Yaprak galeri sineği

Vikipedi:Taksokutu
Yaprak galeri sineği
Bilimsel sınıflandırma
Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Arthropoda
(Eklem bacaklılar)
Alt şube: Hexapoda
Sınıf: Insecta
Takım: Diptera
(Çift kanatlılar )
Alt takım: Brachycera
(Karasinekler)
İnfra takım: Muscomorpha
Seksiyon: Schizophora
Üst familya: Opomyzoidea
Familya: Agromyzidae
Alt familya: Phytomyzinae
Cins: Liriomyza
Tür: L. trifolii
Binominal adı
Liriomyza trifolii
Burgess, 1880
Sinonimler

Oscinis trifolii Burgess, 1880
Agromyza phaseolunulata Frost, 1943
Liriomyza alliovora Frick, 1955

Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Yaprak galeri sineği ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Wikispecies'te Yaprak galeri sineği ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.
Kanat damarlanması (Liriomyza trifolii)

Yaprak galeri sineği (Liriomyza trifolii ), İki kanatlılar (Diptera) takımının Agromyzidae familyasından zararlı böcek türü.

Süs bitkilerinde yaprağın görünümünü bozan, sebze fidelerinde ise verim düşüklüğü yaratan ufak sineklerdir.

Morfoloji

Yumurtaları Yumurta 0.2 - 0.3 mm boyda, beyaz ve hafif şeffaftır, yaprağın epidermisi arasına bırakılır.

İlk dönem Larvalar, 0.39 boyunda, renksiz, açılma öncesi soluk portakal sarısı rengine dönüşür. İkinci dönem larvalar 1.00 mm, üçüncü dönem larvalar 1.99 mm boyundadır. Gelişmesini tamamlamış larva 3 mm boydadır.

Pupaları oval, karın tarafından hafifçe yassılaşmıştır. 1.3 x 2.3 mm boyda soluk sarı portakal renginden daha koyu altın sarısı rengine kadar dönüşen bir renge sahiptir.

Erginleri küçük, grimtrak-siyah renkte, sıkı ( dolgun) vücutlu, 1.3 - 2.3 mm. uzunluğundadır. Dişiler erkeklerden biraz daha iricedir. Başı ve gözleri ile 3. duyarga segmenti ve femur sarı renktedir.

Biyolojisi

Erginler yumurtalarını yaprağın iki epidermisi arasına bırakır. Bir dişi, ömrü boyunca 30 °C sıcaklıkta yaklaşık 400 yumurta bırakmaktadır. Yumurtalar sıcaklığa bağlı olarak 2-5 günde açılırlar. Yumurtadan çıkan larva yaprak epidemisinde, yaprak sapında açtığı galeriler içinde beslenir. Yılankavi galeriler oluşturarak beslenen larva gelişmesini 30 °C sıcaklıkta 4 günde, 24 °C sıcaklıkta 4-7 günde, 20 °C sıcaklıkta 7 günde tamamlar. 30 °C sıcaklığın üstünde ergin öncesi dönemlerde ölüm oram artar. Gelişmesini tamamlayan olgun larva galeriden çıkarak pupa olmak üzere genellikle kendini toprağa bırakır. Yaprak üzerinde de pupa olduğu da görülmüştür. Yüksek orantılı nem ve kuraklık pupa olmayı olumsuz yönde etkiler. Pupa süresi 20 °C - 30 °C sıcaklıklar arasında 7-14 günde tamamlanır. Düşük sıcaklıklarda bu süre uzar. Ergin aktivitesi yıl boyunca devam eder. Sera koşullarında çok siyada döl (yaklaşık 10 döl) vermektedir. Bir dölünün gelişme süresi 20 °C sıcaklıkta 26 gündür. Yaprak galeri sineği sera koşullarında bütün mevsim görülebilir. Kışlama yoktur. Kışın seralarda, yazın yabancıotlar ve sebzeler üzerinde görülürler. Erginler 25-30 (ya da 13-18) gün arasında yaşarlar. Dişilerin ömrü erkeklerden daha uzundur.

Konukçuları

Polifag bir türdür. 100'den fazla konukçusu vardır. Fasulye, kereviz, kasımpatı, hıyar, karpuz, gerbera, çöven otu (Gypsophyla), marul, soğan, patates ve domates gibi bitkiler konukçuları arasındadır.

Türkiye'de en fazla domates, patlıcan, biber, fasulye, marul, bezelye gibi sebzeler ve kasımpatı, gerbera ve karanfil gibi süs bitkilerinde bulunurlar.

Zararı

Süs bitkilerinin yapraklarında göze hoş gelmeyen lekeler dolayısıyla ekonomik kayıp yaratır. Sebze fidelerinde ise verim düşümüne sebep olur.

Erginlerin zararı : Erginler beslenme ve yumurta bırakmak için ovipozitörleri (yumurta bırakma boruları) ile yapraklarda küçük yaralar açarlar. Bu yaralar üzerinde erkek ve dişi sinekler beslenir. Bu beslenme yararları (delikleri ya da küçük oyuklar) geniş oranda doku bozulmasına yol açmaktadır. Bu zararlanmalar nedeniyle bitkinin fotosentez yapması engellenmekte ve sonuçta önemli ölçüde verim ve kalite kaybı meydana gelmektedir.

