet tarafından fethedilen topraklarda iskâna tabii tutuldular. Kültür ve geleneklerden dolayı iskânı, 20. yüzyıla kadar reddeden, pek çok boy ve aşiret olmuştur. Bu dört kardeş, Rum kökenli değildir. Rum ifadesi Arapça, Romalı demektir ve ortaçağ boyunca Anadolu'da yaşayan, Doğu Roma İmparatorluğu'nun hâkimiyeti altındaki milletlerin tabiiyetini belirtmek için kullanılmıştır.
Bu dört kardeş köylü YÖRÜK tabiatlıdır ve Türk milletlerine ait ırki ve örfü unsurlara haizdir. Köylünün şecere ağacı dikkate alınarak, köyün kuruluşunun 1700'lü yılların ilk yarısına kadar dayandığı iddia edilmektedir. Köken olarak da Çelikhan'a isimlerini vermiş olan, Hasankeyf'ten göçkün Cılki (Eski Türkçede, evcileştirilmemiş, özgür at anlamına gelir) aşiretine mensup oldukları söylencelerde belirtilmekle birlikte, Kahramanmaraş'tan Diyarbakır'a (Fırat kıyılarına kadar) uzanan Nurhak, Doğanşehir, Çelikhan, Sincik, Pütürge ve Doğanyol yaylalarında çobanlık yapan, Rut, Şeref, Şirf, Köse lakaplı dört göçer kardeşin, Osmanlı Devleti'nin zorunlu iskân politikasının sonucu olarak, Çelikhan'da ne zaman topraklı köylü kılındıkları ve hangi aşirete mensup oldukları hakkında, henüz kesin bir bilgi sahibi değiliz. Osmanlı Devlet Arşivleri'ndeki kayıtların (salnameler ve tahrir defterleri) incelenmesiyle daha sağlıklı bilgilere ulaşmak mümkün olacaktır. YÖRÜK lük veyahut Arapça ifadesiyle Erkadlık ise son zamanlara kadar köylünün Koyun Pınarı Yaylası'na (Soğukpınar Mezrası) yapılan yaz mevsimindeki göçlerle kısmen devam ettirilmiştir. TOROS YÖRÜKLERİNİN ortak özelliklerinden olan kıl çadır geleneği de Korucak'ta ve kardeş köylerde 1980'lere kadar sürdürülmüştür.
Babalar
Korucaklı'nın tarihinde, köyünün kurucusu olan aile reisinin, babalar olarak ifade edilen, dört erkek evladının önemli etkileri olmuştur. Babaların biri lakabıyla, diğer üçü ise adlarıyla anıla gelmiştir. Babalar: Cellât Baba, Mahmut Ali Baba, Hüsnü Baba ve Hıyan Baba'dır. Cellât Baba, lakabını avcılıktaki maharetinden dolayı almıştır. Köyün idaresi son zamanlara kadar bu dört babanın soyundan gelenler arasında periyodik bir sırayla üstlenilmiştir.
Bir Işık: Molla Yusuf
Köyün tarihindeki önemli bir mihenk taşı, nüfus kayıtlarına göre takriben 1830-1890 yılları arasında yaşamış olan Molla Yusuf'tur. Cellât Baba'nın beşinci göbekten torunudur. Eski Malatya'da temel dini ve ilmi eğitim almış, ardından Kahire'de devlet desteğiyle yüksek öğrenim görmüştür. Kahire'den döndükten kısa bir zaman sonra babasının ardından annesi de vefat edince, akrabalarının da daveti üzerine, Eski Malatya'dan köye göçmüştür. Köyde evlenmiş, Hasan ve Hüseyin adlarında iki oğlu olmuştur. Korucaklının ve çevre köylülerin, dini ve ilmi hayatlarında, Molla Yusuf önemli katkılar sağlamıştır.
Türk İstiklal Harbi'nde Korucak
Korucak'ın tarihindeki bir diğer önemli olay, Türk Kurtuluş Savaşı'nda verdiği şehitlerdir. Oldukça korunaklı bir alanda kurulmuş olmasına ve işgalden etkilenmemesine rağmen Korucak'ın askerlik çağındaki gençleri, vatan ve din aşkı uğruna, canı gönülden Türk Kurtuluş Savaşı'na iştirak etmişlerdir. Kocamışlar, bazı genç erkekler, kadınlar, kızlar ve çocuklar dışında geride kimse kalmamıştır. Şahadete koşan yiğitlerden, gazi olarak ailesine dönen olmamıştır.
