Swansea

Koordinatlar: 51°37′N, 03°57′W

Swansea
Dinas a Sir Abertawe

Swansea Manzarasi
Slogan: Floreat Swansea
Galler Ülkesi içinde Swansea
Koordinatlar: 51°37′K 03°57′B / 51.617°K 3.95°B / 51.617; -3.95
Ülke Birleşik Krallık Birleşik Krallık
Kurucu Ülke Galler Galler
Kontluk Swansea City and County
Sehir statüsü 1969
Yüzölçümü
 - Toplam 378 km2 (145,9 mi2)
Zaman dilimi GMT (0)
 - Yaz (YSU) BAZD (-1)
İnternet sitesi: www.swansea.gov.uk

Swansea ((/ˈswɒnzi/ swon-zee; Galce: Abertawe [abɛrˈtauɛ]))[1], Birleşik Krallık'ta güney Galler Ülkesi'nde, eskiden Glamorgan kontluguna bağlı ve şimdi kendi adı altında Swansea Şehir ve Kontlugu yöresel idaresine bağlı, Atlantik Okyanusu kıyısında bir büyük liman ve sahili olan ve şehir statusu tasiyan bir idare ve yerlesim merkezidir. Galce adı Abertawe olup Tawe Nehri ağzı anlamındadır. Swansea'nin bağlı olduğu vilayet Swansea kentsel alanını kapsadığı gibi, çok tanınmış bir kırsal tabiat alanı olan Gower Yarımadası ile kırsal Lliw tepelerini de kapsamaktadir. Swansea şehir olma statüsünü 1969da, şimdiki Krallık veliahti Prens Charles'in Galler Prensi olarak atanması sırasında bir şeref olarak almıştır.[2] 1982 ise Swansea yöresel idaresinin başkanına Lord Mayor unvanı taşıma şerefi verilmiştir.[3]

Önceleri bir ufak kasaba ve liman olan Swansea 18. yüzyılda ve 19. yüzyılda Sanayi Devrimi sırasında çok büyük gelişme gösterip, gayet çok hızla büyük bir işçi sınıfını barındıran bir nüfus merkezi ve istihdam sağlayan ağır sanayi merkezi olmuştur. Fakat 20. yüzyılda Birleşik Krallığın ağır sanayisinin çöküp, en sonunda hemen hemen ortadan kalkması ile özellikle Swansea (ve orada bulunan Aşağı Swansea Vadisi) bir endüstriyel harebe alanına dönmüştür. II. Dünya Savaşı'nda da o zamanlar halen bulunan ağır sanayi tesisleri dolayisıyla Swansea büyük Alman uçak bombardıman hücumlarına hedef olmuş ve şehir merkezi yerle bir olmuştur.

Swansea şehir merkezi II. Dünya Savaşı'ndan sonra yenilenmeye başlamıştır. Şehir merkezinde bulunan Marina, Glynn Vivia Sanat Galerisi, Swansea Müzesi, Dylan Thomas Merkezi, Çevre Merkezi ve (Avrupa'daki kapalı pazardan en buyuklerinden biri olan) Kapalı Pazar hep 20. yüzyıl ikinci yarısında yapılan binalar arasındadır. 1978de Quadrant kapalı alışveriş merkezi, 1982'de St David Merkezi, 1970de BT Kulesi, 1976da Alexandra House binası, 1982de Vilayet İdare Merkezi, 2005de Ulusal Sahil Müzesi yapılıp açılmışır. Swansea halen yenilenip gelişme göstermektedir.

Tarihçe

Swansea arkeolojik bakımdan Gower Yarımadası'nda bulunan tarih-öncesine ait kalıtlar ve şehir içinde bulunmuş olan Roma zamanı kalıtlar dolayısıyla eski bir yerleşke olduğu sanısı doğurmakta ise de sehrin Vikingler tarafından Güney Galler'de kurulan bir sahil yerleşkesi olduğu adından anlaşılmaktadır. Bir Viking ismi olan "Sven"'in biraz yanlış söylenimi olan "Sweyn" ile eski Norse diline göre "körfez" olan "sey"'den oluşup Svewn'in körfezi anlamına geldiği iddia edilmekte ve böylece şehrin isminin söyleniminin 'svan-si' değil, 'svans-i' (ˡswɒnzi') olması gerektigi bildirilmiştir.[4] Şehrin Galce ismi olan "Aber Tawy" ise 13. yüzyılda yazılmış Galce şiirlerde ilk defa kullanılmıştır.