Larvaların zararı : Asıl zarar larvalar tarafından yapılmaktadır. Yumurtadan çıkan larva yaprak epidermisinde beslenme yoluyla galeriler açarak zarar yapar. Bitkinin fotosentez yeteneği büyük ölçüde azalır. Yoğunluğunun yüksek olduğu durumlarda bu galeriler birleşerek bütün yaprak alanını kaplamaktadır. Daha sonra zarar görmüş bölgeler sararıp kurur ve ileri aşamada yaprakların dökülmesine, tomurcuk ve çiçek gözlerinin düşmesine neden olurlar. Göze hoş görünmeme sebebiyle süs bitkilerinde yaprağın üzerinde bulunan galeriler ve erginlerin açtığı beslenme delikleri, ürünün pazarlama değerini düşürerek ekonomik kayba neden olur. Genç bitki ve fidelerde gelişmeyi geciktirerek dolaylı olarak ürün ve değer kaybı meydana getirirler. Sebzelerde de önemli ekonomik kayba sebep olmaktadır. Hıyar gibi bitkilerin fide döneminde daha fazla zarar gördüğü bilinmektedir.

Yayılımı

Kozmopolit bir türdür. Avrupa, Afrika, Asya, Okyanusya ve Amerika'da yayılım gösterir.

Türkiye'de, sebze ve süs bitkileri üretimi yapılan her yörede, özellikle Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde yaygındır.

Doğal düşmanları

Mücadele

Karantina önlemleri : Özellikle ithal edilen kesme çiçeklerin, saksı çiçeklerinin ve üretim materyallerinin bulaşık olmamasına özen gösterilmelidir. Bir bölgeden diğer bölgeye gönderilen kesme çiçek, fide gibi bitkiler titizlikle incelenmelidir.

Kültürel önlemler : Sera ve fide yastıklarının çevresi yabancı otlardan temizlenmelidir; havalandırma açıklıkları 462 mikrometrelik tel ile kaplanmalıdır; bulaşık bitki artıkları imha edilmelidir ve bulaşık fideler seraya dikilmemelidir; toprak 10 cm derinliğinde sürülerek topraktaki pupalar yok edilmelidir; malçlama yapılarak toprağın nemli kalması ve pupaların nemden çürümesi sağlanmalıdır.

Biyoteknik mücadele : Seraya fide dikimiyle birlikte ilk ergin uçuşunu belirlemek üzere dekara l adet sarı yapışkan tuzak asılır. İlk ergin uçuşu belirlendikten sonra toplu tuzaklama amacıyla sarı yapışkan tuzaklar sera içerisinde 10 m'ye bir tuzak gelecek şekilde 3 m aralıklarla almaşık olarak yerleştirilir. Tuzaklar bitkilerin 10–15 cm üzerine asılmalıdır. Tuzakların üzeri kirlendikçe (tuzağın yapışkanı kuruyunca veya sarı rengini kaybedince tuzakların yerine yenisi aşılmalıdır. Çevre ve insan sağlığı açısından kimyasal ilâçsız en etkili yöntemdir

Kimyasal mücadele : Serada erginlerin çıkışlarını belirlemek amacıyla dekara l adet olmak üzere sarı yapışkan tuzak bitki boyunun 10–15 cm üzerine asılmalıdır. Erginler yakalanmaya başladığı zaman serada örnekleme yapılır. Serada l da'lık alanda tesadüfen 25-30 bitki seçilir (kenar sıralan ve orta sıralan örnekleyecek şekilde) , her bitkinin üst ve orta kısmından birer yaprak koparılır. Yaprak üzerinde bulunan larvalar sayılır. Yaprak başına 4-5 larva olması halinde ilaçlamaya başlanır. Kullanılacak ilaçlar ve dozları hakkında en yakın il veya ilçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüklerine başvurulmalıdır. Yaprak galerisineğine karşı üreticiler genellikle kimyasal mücadele yöntemini seçmekte, ancak larvanın yaprak dokusu içerisinde bulunması nedeniyle ilaçlamalardan genellikle olumlu sonuçlar alınamamaktadır. Yaprak galerisineğiyle kimyasal mücadelenin başarısızlığının diğer bir nedeni ise bu zararlının birçok insektisite karşı direnç geliştirmiş olmasıdır. Öte yandan taze olarak tüketilen sebzelerde yoğun insektisit kullanımı , insan sağlığı yönünden çok önemli bir konu olan kalıntı sorununa yol açmakta, bu ise iç tüketimi ve dış satımı olumsuz yönde etkilemektedir. Bu yüzden örtüaltı sebze yetiştiriciliğinde kimyasal mücadelenin olumsuzluklarının bulunmadığı alternatif mücadele yöntemlerine yönelmek gerekmektedir.

Karantina

Pek çok ülkede karantina kapsamındadır. Türkiye'de de "İç Karantinaya Tabi Hastalık ve Zararlılar Listesi"[1] arasında yer almaktadır.

Dipnotlar

  1. ↑ İstanbul İl tarım Müdürlüğü

Kaynakça

This article is issued from Vikipedi - version of the 11/27/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.