Suudi Arabistan'daki Yahudilerin tarihi

Başlığın diğer anlamları için Arap Yarımadası'ndaki Yahudilerin tarihi (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Bugün itibariyle Suudi Arabistan haritası.

Suudi Arabistan'daki Yahudilerin tarihi antik çağlardan bu yana bugün Suudi Arabistan'da bulunan topraklar üzerindeki Yahudi tarihi anlamına gelmektedir.

Antik çağ

Günümüz Suudi Arabistan'daki Yahudilerin varlığıyla ilgili bilgiler Süleyman Mabedi dönemine kadar dayanır. Arap Yarımadası'na gerçekleşen ilk ciddi göç 2. yüzyılda gerçekleşti. 6. ve 7. yüzyılda ise Hicaz'da hatırı sayılır büyüklükte bir Yahudi nüfusu bulunmaktaydı. Dhu Nuwas ve Abu Karib Asad gibi Yahudi sempatizanı liderlerin bulunduğu Medine'nin çevresinde yaşıyorlardı.^[1] Dhu Nuwas, halkı Yahudileştirmek için agresif tavırlarıyla tanınıp, Yahudilere zulmettiği için Hıristiyanlara zulmetmiştir.

Hicaz Yahudileri başta şarap olmak üzere ticaretle uğraşıyorlardı. Aynı zamanda başta Aden ve Hadramaut olmak üzere Yemen'de de bir Yahudi cemaati gelişiyordu ve bu cemaat yakın zamana kadar ayakta kalmayı başardı. Yarımadanın kuzeyinde de Yahudilerin mevcut olduğu yerleşim birimleri bulunmaktaydı.

Medine kabileleri

Hicaz bölgesi kırmızı sınırlarla belirtilmiştir.

İslam öncesi Arap Yarımadası'nda Hicaz bölgesinin Yahudi nüfusunu oluşturan üç ana cemaat vardı; bunlar Banu Nadir, Banu Kaynuka ve Banu Kureyze idi. Banu Nadir isimli kabile Muhammed'e karşı hüsumet besliyordu ve bu kabilede ölümler gerçekleşti. Diğer Yahudi kabileleri ise İslam hakimiyeti altında nispeten huzur içinde yaşadılar.

Diğer Arap Yahudi kabileler

Muhammed döneminde Arap Yarımadası'ndaki diğer Yahudi kabileler:

• Banu Awf
• Banu Harith
• Banu Jusham
• Banu Alfageer
• Banu Najjar
• Banu Sa'ida
• Banu Shutayba^[2]

İslam hakimiyeti altında

7. yüzyılda İslam'ın yükselişiyle Yemen'deki Yahudi nüfusuna karşı tavırlar git gide şiddetlenmeye başladı.

Zimmi statüsünde olan Yahudiler korunan halklardandı. Zimmiler zekat ödemek zorunda olmayıp daha düşük bir vergi olan cizye ödüyorlardı, askerlik yapmaları, insanları din değiştirmeye ikna etmeleri ve Müslümanlık hakkında kötü konuşmaları yasaktı.

Bugün Suudi Arabistan'ın bulunduğu topraklarda Yahudi kalmamıştır. Bölgede İslam'ın yayılışından sonra bile Yahudilerin nüfusunda artış görülmüşse de 16.yy'ın ortalarına doğru Hicaz'da hiç Yahudi kalmadı.

Tudela'lı Benjamin'in seyahati

Seyahat rotası.^[3]