Şehir Merkezine Göç ve Sonuçları
Köyün tarihindeki en önemli mihenk taşı ise 1930'lar da başlayan büyük çoğunluğu Malatya ili Merkez ilçeye yapılmış olan göçlerdir. Bu göçler sonucunda, okur-yazar oranı 2008 yılı itibarıyla 100'de 99'a ulaşmıştır. Ayrıca, bugün kamu kurum ve kuruluşlarında memurluk, özel sektörde tüccarlık, esnaflık yapan, imalat sektörlerinde çalışan pek çok Korucaklı bulunmaktadır.
Orman Tahribatı
Köyün tarihindeki bir diğer mihenk taşı da 1960'larda başlayıp, 1990'lara kadar süren, çevre il ve ilçelerin kereste ihtiyacını karşılamak maksadıyla yapılmış olan ağaç kıyımıdır. 2009 itibarıyla, cevizlikler Korucak Vadisi haricinde bulunmamakta, devletimizin katkılarıyla seyrek meşeliklerin yetişmesine olanak verilmekte ve sık karaçam ormanı ile yaban armutluklarına ise rastlanmamaktadır.
Kaynak
- ↑ Rûtikan ayni anda bir Kürt asiretinin adidir. Farsca ilede bir ilgisi yok
Korucak ve Köy Mimarisi
Eski köy evlerinin mimarisi ise genellikle tek, nadiren çift kat olmak üzere, taş temel üzerine yükseltilmiş, kalın kerpiç duvarlı, soğuğu daha az geçiren küçük kapılı ve pencereli, tavanı kalın kalas ve kerestelerle destekli, samanlı killi harç ile çatının üzeri 20–30 cm. kalınlıkta sıvanıp, loğla düzeltilmiş, iki ya da dört odalı, çoğu ağıllı evlerdir. Evler yamaca inşa edildiği için her bir evin avlusu, aşağısındaki komşusunun çatısıdır. Evler birbirleriyle iç içe olup ancak bir kişinin geçebileceği dar yokuşlarla ayrılmaktadırlar. Bugün eski evler yıkılarak, bir ya da iki katlı modern betonarme evler inşa edilmekte ve köy eski görünümünden hızla uzaklaşmaktadır.
Korucak ve Yayla Kültürü
Köyün eski yayla geleneğindeki barınma ve geçim unsurları ise, 1980'lere kadar, Karlık dağının zirvesine en yakın güney sırtında bulunan Koyun Pınarı Yaylası'nda, tabanı düzeltilmiş, çevresi 80–90 cm. yüksekliğinde basit bir taş duvarla çevrilmiş, sekiz ya da onlu, 2,5 metrelik sırıklarla tavanı yükseltilmiş, keçi kılından dokunmuş çadırlarda yazın barınılmakta ve çevresi yine 1-1,5 m. yüksekliğinde taş duvarlarla veya tahta çitlerle çevrilmiş üstü açık ağıllarda süt, yoğurt, peynir, tereyağı ve kesim için küçükbaş hayvan yetiştirilmekte idi. Bugün ise genellikle tatil amacıyla, bir veya iki odalı küçük betonarme evlerde barınılmakta ve nadiren yaylada hayvancılık faaliyetleriyle uğraşılmaktadır.
Korucak ve İnanç
Korucaklının tamamı İslam dininin Ehl-i Sünnet itikadının Hanefi mezhebine tabidir.
Korucak ve Dil
Malatya-Adıyaman Şivesini ve Kürtçe'nin kurmanci Sinemilli Şivesini konuşmaktadır.
Korucak ve Eğlence Kültürü
Korucak'ta halk oyunları ve orta oyunlar (düğünlerde yapılan tiplemeler: Kara bacı, dede vb. ile eskiden yılbaşlarında yapılan kara yüzlüler tiplemeleri) çok sevilmektedir. Ayrıca ateş başında anlatılan söylenceleri de pek güzeldir. Eskiden komşu köyleri gezip, bir miktar yiyecek karşılığında söylence anlatan ozanlar vardı. Bu söylenceler, uzun kışların ve kısa baharların vazgeçilmez eğlencesi idi.
