Leeds

Koordinatlar: 53°47′59″K 1°32′57″D / 53.79972°K 1.54917°D / 53.79972; 1.54917

Leeds
Leeds

Leeds merkezi panoraması
İngiltere içinde Leeds
Koordinatlar: 53°47′59″K 1°32′57″D / 53.79972°K 1.54917°D / 53.79972; 1.54917
Ülke Birleşik Krallık Birleşik Krallık
Kurucu Ülke İngiltere İngiltere
Bölge Yorkshire ve Humber
Törensel Kontluk West Yorkshire Törensel Kontluğu
Metropoliten Tek-seviyeli-yerel-idare Leeds Şehri
Yüzölçümü
 - Kent 551,72 km2 (213 mi2)
Rakım 10 - 340 m (-1.105 ft)
Nüfus
 - Yoğunluk 1.380/km² (3.574,2/sq mi)
 - Şehir 770.800
  Tahmin
Zaman dilimi GMT (0)
 - Yaz (YSU) BAZD (-1)
Alan kodu 0113
İnternet sitesi: http://www.leeds.gov.uk/

Leeds Birleşik Krallık İngiltere ülkesinin kuzeyinde Yorkshire ve Humber bölgesinde olarak West Yorkshire törensel kontluğunda şehir statüsü olan bir yerleşkedir. Günümüzde tek-seviyeli-yerel-idare olan Leeds Şehri metropoliten bölgesinin de merkezidir.

Tarihçe

"Leeds" adını "Loidis" şeklindeki Kelt kökenli bir orman isminden almıştır. Bu "Loidis" ormanı 5.-7.yy arasında Kelt Elmet krallığı arazisinin çoğunu kaplıyordu. İlk İngiliz tarih yazarlarından olan "Bede" (673 –735) "Historia ecclesiastica gentis Anglorum (İngiliz Halkının Hristiyan Kilisesine İlişkin Tarihi)" adlı eserinde "Loidis" bölgesinden bahsetmiştir.[1]

Orta Çağlarda Leeds civarındaki tarımsal alanların gereksimlerini karşılayan bir pazar merkezi olarak gelişti.

Sanayi Devriminden önce bile 17. ve 18. yyda Leeds civarında bulunan köyün sürüleri ve evden çalışan dokumacıların ürettiği ve çoğu dış ülkelere ihraç edilen çok sıkı dokunmuş beyaz renkli "yünlü" ("broadcloth") kumaşın üretilip satılmasının kontrol edilmesi "Leeds White Cloth Hall" borsası yolu ile oluyordu. 1770'li yıllarda Leeds Ingıltere'nin önemli yünlü kumaş ihracatının 1/6 ini kontrol etmekteydi. Leeds'ın yünlü kumaş üzerinde kontrolü to 20. yy başlarına kadar devam etti.[2]

Önceleri yünlü kumaş sanayiine sonra Leeds'de gelişen diğer sanayilere destek sağlamak için Leeds etrafında ulaşım ağları geliştirildi. 1699'da "Aire and Calder Navigation" adlı kanal ve 1816'da Leeds'i batıda liman olan Liverpool'a bağlayan "Leeds and Liverpol Kanalı" dar mavna trafiğine açıldı. 1834den itibaren ilk "Leeds-Selby" hattının açılmasından sonra Leeds ve etrafında çok yoğun bir demiryolu sistemi gelişti. Bu demiryolu ağı Leeds'ın İngiltere içindeki diğer yerleşkelerle bağlanması yanında Leeds doğu'da liman olan Hull ile batı'da limanlar olan Liverpool ve Manchester ile bağlantılar sağladı.

Döküm alanında fabrika sistemine geçiş Leeds'de 1790da "Marshall's Mill" adlı dokuma fabrikasının kurulması ile başladı. Leeds'de kurulan ilk fabrikalar yünlü dokuma ve keten döküm üzerinde çalışmaktaydı. Fakat 19. yy. Leeds'ın sanayi bazı çok genişleyip demir döküm, baskı makineleri, basım sanayi, ağır mühendislik, kimya sanayi ve giyim sanayi alanlarında çok önemli büyük mikyaslı üretim yapan fabrika tipi merkezler kuruldu.

İki dünya savaşında Leeds'ın üretim merkezleri ve kapasitesi (özelllikle giyim sanayiinin üniforma üretimi ve kimya sanayiinin mühimmat üretimi) Birleşik Krallık savaş ekonomisinde baş rolü oynamıştır. Fakat Leeds yün dokuma sanayi 1930lu yıllardan itibaren gittikçe hızlanan bir şekilde gerilemeye başlamış ve 21.yy başında çok küçülüp önemsiz bir sektör haline geçmiştir. 1970li yıllarda giyim sanayi de ucuz işçi ile üretim yapan Uzak Doğu ve Güney Doğu Asya üreticileri ile rekabet edemeyip çökmüşlerdir.[3]

Bu ekonomik çökme ve krize karşı tedbirler "Leeds Şehri Yerel İdaresi" tarafından alınmaktadır. Bu yerel idare Leeds'ın geleceği için vizyonu olarak post-endüstri şehri olarak gördüğü Leeds için "24-saat Avrupalı Şehir" ve "Kuzeyin Merkezi" sloganlarına uyan stratejik planlar yapmıştır. [4]

Leeds 2000li yıllar başlarında modern global ekonominin elektronik altyapısına bağlanıp Londra'dan sonra İngiltere'de en büyük uluslararası finans merkezi olmuştur. Şehirde birçok telefon çağırım merkezleri; telefonla bankacılık sektörü ve işletmelere hukuksal ve işletmecilik danışma merkezleri kurulmuştur.[5] Bu zengin sektörün taleplerini karşılamak için şehir merkezinde yüksek çok katlı lüks dairelerden oluşan çok sayıda bina yapılmıştır ve şehrin lüks mallar satan perakende satış merkezi büyük gelişme göstermiştir.[6]