Normanlar İngiltere'yi zaptettikten sonra Gower adı ile bir Galler Sınırı için lordluk bölgesi ihdas etmişlerdir. Bu bölgenin baş kasabası olarak Swansea seçilmiş ve Galler'de ilk olarak kasaba/belde olma beratları Swansea'ye verilmiştir. Şehrin modern isminin bir şekli olan 'Sweynesse' ise ilk defa 1158-1184 arasında 3. Warwick Baronu William de Newburgh'a verilmiş bir beratta görülmektedir. Bu berata göre Swansea'nin statüsünün "belde (borough)" olduğu ve bu kasabda yaşayanların da "beldeli (burgess)" olmaya hak kazandıkları kabul edilmektedir. 1215de Kral John tarafından verilen ikinci bir berata göre ise beldenin ismi "Sweyneshe" olarak görülmektedir. Bu dönemden elde kalmış olan kasaba mühüründe ise kasabanın adı "Sweyse" olarak verilmiştir.[5]

1550ye kadar Swansea'nin limanı İngiltere'ye Galler'in içlerinde bulunan madenlerden çıkarılıp getirilen kömür ve çok büyük miktarlarda tarım topraklarını iyileştirmek için kullanılmak üzere, kireç taşı göndermek için liman terminali olmuştur. Bu sıralarda İngiltere'de Batı Bölgesi, Cornwall ve Devon sahilleri ile geliştirilen ticari bağlantılar ve mahalli kömür bulunması, Swansea'de büyük bakır arıtım ve üretim fabrikalarının açılmasına imkân sağlamıştır.

1720'de bile Swansea'de çok sayıda dışarıdan deniz yoluyla getirilen bakır cevherini işleyip arıtılmış bakır üreten fabrikalar bulunmaktaydı. Bunu takiben Gower yarımadasından başlayarak ta Güney Galler ülkesinin vadilerinin içlerine kadar birçok yerde kömür madenleri açılmaya başlamış ve maden cevheri arıtmacılığı Swansea'de diğer metallara da yayılmıştır. Sonraki bir 150 yılda Swansea'de bakır üretimi yanında, arsenik üretimi, çinko üretimi, kalay üretimi ile kalaylı teneke ve seramik üretimi üzerinde birçok fabrika faaliyete geçmiştir. Bu fabrikalarda çalışmak üzere Swansea'ye gelip yerleşen işçiler ile 17. yüzyılda, 1801'e kadar, şehrin nüfusu %500 artış göstermiş ve artış hızı azalmakla beraber Swansea'nin 19. yüzyılda büyümesi devam etmiştir. Bu gelisme 1880li yıllarda İngiltere'de işlenen bakırın %80 Swansea'de üretilmesi zirvesine kadar devam etmiştir. Ancak sonra metal arıtma sanayilerinde gerileme başlamış ve 20. yüzyılın başlarında bir çöküme dönüşmüştür. Bu yüzyılın ikinci yarısında Swansea'nin eski fabrikaları kapanmıştır; özellikle Aşağı Swansea Vadisi bir endüstriyel mezarlık gibi fabrika kalıntılarıyla ve onlarin maden cevherini işledikten sonra geriye bıraktıkları dağlar gibi artık maddelerle dolu bulunmaktaydı.

Bu nedenle de Swansea limanı da atıl kalmıştır. Şu anda Swansea'nin eski limanındaki Kuzey Doklari Tawe Parkı; Güney Dokları Marina olmuştur. Limanın ancak şehir dışında bulunan kısımları eskisine nazaran çok küçük hacimde liman hizmetleri görmektedir.

