Léopold Sédar Senghor

Léopold Sédar Senghor
Senegal Cumhurbaşkanı
Görev süresi 6 Eylül 1960 - 31 Aralık 1980
Yerine geldiği	Makam oluşturuldu
Yerine gelen	Abdou Diouf
Kişisel bilgiler
Doğum	9 Ekim 1906 Joal, Senegal
Ölüm	20 Aralık 2001 Verson, Fransa
Partisi	Senegal Demokratik Bloku (BDS)

Léopold Sédar Senghor (9 Ekim 1906, Joal, Senegal, Fransız Batı Afrikası-20 Aralık 2001, Verson, Fransa), Senegalli devlet adamı, şair ve yazar. 1960-1980 arasında devlet başkanlığı yapmıştır. Afrika sosyalizminin önde gelen savunucularındandır.

Serer kabilesinden varlıklı bir tüccarın oğludur. Bir süre yöredeki Saint-Esprit rahiplerine ait bir misyoner okulunda eğitimine devam ettikten sonra, öğrenimini Dakar'daki bir lisede sürdürdü. 1928'de kazandığı bir bursla Paris'e giderek Louis-le-Grand Lisesi'nde ve Sorbonne Üniversitesi'nde öğrenim gördü. Paris'te Antil kökenli çevrelerle ilişki kurdu ve böylece zencilikle ilgili kendi görüşünü geliştirdi (Césaire ve Léon Damas ile 1934'te Etudiant noir'ın kurulması). 1935'te dilbilgisi dalında asistanlık sınavını verdikten sonra, Fransız eğitim sisteminde en üst dereceden öğretmenliğe hak kazanan ilk Afrikalı olarak Tours'da Fransız çocuklarına Fransızca öğretmeye başladı. İki yıl sonra Paris yakınlarındaki bir liseye geçti. II. Dünya Savaşı'nun başlangıcında askere alındı (1939). Almanlar tarafından esir alındı ve bir toplama kampına gönderildi. En güzel şiirlerinin bazılarını iki yıl süren tutukluluğu sırasında yazdı. Serbest bırakıldıktan sonra Fransız Direniş Hareketi'ne katıldı. Savaştan sonra da Denizaşırı Fransası Ulusal Okulu'nda (École Nationale de la France d'Outre-Mer) öğretmenlik yaptı.

1945'te Fransız Kurucu Meclisi'ne Senegal milletvekili olarak girerek siyasi hayata atıldı. 1946'da, o dönemde İşçi Enternasyonali Fransa Bölümü (SFIO) adını taşıyan Fransız Sosyalist Partisi'nin adayı olarak katıldığı seçimleri kazanarak, Fransa Ulusal Meclisi'nde Senegal'i temsil eden iki milletvekilinden biri oldu. Lamine Guèye ile birlikte İşçi Enternasyonali Fransa Bölümü'nün Senegal bölümü lideriyken 1948'de oradan ayrıldı ve kendi partisi olan Senegal Demokratik Bloku'nu (BDS) kurdu. 1951'de yapılan Fransız Ulusal Meclis seçimlerine BDS üyesi olarak katıldı ve seçimleri büyük bir çoğunlukla kazandı. Diğer taraftan Millet Meclisi'nde Denizaşırı Bağımsızlar Grubu'na (1957'de Afrika Konvansiyonu haline geldi) girdi. Senegal Demokratik Bloku 1956'da seçimleri kazandı; 1957'de Senegal Halkçı Bloku (Bloc Populaire Sénégalais (BPS)) adını alan parti, 1958'de, Çerçeve Yasası'nın (Loi Cadre) kabulünden sonra sosyalistlerle birleşerek Senegal İlerici Birliği'ni (UPS; 1976'dan sonra Sosyalist Parti (PS)) oluşturdu.

1956'da Senegal'in demiryolu merkezi olan Thiès'in belediye başkanı oldu. 1947-1959 arasında Fransız Batı Afrikası'nın başdanışmanı, 1959-60 arasında da Fransız hükümeti danışman milletvekilliği yaptı.

