Plütoid

Eris, Plüton, Makemake, Haumea, Sedna, 2007 OR10, Quaoar, Orcus, ve Dünya'nın boyutlarına göre karşılaştırılması

Plütoid, plütonsal veya plütonumsu Neptün ötesindeki cüce gezegenler veya bunlarla ve plütoid adını kalıcı olarak almış cisimlerin benzer şekilde olan cisimler için kullanılan terim. Bu terim, İngilizce "plutoid" kelimesinden gelmektedir ve "Plüton'a benzer" anlamındadır. Uluslararası Astronomi Birliği (UAB) astronomik cisimler için 2006 çözümünde "gezegen" kelimesinin tanımlarken bunun bir sonucu olarak bu kategoriyi geliştirmiştir. 11 Haziran 2008'de UAB'nin "plütoid" için resmî açıklaması şu şekildedir:

Plütoidler, Güneş'in çevresinde ana ekseninin yarısı Neptün'ünkinden büyük bir yörüngede dönen ve kendi kütle çekiminin rijit cisim kuvvetlerini yenebilmesini sağlayacak yeterlilikte kütle ile hidrostatik dengeyi yakalayarak dairesele bir şekle sahip ve yörüngesinin çevresini temizlememiş gök cisimlerdir. Plütoidlerin uyduları ise kütle çekimlerinin belirlediği bir şekli sağlayacak yeterli kütleye sahip olsalar bile "plütoid" olarak sayılamaz.^[1]

Güneş Sistemi'ndeki cisimlerin şeklini gösteren Euler diyagramı.

Bu açıklamaya dayanarak plütoidler, cüce gezegenler ile Neptün ötesi cisimler kümeleri arasında bir kesişim kümesi olarak düşünülebilir. 2008'deki güncelleştirmeden beri sadece Plüton, Eris, Haumea ve Makemake cisimleri plütoid olarak sınıflandırılmıştır. 2007 Nisan'ında, 70'ten fazla cismin de bu sınıflandırmaya aday olabileceği duyurulmuştu.

Bir cüce gezegen olan Ceres'in durumu da 11 Haziran 2008'deki IAU0804 adlı raporda belirtilmiştir. Ceres, Mars ve Jüpiter arasındaki asteroit kuşağında yer aldığından plütoid değildir. Günümüzdeki bilimsel yaklaşım doğrultusunda Ceres, türünün tek örneğidir. Şu anda da Ceres benzeri cüce gezegenler kategorisini oluşturmak düşünülmemektedir.

Kaynaklar

1. News Release - IAU0804: Güneş Sistemi'ndeki Plüton benzeri nesneler için "plütoid" adı seçilmiştir