Terni

Koordinatlar: 42°34′N, 12°39′E

Terni
Comune di Terni
Terni'nin panoramasi
Bayrak Arma
Terni'nin Italya ve Umbria Bolgesi'nde konumu
Koordinatlar: 42°34′K 12°39′D / 42.567°K 12.65°D
Ülke	İtalya
Bölge	Umbria
İl	Terni ili
Yönetim
- Belediye Başkanı	Leopoldo Di Girolamo (Demokratik Parti)
Yüzölçümü
- Toplam	211,90 km^2 (81,8 mi^2)
Rakım	130 m (427 ft)
Nüfus (30.6.2010)
- Toplam	113.035
- Yoğunluk	533,43/km² (1.381,6/sq mi)
Zaman dilimi	OAZD (+1)
Alan kodu	0744
İnternet sitesi: http://www.comune.terni.it/

Terni, İtalya'nin merkezinde Umbria bölgesinin ve aynı adlı Terni ili'nin merkezi olan bir komündür.

Tarih

Şehirin M.Ö.7. yüzyılda Umbriyalılar tarafından kurulduğu ve M.Ö. 3. yüzylda ise antik Romalılar eline geçtiği bilinmektedir. Antik Roma dönemide şehir İtalya'nın kuzey-güney anayolu Via Flamına üzerinde önemli bir müniçipium oldu. Antik Romalı döneminde şehrin adı "iki nehir arasında" anlamına gelen İnteramna idi. Şehir antik Romalılarca çok imar edilmişti: önemli binalar, şehir surları, şu kemerleri ve şu yolları, tapınaklar, köprüler ve amfi-tiyatro bu dönemde yapılmıştı.

755de barbar kavimleri göçleri sırasında Lombardlar tarafında ele geçirildikten sonra şehir önemi giderek kaybetmniştir. Speletto Dükalığı içinde önemsiz ikinci derecede bir kasabaya dönüştü. 1174da Kutsal-Roma-Germen İmparatoru Frederik Barbarosa'nın İtalya'yı istilası sırasında Terni şehri bir Alman ordusu komutanı tarafından ele geçirilip yağmalanmıştır. Ondan sonraki yüzyılda Assisi'li Francis fakirlere yardım için dualarını yapmakta iken Terni yerleşkesini fakirliğin bir merkezi olarak anmıştır.

14. yüzyılda Ternı şehri kendi kendini idare etmek için yeni bir anayasa ilan etti. 1353de şehir surları onarılıp genişletildi. Fakat ortaçcağların son yüzyıllarında diğer İtalyan şehirlerinde olduğu gibi Terni de Nobili ve Banderari adları altında Guelfo’lar (kilise yanlışı) ve Ghibellino’lar (krallık yanlısı) arasındaki ikili mücadelelerine sahne oldu ve çok büyük ziyan gördü. Sonra Terni Papalık Devleti'nin egemenliği altına girdi.

1580de yakında bulunan demir madenlerini işlemek için "Ferriera" adı verilen demir üretim fabrikası işletmeye açıldı ve böylece Terni'nin sonraki yüzyıllarda demir-çelik ve diğer ağır sanayinin merkezi olmasına yol açıldı.

Fakat 17. yüzyılda Terni hastalık, salgın ve açlıktan büyük iktisadi ve sosyal çöküntüye uğradı ve Terni'nın diğer dünya ve büyük dünya işleriyle çok alakalı Papalık Devleti'ne bağlı olması bu yörel çöküntünün devamına da bir neden oldu.

19. yüzyılda İtalya'nın bir ülke olarak tekrar ortaya çıkışı ve birleştirilmesi ve Terni çevresinde bulunan bol şu gücü nedeniyle şehir Sanayi Devrimi merkezi olarak ortaya çıktı. Yeni sanayiler olarak Terni'de İtalyan ordusuna silah sağlayan silah fabrikası ve atölyeleri; demir-çelik fabrikası; büyük döküm fabrikası; tarım aletleri fabrikaları; jut ve yünlü üretim fabrikaları kuruldu. Şehirde kurulan bir şirket, İtalya'nın hidroeletrik gücünü çalıştırmaya başladı. Şehirde kimya endüstirisi geliştirdi; endüstriyel gazlar ve sentetik kauçuk fabrikaları kurulup genişletildi.