Hükümet konseyi başkan yardımcılığı yapan Senghor, Fransız Batı Afrikası'nın çeşitli devletleri arasında federasyon ilişkilerinin devamı için çalıştı; 1956'da Afrika'daki sömürgelerin statüsünü yeniden düzenleyerek bunlara belirli ölçüde özerklik verilmesini öngören Çerçeve Yasası'na (Loi Cadre), bölgeyi parçalayarak bir dizi küçük ve güçsüz devletin doğmasına neden olacağı gerekçesiyle karşı çıktı. Başarılı olamayınca, 1959'da Senegal, Fransız Sudanı (Mali), Dahomey (Benin) ve Yukarı Volta (Burkina Faso) katılımıyla Mali Federasyonu'nun oluşturulmasına önemli rol oynadı. Ama Dahomey ve Yukarı Volta kısa bir süre sonra federasyondan çekildi. Eylül 1959'da Mali'nin, Ağustos 1960'ta da Senegal'in bağımsızlığını ilan etmesiyle Mali Federasyonu dağıldı.

Eylül 1960'ta Senegal'in ilk devlet başkanlığına seçilen Senghor, 1962'de Başbakan Mamadou Dia'nın darbe girişimini bastırdıktan sonra iktidarı tümüyle ele geçirdi. 1963'te yeni bir anayasayı yürürlüğe koydu. Dört dönem (1968, 1973 ve 1978'de) art arda devlet başkanlığına seçildikten sonra 31 Aralık 1980'de başkanlıktan ayrılarak yerini Abdou Diouf'a bıraktı. Başkanlığı bıraktıktan sonra tüm Afrika'yı kapsayacak bir sosyalizm kurmak için çalıştı.

Senghor başkanlığı sırasında tarımı modernleştirmeye, vatandaşlık bilincini yerleştirmeye, verimi artırmaya, Afrikalı komşularıyla daha yakın ilişkiler kurmaya ve Fransa ile olan iyi ilişkileri korumaya çalıştı. Afrika gerçeklerine dayalı, ateizmden ve maddecilikten arındırılmış bir Afrika sosyalizmini savundu. Ayrıca “proletarya diktatörlüğü” gibi sloganlardan uzak, açık, demokratik, insancıl bir sosyalizmi hayata geçirmek için çaba gösterdi.

2001 yılında, yaşamının son yıllarını geçirdiği Fransa'da öldü. Görkemli bir cenaze töreniyle Senegal'de defnedildi.

Edebiyat

Siyah edebiyat akımının önde gelen temsilcilerinden biri olan Senghor, edebiyat ve politika çalışmalarından dolayı çeşitli ülkelerdeki üniversitelerden onursal doktor unvanları aldı. Aralık 1969'da Fransız Ahlaki ve Siyasal Bilimler Akademisi'ne seçilerek bu akademiye giren ilk Afrikalı oldu. 1984'te de gene ilk Afrikalı üye olarak Académie Française'e seçildi.

Şiir ve denemeleriyle tanınan Senghor'un önemli yapıtları arasında Chants d'ombre (1945; Gölge Şarkıları), Hosties noires (1948; Siyah Kurbanlar), Ethiopiques (1956), Nocturnes (1961), Lettres d'hivernage (1973), Elégies majeures (1979) ve Anthologie de la nouvelle poésie nègre et malgache de langue française (1948; Jean-Paul Sartre'ın ünlü Orphée noir'ı kitabın önsözüdür) adlı şiir kitapları ile Liberté I. II. III (1964, 1971, 1977; Özgürlük, I, II, III) başlığıyla yayımladığı üç deneme kitabı sayılabilir.

Kaynaklar

• Bu maddenini yazılmasında Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition ve Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi'ndeki Léopold Sédar Senghor maddelerinden yararlanılmıştır.