Tuzlaköy, Oltu

Tuzla
—  Mahalle  —
Erzurum
Ülke	Türkiye
İl	Erzurum
İlçe	Oltu
Coğrafi bölge	Doğu Anadolu Bölgesi
Nüfus (2000)
- Toplam	323
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
İl alan kodu	0442
İl plaka kodu
Posta kodu	25400
İnternet sitesi: YerelNET sayfası

Tuzla, Erzurum'un Oltu ilçesine bağlı mahalledir.

Tarih

Köy adını eski yerleşim yerinin batısında ve yeni yerleşim yerinin kuzeyinde yer alan kaya tuzu maden ocaklarından ve köye ilk yerleşen ailenin soy tanımlaması olan Tuzlacıoğullarından almaktadır. Köy 1960’lı yıllarda Hüseyin Taşkın öncülüğünde bölünerek iki mahalleye ayrılmıştır. Köy halkı bir aile dışında tamamına yakını aynı soydan gelmektedir.

1583 yılında Osmanlı Padişahı III. Murat döneminde Ferhat Paşa tarafından feth edilen Revan Şehri Osmanlı topraklarına katıldıktan sonra Köy halkı Kafkasya’dan getirilerek, Revan Şehrinin (Erivan) Karasu bölgesine yerleştirilmiştir.

Revan, 1590 yılında İran ile imzalanan anlaşma sonrası Osmanlı Devleti'nde kalmış IV.Murat dönemine kadar Osmanlılar ve Safeviler arasında sık sık el değiştirmiştir.

IV.Murat 1634'te, Revan'ı tekrar Osmanlı topraklarına katmış, ancak 1639 Kasr-ı Şirin Antlaşması ile Safevilere bırakılmıştır. 1722'de, İran'ın iç durumunun karışması ve Şirvan ile Dağıstan'ın Osmanlı Devleti'nden yardım istemesi üzerine, bu tarafa sefer açılmış, Revan tekrar fethedilmiş ise de, 1746'da Nadir Şah ile yapılan anlaşma sonucu tekrar İran'a verilmiştir. Nadir Şah'ın ölümü ile Revan'da müstakil bir Türk Hanlığı kurulmuştur.

Rus Çarı I. Aleksandır'ın 1801'de, Doğu Gürcistan'ı Rusya ile birleştirdiğini ve Gürcü Guberniyası'nı kurduğunu ilan etmesi ile Rusların Revan ve çevresini işgal etme süreci de başlamıştır. Rusya ve İran arasında bu tarihten itibaren daha şiddetli bir şekilde Kafkasya'da başlayan mücadele, 1806 yılında başlayan Osmanlı-Rus Savaşı'nın 16/28 Mayıs 1812 Bükreş Antlaşması ile sonuçlanmasından sonra Rusya'nın lehine dönmüş ve Rusya daha etkin bir şekilde İran üzerine harekete geçebilmiştir. Bunun sonucunda Rus Ordusunun İran Ordusunu mağlup ederek, Tebriz'e doğru ilerlemeye hazırlanması üzerine, İran Şahı, Rusya ile anlaşma yoluna girdi. 12 Ekim 1813'de Karabağ'ın Gülistan Şehri'nde, İran ve Rusya arasında barış imzalandı.

Gülistan Antlaşması ile bütün Azerbaycan Hanlıkları Rusya'ya dahil edilmesine ve İran, Doğu Gürcistan ve Dağıstan'da hak iddia etmekten vazgeçmesine rağmen, Revan ve Nahçivan Hanlıkları İran himayesi altında bağımsızlıklarını koruyabilmişlerdir.

Bu anlaşmadan 13 yıl sonra Rusya ile İran arasındaki savaş yeniden başladı . 1826 yılında başlayan bu savaşta, Azerbaycan'daki hanlıkların Rusya'ya karşı ayaklanması sırasında, Revan Hanı da İran'a yardımcı olarak bölgedeki Rus kuvvetlerini sıkıştırmıştı. Ancak Eylül 1826'da, Şamhor yakınlarında İran Ordusunu büyük bir mağlubiyete uğratan Rus Ordusu, Gence'deki isyanı bastırarak, 1827'de Erivan ve Nahçıvan Hanlıklarını aldı ve Tebriz'e doğru ilerledi. Bunun üzerine İran Şahı barış istemek zorunda kalmış ve 10 Şubat 1828'de Rusya ile İran arasında Türkmençay Antlaşması imzalanmıştır. Bu anlaşmaya göre; Rus Orduları Azerbaycan'ın güney bölgelerinden çekilirken, Revan (Erivan) ve Nahçıvan Hanlıkları Rusya'ya bırakıldı.