1927de Terni yeni kurulan Terni ili merkez şehri oldu.

İkinci Dünya Savaşı sırasında Terni şehrinin önemli sanayi merkezi olması dolayısiyla müttefik hava kuvvetlerinin büyük bombardımanına uğradı. 1944de müttefikler eline geçene kadar Terni şehri ve sanayileri 108 hava bombradıman hücumuna hedef oldu ve büyük insan, bina ve malzeme zayiatı oldu. Bu nedenle İtalyan hükümeti Terni şehrini İtalyan "Kahramanlık için Askeri Salıp" askeri madalyası ile taltif etti.

Fakat bu ziyanlara rağmen savaştan sonra Terni Umbria bölgesinin ve İtalya'nın önemli bir sanayi merkezi olma durumunu korudu. Ama 20. yüzyıl devam ettikçe bu sanayi temeli büyük değişikliklere sahne oldu Epeyce zaman Terni, şehre verilen "Çelik Şehri" lakabına hak kazandı. Fakat çelik sanayinin harpten sonra reorganizasyonu dolayıyla 1947-1952 döneminde 4.700 demir-çelik işçisi işini kaybetti ve bu 1980li ve 1990li yıllarda çok derin sanayi reorganizasyonlara ilk perde oldu. Demir-Çelik önce Finsider sanayi olarak yeniden organize edildi ve 1980li yıllarda sadece özel çelik üretimi kalmışken bu üretim kapasitesi Alman çok uluslu ThyssenKrupp'a devredildi. Bu süreç şehrin diğer sanayilerinde de görüldü. 1950lerde vizkoz fabrikası kapandı; 1970lı yıllarda yünlü ve jut üretimi fabrikaları kayboldu. 1949da kimya, petro-kimya, elektrokimya endüstrileri önce büyüdü sonra reorganizayona uğradı. Elektrik üretimi ve eletrik nakil sistemi devletleştirildi ve Terni bu endüstrinin merkezi olma niteliğini kaybetti. Silah Fabrikası sadece hafif silahlar üzerine uzmanlaştırıldı ve İtalyan ve NATO ülkeleri ordularına hafif silah sağlamaya devam etti.

1980li yıllarda sonra Terni'de görülen en önemli ekonomik süreç eski sanayilerden kalan alanların nasıl yenileştilebileciği oldu ve Ternı bu uğraşta epeyce başarı kazandı. Eski sanayi bölgesi olan "Boşco" yeni bir "medya merkezi" oldu; eski demir-çelik ve diğer fabrikalar stüdyo; müze ve diğer turistik hizmetler sağlamak için değiştirildi. Şehrin önemli ikincil sanayi sektörlerinin üçüncül hizmet sektörlerine dönüştürülme süreci hala devam etmektedir.

Coğrafi Konumu

Terni Nera Nehri'nin gectigi bir ovada konumlanmistir. Icinde bulundugu Umbria bolgesi baskenti olan Perugia'nin 84 km guneyinde ve Italyan baskenti Roma'nin 194 km kuzeyinde bulunur. Terni'nin civarindaki bazi kentler ve Terni'ye uzakliklara su gosterimde verilmistir:

Nüfus gelişmesi

Terni belediyesi sınırları içinde (2010 itibarıyla) nüfus 113.035 kişi ölüp nüfus bakımdan Umbria bölgesinde ikinci büyük ve tüm İtalya içinde 47inci büyük şehirdir.

Terni şehri nüfusu 19. yüzyılın sonlarına doğru sanayilerin gelişip büyümesiyle 30.000 kişiden 60.000 kişiye çok hızla yükseldi. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Güney İtalya'dan gelen işçi göçü ile 1960li yıllarda şehrin nüfusu 100.000i aştı. O zaman şehir plancılarının yaptığı tahmin ve planlara göre şehirin gelecek 10-20 yıl içinde 200.000 nüfusu aşması beklenmekteydi. Fakat 1980lı ve 1990li yıllarda şehirde bulunan demir-çelik endüstrisi büyük bir ekonomik krize girdi ve şehrin nüfusu 21. yüzyılın ilk yarısına kadar bir düşme gösterdi.

