Salep
Salep (Türkçe: salep; Farsça: ثعلب, saalab; Arapça: سحلب, saḥlab; Arnavutça: salep; Azerice: səhləb; İbranice: סַחְלֶבּּ, saḥleb; Yunanca: σαλέπι, salepi; Sırp, Makedon ve Boşnak dillerinde; салеп, salep), Orchidaceae (orkideler) ailesinin birçok türünün toprak altı yumrularından elde edilen toz ve bundan üretilen içecek. Ayrıca orkide türlerine Anadolu'da verilen genel ad. Salepgiller familyasından; tel köklü otsu bir bitkidir. Kökünde 2 tane yumru vardır. Bu yumrular nişasta benzeri polisakkarit glucomannan ismi verilen bileşikler içerir. Gövdesi, dik ve silindirimsidir. Çiçekleri salkım veya başak şeklindedir.
Kullanımı ve faydaları
Osmanlıdan bu yana iddia ve ifade edilen birtakım faydalarının varlığı söylenegelse de içerdiği müsilaj yapısında maddelerden kaynaklı öksürük dindirici etkisi dışında tıbben kanıtlanmış bir etkisi yoktur. Özellikle afrodizyak (cinsel istek arttırıcı) etkisi kesinlikle bilimsel bir söylem olamaz. Fakat salep, tarçınlı hazırlandığında tarçının cinsel gücü arttırıcı özelliği olmasından dolayı cinsel gücü arttırabilir. Müsilaj (suyla şişen maddeler) içeren her gıda kabız engelleyici olarak düşük bir etkiye sahiptir.
- Göğsü yumuşatır.
- Öksürük ve bronşitte faydalıdır.
- Pekliği giderir.
- Basur memelerinde faydalıdır.
- Zihni çalışma gücünü arttırır.
- Kalbi kuvvetlendirir.
- Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar.
- Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur.
- Vücudun ısınmasını sağlar.
- Cinsel gücü artırır.
Salep borsası Burdur'un Bucak ilçesindedir. Tüm Türkiye'deki salepler burada alınıp satılmaktadır.
Hazırlama
Salep bitkisinin kökü mevsiminde toplanır. Bir süre kurutulduktan sonra toz haline getirilir. Daha sonra isteğe göre tarçınla harmanlanır. Sütle birlikte kazanlarda uzun süre kaynatılır ve hazır hale getirilir.
Kullanılan yeri köklerindeki yumrularıdır. Yurdumuzda birçok çeşidi vardır. Salep yumruları müsilaj, glikoz ve uçucu bir yağ taşır. İçerdiği en önemli madde glikomannandır. Su ve sütle birlikte kullanıldığında şiştiği için yaygın bir şekilde dondurma hammaddesi olarak kullanılır.
Özellikle Maraş Dondurması olarak bilinen dondurmaya tat ve koku kazandıran, dünyada sadece Kahramanmaraş'ın dağlarında yetişen bir orkide türünden[1] elde edilen saleptir.
Notlar
- ↑ Kahramanmaraş'ın dağlarında toplanmadan dolayı orkide türleri son derece azalmıştır.
| ||||||||||