Türkmençay Antlaşması'ndan birkaç ay sonra başlayan Osmanlı-Rus Savaşlarında, Osmanlı Devleti Balkan ve Kafkaslarda Ruslara mağlup oldu ve 2/14 Eylül 1829'da, bu iki devlet arasında Edirne barışı imzalandı . Bu anlaşma ile Osmanlı Devleti de, Türkmençay Antlaşması ile Rusya'ya bırakılan Revan ve Nahçıvan Hanlıklarının Rusya'ya ait olduğunu kabul etmek zorunda kalmıştır.

Türkmençay Antlaşması'nı 20 Mart 1828'de tasdik eden Rus Çarı I. Nikola, ertesi gün (21 Mart 1828) Erivan, Nahçıvan ve Ordubad'ı içine alan bölgeyi "Ermeni Vilayeti" olarak adlandıran fermanını ilan etmiştir.

Ermeni Vilayeti, Erivan ve Nahçıvan Eyaletlerine ve Ordubad Dairesi'ne (Okrug) bölünmüştür. Erivan Eyaleti'ne, eski Revan Hanlığının 15 mahali, Nahçivan Eyaleti'ne 5 mahal ve Ordubad Dairesi'ne 5 mahal dâhil edildi. Ermeni Vilayeti idaresine ise Aleksandır Çavçavadze tayin olundu.

1829 yılı başlarında Rus Generali Graf Paskyeviç Erivanski'nin emri ile İ. Şopen oluşturulan Ermeni Vilayeti'nde bölge halkını ve bölgedeki yaşayış mıntıkalarını listelere geçirmiştir. El yazması 20 ciltten oluşan bu listelerin sonuçları, yazarın 1852 yılında Petersburg'da yayınlanan "İstoriçeskiy Pamyatnik Sostoyaniya Armiyanskoy Oblastiv Epohu yego Prisoyedineniyak Rossiyskoy İmperii (Ermeni Vilayetinin Rusya İmparatorluğu İle Birleştirilmesi Devrinin Tarihi Eseri)" adlı eserinde ortaya konulmuştur.

İ.Şopen'e göre; Ermeni Vilayeti'nde 752 köy bulunmaktadır. Onlardan 521'i Erivan bölgesinde, 179'u Nahçivan'da, 52'si ise Ordubad bölgesindedir. Savaş sonucunda vilayetin arazisinde 359 köy (Erivan bölgesinde 310 köy , Nahçıvan bölgesinde 42 köy, Ordubad bölgesinde 6 köy) tahrip olmuş ve ahalisi doğma yerlerinden ayrı düşmüştü. Yani tahrip edilen 359 köy ilave edildiğinde Ermeni Vilayeti'nde 1111 köy bulunmakta idi.

İ.Şopen'in hesaplarına göre; hanlıklar işgal edilmeden önce Erivan Vilayeti'nin arazisinde tahminen (17.000 hane Erivan, 4600 hane Nahçivan ve 2130 hane Ordubad Bölgelerinde olmak üzere toplam 23.730 hane ahali yaşamakta idi. Her hanenin ortalama 5 kişiden ibaret olduğu nazara alınarak, bu arazide 118.650 kişi yaşadığı belirtilmiştir. Bu listelerde, Ermeni Vilayeti'nde 81.749 Müslüman ve 25.131 Ermeni bulunduğu kayda alınmıştır.

Rus Ordusu'nun bölgeyi işgal etmeye başladığı ilk günlerden itibaren Erivan bölgesinden bir kısım Müslümanların ayrılmak zorunda kaldığı görülmektedir. Nitekim Paskyeviç 27 Temmuz 1827'de, Çar Hükümeti'ne gönderdiği mektupta; yaklaşık 4100 hane Müslümanın Türkiye'ye göç ettiğini bildirmektedir.

Bu tarihi olaylar sonucunda Tuzlacıoğullarının ileri gelenleri (Emin Bey) Türkiye’ye göç ederek, Erzurum Dumlu’ya yerleşmiş ve bir süre burada yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Erzurum Dumlunun iklim koşullarının zorluğundan olsa gerek, buradan da şuan ki yerleşim yeri Oltu ilçesine bağlı Tuzla mahallesine gelerek yerleşmiştir. Dumluyla bağlarını kesmeyen köy halkı burayı yayla olarak uzun yıllar boyunca kullanmıştır. Yaylacılık geleneğini 1950’li yıllardan sonra Olur ilçesi sınırları içinde bulunan Yasamel Yaylasında sürdürmüş ve halen bu geleneğini bu bölgede sürdürmektedir. Mahalleye ilk yerleşen aile Tuzlacıoğulları ailesidir. Bu aile soyadı kanunu kabul edildikten sonra Taşkın soyadını almıştır. Şuan mahallede Taşkın, Altaş ailelerine mensup halk ikamet etmektedir.

