Salman Rüşdi

Salman Rushdie

Salman Rushdie,(Hintçe:सलमान रश्दी, Okunuşu: Selman Rüşti) (d. 19 Haziran 1947, Bombay, Hindistan) Hint asıllı Britanyalı yazar ve romancı.

Romanlarının çoğu Hindistan'ı konu alır. Anlatımı, mit ve fantaziyi gerçeklik ile iç içe geçiren bir tarzdır. Bunun yanında Günter Grass, Mikhail Bulgakov gibi isimlerden de etkilenmiştir. Booker ödülü yanında birçok ödül sahibidir.

Salman Rushdie, Urduca ve İngilizce konuşan Müslüman bir ailenin oğlu olarak 1947'de (bağımsızlıktan iki ay önce) Bombay'da doğdu. 1961'de lise eğitimi için Birleşik Krallık'a gönderilen Rüşdi'nin ailesi, 1964'te diğer Müslümanlarla birlikte zorunlu olarak Pakistan'a göç etti ve Karaçi'ye yerleşti.

Cambridge'de tarih eğitimi gören Rüşdi, fantastik bir bilimkurgu denemesi olan ilk romanı Grimus (1975) ile eleştirmenlerin dikkatini çektikten sonra, Geceyarısı Çocukları (Metis, 2000) romanıyla (1981 Booker, 1982 James Tait Black, 1993 Booker of Bookers ödülleri) dünya çapında ün kazandı. Hindistan tarihi ve politikasına eleştirel yaklaşımı nedeniyle Hindistan'da yasaklanan bu romanı, bu kez Pakistan'da aynı akıbete uğrayan Utanç (Metis, 2005) izledi. Nikaragua anılarını aktardığı The Jaguar Smile'ın (1987, Jaguar Gülüşü, Pencere, 1989) ardından yazdığı The Satanic Verses (1988, Şeytan Ayetleri) ile 1988 Whitbread ödülünü kazandıysa da Müslümanlığa hakaret ettiği gerekçesiyle kitap Hindistan ve Güney Afrika'da yasaklandıktan sonra Humeyni tarafından yazar hakkında ölüm fetvası verildi.

Kasım 2005 ve Haziran 2008 tarihlerinde ABD'den Foreign Policy ve Birleşik Krallık'tan Prospect dergilerinin internet üzerinden okuyucu anketleri ile oluşturduğu Dünyanın ilk 100 entelektüeli listelerinde, 2005 yılında 10., 2008 yılında 23. sırada yer almıştır.

Şeytan Ayetleri tartışması

1989'da yayınlanan Şeytan Ayetleri romanı, İslam dini peygamberi Muhammed'e ithamda bulunduğu gerekçesiyle İslam dünyasından büyük tepkiler almış; Güney Afrika, Pakistan, Suudi Arabistan, Mısır, Somali, Bangladeş, Sudan, Malezya, Endonezya, ve Katar'da kitabın yayınlanması yasaklanmış; 14 Şubat 1989'da İran lideri Ayetullah Ruhullah Humeyni tarafından fetva verilerek^[1] Rüşdi'nin başına üç milyon Amerikan doları ödül konmuştur. Dünyanın birçok ülkesinde aleyhinde yapılan kitlesel gösteriler Şubat 1989 gündemini oluşturmuştur.

Bunu takip eden yıllarda da çeşitli ülkelerde kitabın çevirmen ve yayıncı kuruluşlara yönelik saldırılar olmuştur. 1998'de İran, Birleşik Krallık ile ilişkilerini düzeltmeye yönelik bir adım olarak Salman Rüşdi hakkında aldığı ölüm cezası kararından vazgeçmişse de İran dini lideri Ali Hamaney 2005'te fetvayı sadece veren kişinin kaldıracağını, ancak bu kişinin yani Humeyni'nin 1989'da öldüğünü ifade etmiştir.

Başlıca eserleri

Grimus (1975)
Geceyarısı Çocukları (1981)
Utanç (1983)
Jaguar Gülüşü: Bir Nikaragua Yolculuğu (1987)
Şeytan Ayetleri (1988)
Harun ve Hikayeler Denizi (1990)
Hayali Vatanlar: Makale ve eleştiriler, 1981-1991 (1992)
Doğu, Batı (1994)
Mağribinin Son İç Çekişi (1995)
Ayakların Altındaki Toprak (1999)
Öfke (2001)
Soytarı Şalimar (2005)

Dış bağlantılar

Humeyni'nin Salman Rüşdi fetvası: Fundamentalist söylemler (Qantara.de)
Salman Rüşdi'nin şövalye unvanı alması: Kuklalar yine yanıyor (Qantara.de)
Yorum: Salman Rüşdi'ye şövalyelik unvanına tepkiler (Qantara.de)

Kaynaklar

↑ Şövalye Rüşdi'yi öldürene ödül

Man Booker Ödülü Sahipleri

1960–1969	P. H. Newby (1969)

1970–1979	Bernice Rubens (1970) • V. S. Naipaul (1971) • John Berger (1972) • James Gordon Farrell (1973) • Nadine Gordimer / Stanley Middleton (1974) • Ruth Prawer Jhabvala (1975) • David Storey (1976) • Paul Scott (1977) • Iris Murdoch (1978) • Penelope Fitzgerald (1979)

1980–1989	William Golding (1980) • Salman Rushdie (1981) • Thomas Keneally (1982) • John Maxwell Coetzee (1983) • Anita Brookner (1984) • Keri Hulme (1985) • Kingsley Amis (1986) • Penelope Lively (1987) • Peter Carey (1988) • Kazuo Ishiguro (1989)

1990–1999	A. S. Byatt (1990) • Ben Okri (1991) • Michael Ondaatje / Barry Unsworth (1992) • Roddy Doyle (1993) • James Kelman (1994) • Pat Barker (1995) • Graham Swift (1996) • Arundhati Roy (1997) • Ian McEwan (1998) • John Maxwell Coetzee (1999)

2000–2009	Margaret Atwood (2000) • Peter Carey (2001) • Yann Martel (2002) • DBC Pierre (2003) • Alan Hollinghurst (2004) • John Banville (2005) • Kiran Desai (2006) • Anne Enright (2007) • Aravind Adiga (2008) • Hilary Mantel (2009)

2010–	Howard Jacobson (2010) • Julian Barnes (2011) • Hilary Mantel (2012)

This article is issued from Vikipedi - version of the 12/10/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.