İkinci Dünya Şavaşı da Swansea için bir başka gerçek yıkıma yol açmıştır. Swansea'nin İngiltere'nin savaş gücüne, özellikle metal üretimi dolayısıyla, yaptığı büyük katkılar nedeniyle, Alman hava kuvvetleri şehre ve limana birkaç büyük bombardıman hücumu yapmış ve şehri ve limanı yerle bir etmeye çalışmıştır. Bu nedenle şu anda Swansea'de eski binalar az bulunmakta ve Swansea şehri 1950lerde ve daha sonra yapılan binalar ile dolu bulunmaktadır.[6]

Demografi

Swansea'de oturanların nüfusu, Birleşik Krallık 2001 Nüfus Sayımı verilerine Yöresel İdare alanında 228.100, yöresel idarenin kentsel alanında 169.880 ve geniş kentsel alanda 270.506 olarak tespit edilmiştir. Buna gore Swansea Birleşik Krallık'taki kentsel alanlar içinde 34üncü sıradadır.[7]

Coğrafik konum

Swansea'nin üç tarafı (kuzey, güney ve batısı) denizle çevrilidir: "Loughur Nehri" halici, Swansea Körfezi ve Bristol boğazı. Yöresel idare alanı 4 coğrafi bölge halinde incelenebilir:

Ulaşım

Swansea'nin gelişmesi Atlantik Okyanusu'nun gelgit gösteren denizine karşı doklarla donatılmış limana dayanmıştır; ama 20. yüzyılda deniz ulaşımı azalmış ve eski doklar kapatılmıştır. Şimdi Swansea'nin denize daha yakın tarafında limanı bulunmakta; bu limanda üç tane yüzer dok ve bir İrlanda feri terminali vardır. Swansea Dokları kompleksinin sahibi ve işleticisi özel "Associated British Ports" şirketidir. Limanda genel olarak büyük hacimli tarım maddeleri, kömür, çelik ve kereste kargoları işlem görmektedir.

Şehirdeki eski güney doklarında 410 tekne alan yeni Swansea Marinasi yapılmıştır. Tawe Nehri ağzında da 210 teknelik bir başka marina alanı bulunmaktadır. Atıl Prince of Wales dokları da marinaya dönüştürülmektedir.

M4 otoyolu Swansea'den geçmekte ve şehre 44-47 numaralı 4 kavşakla bağlıdır. A48 ana karayolu şehrin kuzeyinden geçip şehri batıya ve doğuya bağlar. A483 ve A4067 numaralı anayollar da kuzeyle bağlanti sağlarlar.

Şehiriçi otobüs işletmesi çoğunlukla özel First Cymru şirketi tarafından sağlanır. Swansea şehre özel otomobil girişlerini azaltmak için bir Park-et-otobüse-bin sistemi uygulamakta; varoşlarda özel büyük bir otopark; bu oto parkdan şehir merkezine özel bir otobüs hattı ve günlük bileşik park etme ve otobüs bileti sağlamaktadır.

Swansea, batı ve güney Galleri bağlayan X40 şehirlerarası otobüs hattı üzerindedir ve National Express otobüs şirketi Swansea'yi Birleşik Krallığın ana şehirlerine ve Londra hava alanlarına bağlayan otobüsler işletmektedir.

Swansea demiryolu istasyonu Cardiff, Newport ve Londra hattı üzerindedir. Ayrica orta Galleri ve kuzey Galleri bağlayan demiryolu hatlar bulunmaktadır.

Swansea için uçak servisleri gereksimi Cardiff Uluslararası Havaalanı tarafından karşılanmaktadır. Gower Yarımadasında ufak bir hava alanı bulunmaktadır; bunun genişletilmesi için yapılan girişimler halk tarafından büyük protestolara yol açmıştır.

Ulaşımda çevre sorunlarına Swansea Yerel İdaresi çok önem vermektedir. Kırsal alanlarda dört değişik parkurla sırf bisikletler için yol sistemi yapılmıştır. Ayrıca şehir merkezinde kişileri bir yerden diğerine götürmek için bisiklet şekilde işletilen City Cruiser kiralık taşıyıcılar hazırlatmıştır. Şehre otomobil girişini önlemek için kurulan Park-et-otobüse-bin sistemi için sadece otobüs tarafından kullanılan Fabian Yolu adlı bir yol ve bu yol için nehri geçen özel bir köprü yapılmıştır.

