Mehdi Frashëri

Mehdi Frashëri

Mehdi Frashëri (d. 28 Şubat 1872 – ö. 25 Mayıs 1963), Arnavut bir entelektüel ve politikacıydı. İki kez Arnavutluk Başbakanı ve ayrıca ikinci dönem Arnavutluk'un Nazi Almanyası'ndaki kukla hükümetinin Başbakanı olarak görev yaptı.

Mehdi Frashëri, 1872'de Gjirokastër köyünde dünyaya geldi. Konica ve Monastir'da okudu ve 1897'de Mekteb-i Mülkiye'den mezun oldu.^[1]

Erken siyasi kariyeri ve savaşlar arası dönemi

Frashëri, 1901-1903 yılları arasında Arnavutluk'un merkezinde Peqin Kaymakamı olarak görev yaptı. Daha sonra Ohri'ye taşınarak Arnavutluk Kurtuluşunun Gizli Komitesine katıldı. Bir grup yerel Müslüman tarafından Arnavut milliyetçisi ve Jön Türk olarak kınanmıştı. 1918 tarihinde Arnavut hükümeti bakanı^[2] ve 1920 yılında içişleri bakanıydı.^[3] 17 Mayıs 1914'te Uluslararası Kontrol Komisyonu üyesi olarak, Corfu Protokolünü imzaladı.^[4] Aralık 1918'de Durrës Kongresi'ne katıldı. 1923'te Arnavutluk'un Milletler Cemiyeti]]'ndeki temsilcisiydi. 1930'larda Başbakan'ın 1935-1936 yılları arasında önemli görevlerde bulundu. 1930'ların başında medeni reform reform komitelerine Thoma Orollogaj ve Hasan Dosti ile birlikte katıldı.

İtalya işgali

Frashëri, Benito Mussolini'ye karşıydı ve Arnavutluk'u işgal etme politikasını sevmiyordu.^[5] Frasheri, istilaya karşı acımasız saldırılar yayımlamak ve Mussolini'ye karşı bir röportaj yapmak için bu görevi üstlendi. Tiran hükümetinin istifası sonrasında, İşgalci birlikler kapılara dayanınca, Türk Tabanlı'sında sığınma talebinde bulundu ve İtalyanlara destek veren bir beyan imzalamayı reddetti. İtalyan güvencelerine rağmen, Frashëri yakında İtalya'da tutuklandı ve mahkûm edildi.

Frashëri, 1942'de Arnavut anti-faşist faktörlerin toplandığı Pezëa Konferansının "Onursal Başkanı" na katıldı ve bu daha sonra komünist rejim tarafından bastırılacak bir olgu oldu.^[6]

Kısmen Avusturya'da okuduğu için Almanlara sempati duyan Frashëri, yakın ilişkilerin kurulması ve Arnavutları İtalyanlardan korumak için Alman bakanı Erich von Luckwald'la çalıştı.

Alman işgali

İtalya'nın teslim edilmesinden sonra Nazi Almanyası Balkanların kontrolünü ele geçirdi. Almanlar, öneminden ötürü değerlendirildi ve işgalden hemen sonra onun için aramaya başladılar. Frasheri bulundu ve 16 Eylül'de Hermann Neubacher, Binbaşı Franz von Scheiger ve Herr Schliep ile görüşmeler yapmak üzere Tiran'a geri dönmeye karar verdiler. Toplantının bitiminden sonra, Arnavutluk'un bağımsızlığını Hırvatistan bağımsız devleti'ne benzer şekilde Nazi Almanyası'nda kendi egemenliğine kavuşması kararlaştırıldı.

Frashëri, meclis başkanlığı yapmayı kabul etti. 3 Kasım 1943'te Frashëri, Başbakan Recep Mitrovica'nın görevi devralmasından dolayı istifa etti. Almanlar Frashëri'nin halen rejim konseyinin başında kalması konusunda ısrar ettiler.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra

Partizanlar Arnavutluk'ta zafer ilan ettiğinde, Almanlar Mehdi Frashëri'yi onlarla birlikte tahliye etti. Frashëri Viyana'ya taşındı ve sonunda ölümüne kadar yaşayacağı Roma'ya yerleşti.

Kaynakça

1. Nathalie CLAYER, The Albanian students of the Mekteb-i Mülkieye, in E. Özdalga (ed.), Late Ottoman Society, The Intellectual Legacy, London & New York, RoutledgeCurzon, 2005, pp. 289–308.</ref 1901'de İstanbul'da iken, Arnavut ulusalcı materyalleri küçük bir Arnavut grubuyla birlikte bastırdığı için yerel bir ev mahzeninde küçük bir basın kurulmasıyla suçlandı.<ref name="Özdalga">Elisabeth Özdalga (March 16, 2011). Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy. Soas/Routledge Curzon Studies on the Middle East. Routledge. s. 301–302. ISBN 978-0415665445. https://books.google.com/books?id=LRMVn7D3QVMC&printsec=frontcover&dq=ozdalga+late+ottoman&hl=en&sa=X&ei=6_DrUqr0G7HjsAS8wIKQCA&ved=0CCsQ6AEwAA#v=onepage&q=mustafa%20kruja&f=false. 
2. (Albanian) Kongresi i Durrësit, 25 dhjetor 1918 [Congress of Durres, Dec 25 1918], Gazeta Republika, 2012-12-27, http://www.gazetarepublika.al/2012/12/kongresi-i-durresit-25-dhjetor-1918/#, erişim tarihi: 2013-12-15 
3. Bernd Jürgen Fischer. Albania at war, 1939-1945. https://books.google.com/books?id=vTZnAAAAMAAJ&pg=PA215&dq=mehdi+frasheri&hl=en&ei=nCJNTuv2IOjymAXAk4TrBg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDQQ6AEwAg#v=onepage&q=mehdi%20frasheri&f=false. Erişim tarihi: 18 August 2011. 
4. Albania's Captives. Pyrrhus J. Ruches. 1965. P. 91.
5. Owen Pearson. Albania in the twentieth century: a history, Volume 3. https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&pg=PA374&dq=mehdi+frasheri&hl=en&ei=nCJNTuv2IOjymAXAk4TrBg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CEcQ6AEwBg#v=onepage&q=mehdi%20frasheri&f=false. Erişim tarihi: 18 August 2011. 
6. Robert Elsie (2010), Historical Dictionary of Albania, Historical Dictionaries of Europe, 75 (2 bas.), Scarecrow Press, ss. 88, ISBN 978-0810861886, https://books.google.com/books?id=haFlGXIg8uoC&printsec=frontcover&dq=elsie+albanian+history&hl=en&sa=X&ei=am39UtW9MuO_sQTRnIHoBw&ved=0CC8Q6AEwAQ#v=onepage&q=conference&f=false, "Mehdi bey Frashëri was honorary chairman of the gathering, a fact later suppressed in communist historiography. The conference set in place a joint national liberation movement (Lëvizje Nacionalçlirimtare) with a provisional eight-member council, among whom were Enver Hoxha and Abaz Kupi, though the movement was increasingly dominated by the communists and eventually broke apart."