Sürtünme düğümleri
Sürtünme düğümleri. Kendinden daha kalın bir ip üzerine üçten fazla sarmal ile bağlanıp sıkıştırıldığında ince ipin uçlarından tutulup çekilince kalın ipi kuvvetli bir el gibi kaymadan tutan düğümler bu kategoriyi oluştururlar. Bu kategorideki düğümler sarmallarından tutularak ya da kalın ip boyu iteleyerek kolayca hareket ettirilebilirler ama uçlarından çekildiğinde harekete direnirler.
Bu iki yönlü özellikleri yüzünden sürtünme düğümleri hem ipe tırmanırken, hem de kurtarmada yük kaldırıp indirirken birçok amaçla kullanılırlar:
- uçlarından tutup kavradığı ipi çekmek için (tutanak)
- kazanılmış mesafeyi korumak için (basamak)
- bir hamle ilerledikten sonra düğümü daha sonraki noktaya kolayca ilerletmek için (adım) ki bir sonraki yer tutanak ve basamak olarak kullanılabilsin.
- düğüm itelenmezken kontrolsüz düşüş sözkonusu olursa, düşüşü bloke etmek / durdurmak için (fren)
- yüksekte kendini emniyete alırken en rahat konuma göre yardımcı iplerin boyunu kolay ayarlayabilmek için (kayış tokası gibi)
Bu kategorideki düğümlerin sarmal sayısı artırılarak üç sarmallı düğümlerden Ters kazık bağı, Çifte kazık bağı, ve Salıncak bağı temel alınarak geliştirildikleri söylenebilirler.
Bu düğümlerin toplam sarmal sayısı elin parmaklarına benzer ama sıkışıklık, gerginlik, hava durumu (rutubet, buz vs.) ve tırmanılan halatla çap farkına, yüzeyleri arasında sürtünme özelliklerine, düğümün atılışına, yükün hangi uçlara verildiğine bağlı olarak biraz değişebilir. Bu değişkenlerin kullanılacak ortamdaki şartlarda denenmiş olmaları gerekir.
Alfabe sırasıyla sürtünme düğümlerinin kısaca bağlanışları ve resimleri:
- Autoblock/Machard : Halka (uçları birbirine bağlı dirsek), tırmanılan halatı 5 sarar, uçları karabina tutar
- Çapraz Machard : Halka kenarları, tırmanılan halatı iki yandan çapraz 4 kez kesişerek sarar, düğümler dirsekten geçer, düğümlü dirseği karabina tutar
- Çözülmez bağ : Uç ip bedenini bir Çifte kazık bağı ile tutar, ilk iki döngü ilmeğin dışında, uç iç tarafta kalır. Birşeyleri deste halinde beraber tutmak için kullanılır.
- Bachmann : Karabinalı halka tırmanılan halatı ve karabina sırtını birlikte her iki yanıyla 4 kez sarar.
- Blakes : Uç tırmanılan halatı yukarı 4 sarar geri gelir, en alt sarmalın altından 2 yukarı geçip çıkar. Durdurma düğümü ile biter.
- Distel : Uç tırmanılan halatı yukarı 3 sarar geri gelir, aynı yönde alttan yukarı 1 sarar.
- Gerdirme bağı : Uç ip bedenini bir Çifte kazık bağı ile tutar, ilk iki döngü ilmeğin içinde, uç dış tarafta kalır. Çadır ipi gerdimek için kullanılır.
- Hedden : Dirsek tırmanılan halatı yukarı 3 sarar geri gelir, uçlar dirsek içinden çıkar.
- Klemheist : Dirsek tırmanılan halatı aşağı 3 sarar geri gelir, uçlar dirsek içinden çıkar.
- Knut : Uç tırmanılan halatı aşağı 5 sarar, sonuncu ip bedenini de sarar, sonra kendi altından 1 yukarı geçip çıkar.
- Michoacan-Martin : Uç tırmanılan halatı yukarı 5 sarar geri gelir, ip bedenini aşar ters yönde dolanıp alttan 1 yukarı geçip çıkar.
- Prusik: Dirsek uçları tırmanılan halatı dirsek içinde 3 kez sarar, uçlar birlikte ortadan çıkar.
- Sarkıt bağı : Uç tırmanılan halatı yukarı 6 sarar geri gelir, ip bedenini üstten yukarı geçip 1 sarar, ip bedenini takiben çıkar.
- Schwabisch : Uç tırmanılan halatı yukarı 4 sarar geri gelir, alttan yukarı 1 sarar, ip bedeniyle birlikte çıkar.
- Todd-Kramer : Uç tırmanılan halatı aşağı 5 sarar, sonuncu ip bedenini de sarar, sonra kendi altından 1 aşağı geçip çıkar.
- Valdotain : Tırmanılan halatı aşağı 3 kez sarar, sonra her iki uçla kesişip, 3er kez daha kesişerek aşağı sarar, uçları karabina tutar.
- Yelkenci bağı : Uç tırmanılan halatı yukarı 5 sarar geri gelir, ip bedenini aşar, aynı yönde bir sarar,ip bedenini yarı dolanıp ters yönde yarım sarar, ilk sarmal altından 1 yukarı geçip çıkar.
Tırmanma dışı işler için :
- Farimond : Aşağı gelen halatın uç dirseği yukarı giden halatı 2 sarar, uç ilmeğini dirsek gözünde sıkıştırıp kilitler
- Sibirya bağı : Aşağı gelen halatın ucu yukarı giden halatın etrafında bir foralı Kropi bağı oluşturur; eldivenle bağlanabilir. Atı ağaca kolay çözülür bağlamak için kullanılır.
- Autoblock
- Bachmann
- Bellunese
- Blakes
- Çözülmez bağ
- Distel
- Gerdirme bağı
- Hedden
- Klemheist
- Knut
- Michoacan-Martin
- Prusik
- Sarkıt bağı
- Schwabisch
- Todd-Kramer3
- Todd-Kramer5
- Valdotain-VT
- Valdotain-XT
- Farimond
- Sibirya bağı
- Yelkenci bağı
Kaynakça
- http://www.paci.com.au/downloads_public/knots/14_Report_hitches_PBavaresco.pdf Ropes and Friction Hitches used in Tree
|