Salih Bozok
| Salih Bozok | |
|---|---|
 | |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 2., 3., 4., 5. ve 6. dönem milletvekili | |
| Görev süresi 11 Ağustos 1923 - 25 Nisan 1941 | |
| Seçim Bölgesi | 1923 – Yozgat 1927 – Yozgat 1931 – Bilecik 1935 – Bilecik 1939 – Bilecik |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1881 Selanik, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 25 Nisan 1941 (60 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi |
| Eşi | Pakize Bozok (önceki esi = Düriye Bozok) |
| Çocukları | Cemil Bozok (1907-1994), Sabiha Bozok-Yenen (1909-1993) Muzaffer Bozok(1920-2006) |
| Bitirdiği okul | Harp Okulu |
| Mesleği | Asker |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Osmanlı (1905-1919) Türkiye (1919-1926) |
| Hizmet yılları | 1905-1926 |
| Rütbesi | Yarbay |
| Çatışma/savaşları | Balkan Savaşları I. Dünya Savaşı Türk Kurtuluş Savaşı |
| Ödülleri | İstiklâl Madalyası |
Salih Bozok (1881, Selanik - 25 Nisan 1941, İstanbul), Türk asker ve siyasetçi. Mustafa Kemal Atatürk'ün yaveri ve arkadaşı.
Hayatı
Mustafa Kemal Atatürk'ün mahalle ve okuldan arkadaşı, yaşça da akranıydı. Harp Okulu'nu aynı yıl bitirdiler. Kendisi jandarma sınıfına seçildi, Mustafa Kemal ise Harp Akademisi'ne devam ederek kurmay oldu. Mustafa Kemal Paşa tarafından Milli Mücadeleyi başlatmak üzere Anadolu'ya geçmeden önce ve Suriye Cephesi'nde bulunduğu sırada başyaver olarak yanına çağrıldı. Sürekli beraberlik böyle başladı. Mustafa Kemal Meclis Başkanı iken Meclis Başkanlığı Yaverliği, Mustafa Kemal Atatürk Cumhurbaşkanı seçildikten sonra Cumhurbaşkanlığı Yaverliği yaptı.
Yarbay rütbesinde emekliye ayrıldıktan ve TBMM 2. Dönem'de (o dönemdeki adı Bozok olan Yozgat'tan) milletvekili seçildikten sonra da Mustafa Kemal'in yakınında kaldı. 4. Dönem'e kadar Yozgat ve daha sonraki dönemlerde Bilecik milletvekili seçildi.
Mustafa Kemal Atatürk'ün ölümü üzerine, "Başkomutan yaversiz gidemez!" diyerek uzun süredir planladığı gibi kalbine kurşun sıkarak intihar teşebbüsünde bulundu. Söz konusu bu intiharın da son sahne olarak kullanıldığı, Zülfü Livaneli tarafından senaryosu yazılarak yönetilen Veda filminde ise; Gazi Mustafa Kemal Atatürk ile Salih Bozok'un yakın ilişkisi, dostlukları ve birlikte verdikleri mücadele dolu yıllar beyaz perdeye aktarılmış; Atatürk'e dair sade ama etkili bir sinema çalışması olarak tarihe not düşmüştür. Kurşunun kalbini sıyırması nedeniyle hayatta kaldı. Atatürk olmadan geçen kısa yaşamında milletvekilliği yaptı ve 25 Nisan 1941 tarihinde vefat etti.
Mustafa Kemal Atatürk ile olan dostluğu
Atatürk'le dostlukları eskiye dayanmaktadır. O da Atatürk gibi, Selanik doğumlu. Yaşları da yakın. Selanik'ten mahalle komşulukları, hatta uzaktan akrabalıkları var. İlk subaylık yıllarında beraberler. 1908'de hürriyetin ilanından sonra yolları yine Selanik'te kesişiyor. Atatürk'ün onu daha o yıllardan "ömür boyu yoldaş" olarak seçtiğini gösteren ilginç bir sahne vardır :
Selanik'te meşhur Olimpos Gazinosu'nda oturdukları bir akşam, Mustafa Kemal sofradaki dostlarına ileride nasıl iktidara geleceğini anlatır. Sonra da orada bulunanlara gelecekteki görevlerini açıklar. Masadakiler; Fuat Bulca, Nuri Conker, Fethi Okyar ve Salih Bozok hayretle izler onu. Herkese görev bölümü yapıldıktan sonra, sıra Bozok'a gelince, Salih der seninle hiç ayrılmayacağız. "Seni kendime yaver yapacağım." Masadakiler sorar:
"Peki sen ne olacaksın?"
Yanıt kısadır:
"Ben, size bu görevleri verecek adam olacağım."
Eserleri
- (Cemil S. Bozok), Hep Atatürk'ün Yanında, Çağdaş Yayınları, İstanbul 1985.
- (Can Dündar), Yaveri Atatürk'ü Anlatıyor, Doğan Kitapçılık, İstanbul 2001.
Popüler Kültürdeki Yeri
Yönetmenliğini Zülfü Livaneli'nin yaptığı Veda adlı filmde Serhat Kılıç tarafından canlandırıldı.
Kaynakça
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