Köy 1991 yılında alınan bir kararla heyelan bölgesi ilan edilmiş ve köylüye yeni yerleşim yeri tahsis edilerek oraya taşınmaya zorlanmıştır. Oltu ilçesinin yakın olması münasebetiyle köylü mahallesi terk ederek ilçeye yerleşmiştir.

Yeni yerleşim yerinde köy halkı kendi imkânlarıyla ev, ahır ve samanlık yapmak zorunda bırakılmıştır. Bunun sebebi bu kararı alan kişi ve kişilerin menfaatlerini köy halkının menfaatlerinin üstünde tutmuş olmalarından kaynaklanmaktadır. Şuan yeni yerleşim alanı olan mahallede çok az sayıda aile ikamet etmektedir.^[1]

Kültür

Düğünleri: Köy halkı eskiden düğünlerini üç gün üç gece davul zurna çalmak suretiyle yaparlardı. Düğünlerde ayrıca güreş müsabakaları, at yarışları (Yastık Kaçırma) ve gençler arasında çeşitli oyunlar düzenlenirdi. Bu müsabaka ve yarışlarda başarılı olanlara ödül verilirdi. Düğünün birinci günü erkek tarafında misafirlere toplu yemek verilir, ikinci günü ise kız tarafında toplu yemek verilir. Ayrıca düğünün ikinci günü şerbet ikramından sonra Sini Gezdirme adı altında gelin takı takma merasimi düzenlenir.

Yemek menüsünde genel olarak;

1- Etli Kuru Fasulye, Et Haşlama, Et Kavurma veya Cağ Kebabı, 2- Pilav (Pirinç veya Bulgur Pilavı) 3- Komposto veya Hoşaf

Gelenekleri: Oltu yöresi örf ve ananelerinden farklı bir geleneğe sahip değildir. Erzurum yöresi folklorik yapısını benimsemiş farklı bir folklorik kültürü yoktur. Mahallede hayvancılık yapan aileler yaylacılık geleneği halen devam etmektedirler. Mahallenin yaylası Bülbülan yaylaları olarak tanımlanan bölgededir.

Yemekleri: Kesme Aşı, Haşok, Hıngel, Ayran Aşı, Haşıl, Tırta, Un Çorbası, Süt Çorbası, Et Kavurma, Cağ Kebabı, Gıliko, Peynir Mıhlaması, Peynir Kavurması, Kavurma Herlesi, Soğanaşı, Pancar Kavurma, Kaut, Hasuta, Çurtan, Mısır Unlu Kuymak, Erişte, Kurut, Çaşır, Çurtan, Pağaç, Mısır Pağacı, Gılik, Bişi, Mafiş, Kete, Katmer, Kol Böreği, Su Böreği, Mısır Ekmeği, Kerdige Ekmek, Fırın lavaş, vb.

Coğrafya

Erzurum iline 140 km, Oltu ilçesine 18 km uzaklıktadır.

İklim

Mahallenin iklimi, karasal iklimi etki alanı içerisindedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise az yağışlıdır. Yağışlar genellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında görülür.

Nüfus

-	2007
2000	323
1997	311

Ekonomi

Mahallenin ekonomisi hayvancılık ve tarıma dayalıdır. Tarım arazileri Oltu Çayının çevresinde yer almaktadır. Tarım arazilerinde çoğunlukla sulu tarım yapılmaktadır. Bunların yanı sıra meyvecilik ve arıcılıkta yapılmaktadır.

Altyapı bilgileri

Mahallede, İlköretim okulu vardır ancak kullanılamamasının yanı sıra taşımalı eğitimden yararlanılmaktadır. Mahallenin içme suyu şebekesi ve kanalizasyon şebekesi vardır. PTT şubesi yoktur. Arsası olmasına rağmen Sağlıkocağı ve Sağlıkevi yoktur. Mahallede bir adet Jandarma Karakolu, aşağı mahallede bir adet cami ve yeni yerleşim yerinde minaresi olmayan bir caminin yanı sıra çocuk oyun parkı mevcuttur. Mahalleye ulaşımı sağlayan yol asfalt olup mahallede su şebekesi, elektrik ve sabit telefon vardır.

Dış bağlantılar

• Yerelnet

1. Derleyen:Alaaddin Taşkın