Ekonomi

Swansea 18. yüzyıldan itibaren, özellikle bakır için, madencilik ve metal arıtım için üretim merkezi olarak gelişmiştir. 1880lerde İngiltere'ye ithal edilen bakır cevherinin %60i Swansea limanına gelip Aşağı Swansea Vadisi üretim fabrikalarında işlenmekteydi. Ancak İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra bu ağır sanayi ve liman çökmştür. Savaş sonrası yıllarda Swansea Birleşik Krallığın diğer eski ağır sanayi merkezleri ile birlikte post-sanayi sistemine girmiş ve ekonomisinde 'hizmet sektörü ağırlık kazanmıştır.

Şu anda Swansea'deki önemli ekonomi sektörleri eğitim ve sağlık hizmetleri ağırlıklı amme idaresi ve hizmetleri, dağıtım, otelcilik ve lokantacılık ağırlıklı turist ağırlama hizmetleri, bankacılık, finans ve sigortacılık hizmetleridir. Swansea devlet sektörü içinde Otomobil Sürücülük ve Vasıta Lisanslama Ajansı'nın merkezi olarak bilinmektedir. Şehirde özel sektöre ait büyük istihdam merkezleri telefonla satış ve servis merkezleri, ticari ikmal için ofis arkası hizmetler ve küçük ve orta hacimli ve taşeroncu üretim olmaktadır. Swansea ekonomisi, ülkede diğer taşra şehirlerinde olduğu gibi, ana ust-idareye değil branş idaresine bağlı olduğu için yüksek işletmeci kolunda istihdam pek az bulunmaktadır. Bu nedenle Swansea'de gerçek ortalama gelir Güney İngiltere, hatta Galler başkenti Cardiff, gelir ortalamasının çok altında kalmaktadır.

Kültür ve spor


Yüksek eğitim

Swansea'de iki üniversite bulunmaktadır.

Swansea Üniversitesi kampüsü Swansea Körfezi kıyısında Singleton Park'dadır. Üniversitenin mühendislik bölümü mühendislik tasarımlarında komputer kullanımında öncülük yapmıştır. Fizik, Tarih, Almanca ve Kompüter Bilimleri bölümleri de en son resmî üniversite araştırma değerlendirilmesinde araştırma açısından mükemmel olarak nitelendirilmişlerdir.

Swansea Metropoliten Üniversitesi eski West Glamorgan Öğretmen Eğitim Koleji adında olup, önce Wales Üniversitesi'ne bağlı lisans eğitimi yapan yüksek öğretim enstitüsüne dönüştürülmüş ve Ocak 2008de ise yeni ismi ile kendi adina lisans ve lisans üstü diplomaları verme hakkı verilerek Birleşik Krallığın en yeni üniversitesi olmuştur. Bu üniversite bir uygulamalı güzel sanat olan "mimarî renkli cam yapımı" üzerinde isim yapmıştır.

Kardeş şehirler

Halen Swansea Şehri ve vilayetinin üç Avrupa şehiriyle kardeş şehir bağlantısı bulunmaktadır:

Şu şehirlerle özel uluslararası bağlantılar vardır:

Şu şehirlerle özel uluslararası dostluk ilişkileri yürutulmektedir:

Resimler

Kaynakça

  1. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Swansea
  2. ↑ London Gazette, issue no. 44986, 12 December 1969
  3. ↑ London Gazette, issue no. 48932, 25 March 1982
  4. ↑ Glanmor Williams, ed. (2007-07-26). Swansea, An Illustrated History. Christopher Davies. ISBN 0-7154-0714-7.
  5. ↑ "Swansea Timeline". =Genuki. 26 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140826114724/http://www.genuki.org.uk/big/wal/GLA/Swansea/Timeline.html. Erişim tarihi: 2007-07-29.
  6. ↑ /swansea_blitz.shtml "Swansea's Three Nights Blitz". BBC. 2005-09-03. http://www.bbc.co.uk/wales/southwest/sites/local_history/page /swansea_blitz.shtml. Erişim tarihi: 2008-05-24.
  7. ↑ "Census 2001: Key Statistics for urban areas in England and Wales". ONS. 204. 4 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110804223610/http://www.statistics.gov.uk/downloads/census2001/ks_ua_ew_part1.pdf. Erişim tarihi: 2008-05-24.

Dış bağlantılar

Birleşik Krallık'taki şehirler
İngiltere
İskoçya
Galler
Kuzey İrlanda

Armagh · Belfast · Derry · Lisburn · Newry

This article is issued from Vikipedi - version of the 11/16/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.