Korucak ve Düğün Gelenekleri
Düğün dernek adetleri ise Adıyaman ve Malatya yöresi karışımıdır. Gelinler, pullu al duvak, kısa fes (kulluk), işlemeli yelek, desenli göynek, işlemeli üç etek ve yemeni giyerler. Damatlar sekizgen köşeli siyah kasket, siyah yelek, beyaz gömlek, siyah Adıyaman şalvarı ve kundura giyerler. Düğün evinin çatısına ay yıldızlı bayrağımız ve şekerlerin, türlü meyvelerin iplere dizildiği bir alamet direği dikilir. Ayrıca sağdıçlara türlü oyunlar oynanır.
Korucak ve Sosyal Dayanışma
2006 yılında büyük çoğunluğu Malatya Merkez ilçede ikamet eden hemşerilerin girişimleriyle "Geleli Rütükhanlılar Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği" kurulmuştur. Ayrıca, sosyal dayanışma bağlamında, imece faaliyetleriyle Korucaklı pek çok altyapı sorununu devlete yük olmadan çözümlemektedir.
Korucak ve Yemek Kültürü
Korucak Köyünün meşhur yemekleri, sındık çorbası, mahir çorbası, kömbe ve ayranlı köftedir. Sındık çorbası, çok ince dövülmüş bulgurdan hazırlanır. Mahir çorbası ise ince öğütülmüş bulgur veya mısırdan hazırlanan sebzeli, yoğurtlu bir çorbadır. Kömbe, Anadolu'nun doğusunda ve batısında yapılan benzerleri gibi altına ve üstüne köz koyularak ağır ateşte pişirilen kalın hamurlu sebzeli (ıspanak vb.), çökelekli ve peynirli türleri bulunan, bol tereyağlı bir börektir. Ayranlı köfte ise ince öğütülmüş bulgur çeşidinden hazırlanan iç harcın fasulye yaprağına veya uygun bir yaprak çeşidine sarılarak ayran içinde kaynatılmasıyla hazırlanan bir yemektir.
Coğrafyası
Korucak'ın Coğrafi Konumu
Korucak Köyü, 38 derece 06 dakika 49,90 saniye Kuzey ve 38 derece 37 dakika 63,43 saniye Doğu koordinatlarında yer almaktadır. Adıyaman ilinin Çelikhan ilçesine bağlı Korucak 'nün kuzeyinde Malatya ilinin Merkez ilçesi ve Karagöl Köyü, doğusunda Adıyaman ilinin Sincik ilçesi, güneydoğusunda İzci Köyü, güneyinde Mutlu Köyü, güneybatısında Yeşilyayla Köyü, batısında Taşdamlar Köyü, kuzeybatısında Malatya ilinin Yeşilyurt ilçesi bulunmaktadır. Adıyaman il merkezine 81 km, Çelikhan ilçe merkezine 25 km ve Malatya il merkezine 63 km uzaklıktadır. Korucak köyü, Malatya Dağları'nın (Toroslar) yüksek zirvelerinden biri olan Karlık Dağı'nın (2570 metre) güneydoğusunda ve köy evlerinin karşısında, tüm heybetiyle tepelerin ardından yükselen Akdağ'ın (2510 metre) ise kuzeydoğusunda yer almaktadır. Korucak'ın rakımı (deniz seviyesinden yüksekliği) 1448 metredir.