Şu zaman grafiği Terni şehrinin nüfusun gelişmesini açıkça göstermektedir:^[1]

Kişi

Ulaşım

Terni Italyan milli otoyol (Otostrada) sisteminin guney-kuzey ekseninde olan ana A1 otoyoluna, anayol karayolu olan SS3 bis Tiberina ve (antik Romalilardan beri kullanilan) Via Falamina yollarina baglidir.

Terni mili onemi haiz Roma-Ancona demiryolu hatti ve diger iki bolgesel demiryolu hatti (Terni-Perugia ve Terni-L'Aquila hatlari) uzerindedir. Sehirde onemli bir yolcu istasyonu bulunmakla birlikte milli oenmli bir marsandiz gari da bulunmaktadir.

Sehrin sehirici ve varoslarinda 90 degisik hatta calisan ATC adli otobus sirketi vardir. Sehrin kuzey bolgelerini ve Perugia'yi baglamak için yeni bir "hafif-ray sisteminde" bir tramvay hat sebekesi de kurulma halindedir.

Görülmeye değer turistik yerler

• Roma amfi-tiyatrosu; M.Ö.32de yapılan bir zamanlar 10.000 kişilik kapasiteli
• Porta Sant'Angelo: İlk defa antik Romalılar tarafından yapılmış, ama çok restore edilmiş şehrinin surların antik dört kapısından biri.
• San Maria Assunta Katedrali: 17. yüzyılda şehrin antik Hristiyan tapınağı yerine Barok mimarî stiline göre yapılmış bir katedral. Çan kulesi 18. yüzyıldan kalma. Katedralin içerisinde tanınmış org yapıcılarından Gian Lorenzo Bernini'ni yapmış olduğu org bulunur. Cephesindeki iki kapı ortaçağlardan kalmadır. Bu kapılardan biri üzerinde bir ayakkabı profili bulunur. Bu profilin katedrale gelen kişilerin ayakkabılarının ölçülüp toplum kurallarına uymayan şekilden daha uzun olmamasını sağlamak için kullanıldığı söylenmektedir.
• San Francisco Kilisesi
• San Valentino Basilikası
• Palazzo Mazzancolli: Şehirde Orta Çağlardan kalmış çok az sayıda binalardan biri.
• Palazzo Gazzoli: 18. yüzyılda yapılmış olup günümüzde Terni Güzel Sanatlar Galerisi olarak kullanılmakta ve eski küçük usta ressamlardan Pierfrancesco d'Amelia, Benozzo Gozzoli, Gerolamo Troppa ve Örneore Metelli eserleri bulunmakta.
• Palazzo Spada: 16. yüzyılda mimar "Genç Antonio da Sangallo" tarafından yapılmıştır. Günümüzde Belediye Sarayı görevi yapmakta.
• Lancia di Luce (Işık Mızrağı): Arnaldo Pomodoro adlı heykeltıraşın hazırladığı heykel
• Romanesk stili kiliseler:
  • San Alò (11. yüzyıl).
  • San Martino.
  • San Salvatore.

Şehrin yakınlarında "Velino Çayı" ve "Nera Çayı"'in birleşme noktasında 165m yüksekten aşağı akan Cascata delle Marmore adlı bir çağlayan bulunmaktadır.

Kardeş şehirler

Terni şu kentlerle kardeş şehir bağlantısı kurmuştur:

• Cartagena, İspanya
• Saint-Ouen, Fransa
• Prag, Çek Cumhuriyeti
• Dunaújváros, Macaristan

Resimler

• 
  Terni "Piazza_del_Popolo (Halk Meydani)"
• 
  Terni Belediye Konagi Spada Sarayi
• 
  Terni Katedrali
• 
  Terni San Francesco manastiri kilisesi
• 
  Terni "Piazza Tacito" meydani

Kaynakça

1. Kaynak: İtalyanca Wikipedia "Terni" maddesi

Ayrıca bakınız

• Umbria
• Terni ili

Dış bağlantılar

• Terni Belediyesi resmi websitesi (İtalyanca)