2010'da iktidara gelen koalisyon hükümeti 2011'de Leeds'ın bir "girişimcilik merkezi" olacağı ve bunun da özel sektöre özel imtiyazlar ve iktisadi destek sağlayıp Leeds ve civarındaki bölgedeki halkın refahını artıracağı ilan etmiştir.[7][8]

Demografi

Birleşik Krallık'ta nüfus sayımları 10 yılda bir yapılmaktadır ve 2011 sayımı yapılmış olmakla beraber sonuçlar daha belli olmamıştır. Leeds nüfusu (2001 Nüfus sayımına göre) şehir yerel idaresi sınırları içinde 761.100 kişilik nüfusu bulunmaktadır. Bunun büyük kısmı şehirsel nüfus olmakla beraber Otley ve Wetherby gibi kasabalar ve civarlarındaki kırsal nüfus bu nüfusa dahildir. Diğer taraftan Leeds "Batı Yorkshire" şehirleşmiş alan içinde bir merkezdir.

Önemli yapıları

Leeds Şehrinde farklı devirlerden kalan birçok değişik özelliği olan ilginç yapılar bulunmaktadadır. Bunlar arasına 12. yüzyıldan kalma eski binalar dahildir; örneğin Kirkstall Abbey.

Diğer taraftan, "Şehir Yerel İdare Konağı" 19. yüzyıl Kraliçe Viktorya dönemi mimarisinin bir şaheseridir.

21. yüzyıla gireliden beri yapılan birçok gökdelen şekilinde apartmanlar Leeds şehrinin ufuk görünüşünü değiştirmiştir. Bunlar arasında en önemlisi Bridgewater binasıdır.

Bu gelişmeler son yıllardaki büyük ekonomik kriz nedeniyle çok yavaşlamış; hatta durmuştur.

Ulaşım

Leeds M1, M62 ve A1 (M) otoyolları ile Kuzey, Güney, Doğu ve Batı şehirlerini bağlayan bir otoyol şebekesi üzerindedir. Ayrıca M621 ve Şehir-içi çevre yolu da otoyol seklinde bulunmaktadır.

Leeds Tren Garı hem banliyö servislerinin hem de ulusal servislerin ana tren terminal istasyonu olmaktadır.

Leeds ait olan "Leeds-Bradford Uluslararası Hava Meydanı" hem Leeds ve civarına hem de Kuzey-Batı İngiltere bölgesine hizmet etmektedir.

Leeds, Avrupa'nın en büyük şehirlerinden biri olmasına rağmen, iyi bir şehiriçi toplu taşıma sistemine sahip değildir. Fakat yeni ve daha çevreye uygun toplu taşıma için son yıllarda çok sayıda proje teklifi alınmıştır.

Resimler

Kaynakça

  1. ↑ Fletcher, J. S. (1919). The Story of English Towns: Leeds. London: Society for Promoting Christian Knowledge. http://www.archive.org/details/storyoftheenglis027638mbp.
  2. ↑ S.A. Caunce (2003). "Houses as Museums: The Case of the Yorkshire Wool Textile İndustry". Transactions of the RHS Royal Historical Society (Royal Historical Society) 13: 329–343.
  3. ↑ Katrina Honeyman (2000). Well suited: a history of the Leeds clothing industry, 1850–1990. Oxford University Press. ISBN 0199202370.
  4. ↑ Tony Harcup (2000). "Re-imaging a post-industrial city". City (Carfax) 4 (2).
  5. ↑ Leeds, Live ıt, Love ıt. "Sectors: Retail". Marketing Leeds. 3 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131103103458/http://www.leedsliveitloveit.com/retail.
  6. ↑ "Leeds City Region". leedscityregion.gov.uk. 2011. 3 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131103050134/http://www.leedscityregion.gov.uk/news.aspx/?id=1869. Erişim tarihi: 28.7.2011.
  7. ↑ "The Plan for Growth: Four new Enterprise Zones set up to boost local growth - HM Treasüry". hm-treasüry.gov.uk. 2011. 6 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130406195422/http://www.hm-treasury.gov.uk/press_90_11.htm.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Birleşik Krallık'ta şehirsel merkez itibarıyla en büyük 25 yerleşke
   
  1. Londra: 7,172,091
  2. Birmingham: 970,892
  3. Glasgow: 629,501
  4. Liverpool: 469,017
  5. Leeds: 443,247
  1. Sheffield: 439,866
  2. Edinburgh: 430,082
  3. Bristol: 420,556
  4. Manchester: 394,269
  5. Leicester: 330,574
  1. Coventry: 303,475
  2. Kingston upon Hull: 301,416
  3. Bradford: 293,717
  4. Cardiff: 292,150
  5. Belfast: 276,459
  1. Stoke-on-Trent: 259,252
  2. Wolverhampton: 251,462
  3. Nottingham: 249,584
  4. Plymouth: 243,795
  5. Southampton: 234,224
  1. Reading: 232,662
  2. Derby: 229,407
  3. Dudley: 194,919
  4. Newcastle upon Tyne: 189,863
  5. Aberdeen: 210,400
Birleşik Krallık'taki şehirler
İngiltere
İskoçya
Galler
Kuzey İrlanda

Armagh · Belfast · Derry · Lisburn · Newry

This article is issued from Vikipedi - version of the 10/30/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.