Korucak'ın Yer Üstü ve Yer Altı Zenginlikleri
Korucak Köyü, yaz kış coşkun pınarlarla beslenen, gümüş pırıltılı derelerin, zümrüt yeşili meyve bahçeleri, bostanlar ve bağlar arasından aktığı derin bir vadinin yamacına kurulmuştur. Korucak yalçın dağların arasında bir vaha gibidir. Korucak'ın ince, naif toprağı sellere karşı koyamaz. Lâkin bu naif toprağının altında zengin sayılabilecek mermer ve çeşitli mineral yatakları bulunmaktadır. Korucak'ın pınarları şifa kaynağıdır. Soğuk Pınar (Koyun Pınarı) ve Şifalı İçme nam salmıştır, çevre illere. İçme Mezrası'ndaki (38.061777 K., 38.350568 D., 1316 m.) Şifalı İçme'nin suyu pek çok iç hastalığın tedavisini desteklemek amacıyla tavsiye edilirken, köy evlerinin aşağısında, vadi tabanındaki, Korucak Deresi'nin yanında akan, Acı Pınar'ın suyu da egzama gibi cilt rahatsızlıklarının tedavisini desteklemek amacıyla tavsiye edilmektedir. Kalecik kalıntıları, Korucaklıya geçmiş yerleşimcilerden kalan, tarih mirasıdır. Soğuk Pınar Mezrası (38.087680 K., 38.367737 D., 1900 m.), köyün mesire yeridir. Burası, büyük çoğunluğu Malatya Merkez ilçede ikamet eden hemşerilerin yazlık mekânıdır ve buz gibi suları, dağların temiz havası ile mest eder, şehirliyi.
İklimi
Korucak Köyü, iklimsel geçiş alanı içerisinde yer almaktadır. Yükseltiden ötürü karasal iklim baskın olmakla birlikte, meyve yetiştiriciliğine olanak veren, ılıman iklim geçişleri (karasal ılıman iklim ile Akdeniz ılıman iklimi arasındaki geçişler) mutat mevsim döngüsü içerisinde yaşanmaktadır. Nisan ayının ilk haftası itibarıyla ilkbahar etkisini göstermektedir. İlkbahar yağışları, sonbahar yağışlarına nazaran daha etkilidir. Yağışlar yağmur ve nadiren dolu şeklindedir. Yaz aylarında yağış yok denecek kadar seyrektir ve hava sıcaklığı ortalama 21 santigrat derece civarında seyreder. Sonbahar kısa ve seyrek yağışlıdır. Kış, Kasım ayında kendini gösterir. Kışları zaman zaman 1 m. bulan kar yağışları gözlenmektedir. Hava sıcaklığı ortalama 3 santigrat derecedir. Bununla birlikte, birkaç hafta süren don olayları da yaşanmaktadır.
Nüfusu
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2007 | 323 |
| 2000 | 329 |
| 1997 | 333 |
Korucak Köyü yukarıda belirtilen yerleşik nüfusuyla birlikte, büyük kısmı Malatya ili Merkez ilçede ikamet eden, yaklaşık 3000 kişi civarında toplam nüfusa sahiptir.
Ekonomisi
Korucak Köyü'nün ekonomisi ziraatçılığa ve hayvancılığa dayalıdır. Arıcılık ve büyükbaş hayvan yetiştiriciliği yaygındır. Yetiştiricilikten elde edilen ürünler: Keven balı, Korucak peyniri (tam yağlı koyun ve inek peyniri) ve leziz etlerdir. Önemli tarımsal ürünleri ise elma (tavşan başı-golden-starking), vişne, kiraz, üzüm, ceviz, erik, mısır, fasulye ve tütündür. Ayrıca, Mart-Nisan soğuklarına dayanıklı her türlü meyve ve sebze yetiştirilmektedir.
Altyapı bilgileri
Korucak Köyü'nde bir ilköğretim okulu, bir sağlık evi ve bir cami bulunmaktadır. Köy, imece usulü yapılmış içme suyu ve kanalizasyon şebekesine sahiptir. Ayrıca, köyde elektrik şebekesi ve bir telefon hattı da bulunmaktadır. Soğuk Pınar Mezrası ise bir mescit, bir namazgâh, elektrik şebekesi, imece usulü yapılmış kanalizasyon ve içme suyu hattına sahiptir. İçme Mezrası'nda Çelikhan Kaymakamlığı'nca ihalesi yapılan, "Dağ İçmesi Vali Halil Işık Sosyal Tesisleri" bulunmaktadır. Bu tesis bünyesinde çadır alanı, çadır kiralama hizmeti, güvenlik hizmeti, lokanta, market, duş kabini, tuvaletler, çadırlar için elektrik hatları mevcuttur. Köye ve mezralara ulaşım, stabilize yollardan sağlanmaktadır.
Dış bağlantılar
| ||||||||||