Uzak diyarlardaki Yahudi cemaatleri hakkında bilgi sunan Tudela'lı Benjamin'in tarihi seyahati 1165 - 1173 yılları arasında gerçekleşti ve bu diyarlar arasında Suudi Arabistan da bulunmaktaydı. Seyahatnamesindeki haritalardan birinde Yahudi cemaatlerinin bulunduğu Tema ve Hayber şehirlerinde durduğu gözükür.^[4] 629'da Muhammed ile Hayber Yahudileri arasında Hayber Muharebesi gerçekleşti. Seyahatine Kutsal Topraklara hacca giderek başladı.^[5] Oraya yerleşmeyi umut etmiş olabilir fakat seyahatinin sebepleriyle ilgili çelişkiler bulunmaktadır. Dini sebeplerin yanı sıra maddi sebeplerin de motive edici bir güç olduğunu düşünenler vardır. Öte yandan Kutsal topraklara gitmek isteyen Yahudilerin hangi rotayı kullanmaları gerektiğini gösteren bir katalog da yaratmak istemiş olabilir.^[6] "Uzun yol"dan gidip sıkça duraklamış, insanlarla tanışmış, yerleri ziyaret etmiş ve Yahudilerin meslekleriyle ilgili ve demografik bilgiler toplamıştır.

Benjamin'in raporlarına göre "El Katif"te bir Yahudi cemaati bulunmaktaydı,^[7] bu yer bugün Arap Yarımadası'nın kuzeyindeki Al-Hufuf (Arapça: الهفوف) şehrinde bulunur.

Ayrıca bakınız

• Arap Yarımadası'ndaki Yahudilerin tarihi
• Arap Yahudileri
• Babil Sürgünü
• İslam hakimiyeti altındaki Yahudilerin tarihi
• İslam ve antisemitizm
• Yahudilerin Arap topraklarından toplu göçü
• İslam ve Yahudilik
• Mizrahi

Kaynakça

1. Ha-Redeye, O.: "Rescuing the Oppressed Doesn't Just Spoil War", The Journal of Scriptural Reasoning, (2009) 8(1).
2. Stillman passim.
3. "PDF: The Itinerary of Benjamin of Tudela trans. Nathan Marcus Adler. 1907: Includes map of route (p. 2) and commentary.". teachittome.com. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160414052704/http://www.teachittome.com/seforim2/seforim/masaos_binyomin_mitudela_with_english.pdf. 
4. "Map Image:Benjamin of Tudela route.jpg: "The Travels of Benjamin of Tudela" from The Itinerary of Benjamin of Tudela trans. Nathan Marcus Adler. 1907: Includes map of route (p. 2) and commentary.". Wikipedia map. http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Benjamin_of_Tudela_route.jpg. 
5. Shatzmiller, Joseph. "Jews, Pilgrimage, and the Christian Cult of Saints: Benjamin of Tudela and His Contemporaries." After Rome's Fall: Narrators and Sources of Early Medieval History, p. 338. University of Toronto Press: Toronto, 1998. 
6. Shatzmiller, Joseph. "Jews, Pilgrimage, and the Christian Cult of Saints: Benjamin of Tudela and His Contemporaries." After Rome's Fall: Narrators and Sources of Early Medieval History, p. 347. University of Toronto Press: Toronto, 1998. 
7. Josephine Bacon. Consultant editor: Martin Gilbert. "From Abraham to the Destruction of the Second Temple": The Illustrated Atlas of Jewish Civilization, pp. 30-31. Quantum Books. London, 2004. 

• Salibi, Kamal (1985) The Bible Came from Arabia London: Jonathan Cape
• Stillman, Norman. Jews of Arab Lands, Jewish Publications Society, 1979.
• New Standard Jewish Encyclopedia, 1992, Encyclopedia Publishing, "Aden", "Arabia", "Hadramaut"
• Arabia (eretzyisroel.org

Tudela'lı Benjamin'in seyahatleri ve tarihi

• Benjamin of Tudela. The Itinerary of Benjamin of Tudela: Travels in the Middle Ages. trans. Joseph Simon. Pangloss Press, 1993. ISBN 0-934710-07-4
• The Itinerary of Benjamin of Tudela. trans. Marcus Nathan Adler. 1907: includes map of route (p. 2) and commentary.
• Benjamin of Tudela çalışmaları – Gutenberg Projesi
• Shatzmiller, Joseph. "Jews, Pilgrimage, and the Christian Cult of Saints: Benjamin of Tudela and His Contemporaries." After Rome's Fall: Narrators and Sources of Early Medieval History. University of Toronto Press: Toronto, 1998.
• Jewish Virtual Library: Benjamin of Tudela.