Ursa Minor (takımyıldız)
Koordinat:
15s 00d 00sn; +75º 00' 00″
|
büyütmek için tıklayınız | |
| Kısaltma | UMi |
|---|---|
| Tamlayan | Ursae Minoris |
| Simge | Küçük Ayı |
| Bahar açısı | 15 sa. |
| Yükselim | 70° |
| Alan |
256 derece kare 56. sırada |
| Ana yıldızlar | 7 |
| En parlak yıldızı |
Polaris (Kadri 2,02) |
| Bayer/Flamsteed yıldızları | 23 |
| Gezegeni olduğu bilinen yıldızlar | 1 |
| Parlak yıldızlar (kadir < 3) | 2 |
| Yakın yıldızlar | 0 |
| En yakın yıldız | π1 UMi (70.8 IY) |
| Messier nesneleri | 0 |
| Göktaşı yağmurları |
|
| Çevreleyen takımyıldızlar | |
|
+90° ve −10° enlemleri arasında görülebilir. En iyi Haziran ayında saat 21:00'de görülebilir. | |
Ursa Minor ya da Küçük Ayı takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Büyük Ayı takımyıldızı "Büyük Kepçe"ye çok benzeyen "Küçük Kepçe", gerçekte tam bir takımyıldız değildir. Büyük Kepçe'nin işaretçileri gibi, Küçük Kepçe'nin kasesinin sonundaki parlakça yıldızların da özel bir adı vardır: Kutbun Bekçileri!
Dikkat çeken özellikler
Yıldızlar
Kutup Yıldızı, Küçükayı Takımyıldızının en parlak yıldızıdır. kutup yıldızı aslında üçlü bir yıldız grubudur; bunlardan Polaris dışındaki öbür ikisi de çıplak gözle görülebilir; bu iki yıldızdan daha parlak olanı ise bir çift yıldızdır, yani birbiri çevresinde dolanan ikili bir yıldız sistemidir. Ama bu çift yıldızı oluşturan yıldızlar, ancak bir spektroskopla incelendiğinde birbirinden ayırt edilebilir. Gökbilimciler, bu aygıtta gözlenen Doppler etkisi sayesinde nasıl dolandığını belirlerler.
Adlandırılmış yıldızlar
| Tam Adı | Bayer Belirtmesi | Görünür Parlaklık | Uzaklık (IY) |
|---|---|---|---|
| Kutup Yıldızı | α UMi | 2,02 | 430 |
| Kochab | β UMi | 2,07 | 126 |
| Ferkad | γ UMi | 3,00 | 480 |
| Yildun | δ UMi | 4,85 | 185 |
| Urodelus | ε UMi | 4,21 | 347 |
| Alifa al Farkadain | ζ UMi | 4,32 | 376 |
| Anwar al Farkadain | η UMi | 4,95 | 97 |
Derin gökyüzü nesneleri
Cüce Küçük Ayı, takımyıldızın alanında bulunan cüce galaksi.
Mitoloji
Büyük Ayı ile birlikte anlatılacaktır. Ursa Major ismi Callisto'dan gelmektedir. Arcadia[not 1] kralı Lycaon'un kızı olan Callisto avcılığa düşkündür. Av tanrıçası Artemis, Callisto'yu ilk gençlik çağlarından itibaren görevlileri arasına alır.
Artemis, Apollon'un kızkardeşidir. Çocukların doğumlarını, bebeklerin korunmasını ve beslenmesini gözeten tanrıçadır. Tanrıçalar dünyasının rahibesidir. Genç Nymph'leri yetiştirirdi. Başı örtülü, yani gelin anlamına gelen Nymph'ler, kırlarda, sularda, ormanlarda yaşayan tanrısal varlıkların dişi olanlarına verilen isimdir. Eski Yunan inanışına göre bütün dünya Nymph'lerle doludur. Nymph'ler Artemis'le birlikte avlanırlar, şarap tanrısı Dionysos'la eğlencelere katılırlar. Güneş ve güzel sanatlar tanrısı Apollon ile tanrıların habercisi Hermes'e refakat ederlerdi. Artemis yanına kabul ettiği genç kızlardan sadakat yemini yapmalarını isterdi. Bu yeminle genç kızlar, dünya nimetlerinden uzak duracaklarına söz verirlerdi. Callisto'da bu kızlardan biridir ve bir süre sonra Artemis'in en gözde görevlisi olmuştur.
Zeus bir gün Callisto'yu ormanda uyurken görür ve ona aşık olur. Zeus, Artemis'in kılığına girerek Callisto'nun yanına gider. Callisto, baş tanrıyı Artemis sandığından ondan çekinmez ve iyi karşılar. Bu birlikteliğin sonucunda Callisto hamile kalır ve Arcas adında bir oğlan çocuğu dünyaya getirir. Bunu farkeden Artemis, sözünü tutmayan Callisto'yu bir ayıya çevirir[not 2] Callisto, artık avcıların peşinden koştuğu bir avdır.
Uzun yıllar sonra Callisto, ormanda oğlu Arcas ile karşılaşır. Annesini tanımayan Arcas, bu avı kaçırmak istemez ve onu vurmaya karar verir. Tam bu sırada Zeus, araya girer ve Arcas'ı yutan, Callisto'yu ise cennete uçuran bir hortum gönderir. Callisto, gökyüzünde Büyük Ayı olarak belirir, Arcas da Küçük Ayı olarak gökyüzündeki yerini alır.
Başka bir öykü ise şöyledir : Zeus'un annesi Rhea, babası ise Kronos'tur. Bir kehanete göre Kronos'un oğullarından biri onu tahttan indirecektir. Bu durumdan hiç hoşnut olmayan Kronos, çareyi her doğan çocuğunu yok etmekte bulur. Doğar doğmaz çocuklarını yutmaktadır. Kronos, Zeus doğana kadar pek çok çocuğundan bu şekilde kurtulmuştur. Ancak Zeus, annesi sayesinde hayatta kalabilmiştir. Zeus doğduğunda annesi Rhea, onun kundak bezinin içine bir taş koyar ve Kronos da bir çocuğunu daha yok ettiğini sanarak taşı yutar. Rhea, bebeği Girit Adası'na kaçırır. Burada Dikte Mağarası'nda birer su perisi olan İda ile Adrasteia, Zeus'a bakıcılık yapar. Mağara, Giritli askerler tarafından korunur. Yıllar sonra Zeus büyüdüğünde babası Kronos'a karşı galip gelir ve ondan yuttuğu bütün çocuklarını tekrar kusmasını ister. Bu çocukların hepsi ileride genç tanrıların liderleri olup evrenin yönetimini Titanlar'ın elinden alırlar.
Mitolojide İda Küçük Ayı, Adrasteia ise Büyük Ayı olarak geçer. Ancak, bu su perilerinin nasıl ayıya dönüştükleri bilnmemektedir.
Kaynaklar
- Ian Ridpath and Wil Tirion (2007). Stars and Planets Guide, Collins, London. ISBN 978-0007251209. Princeton University Press, Princeton. ISBN 978-0691135564.
Notlar
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| |||||||||||||||||||||||||||