V. Alfonso (Aragon)
| V. Alfonso | |
|---|---|
 | |
| Aragon, Valencia, Mallorca, Sardinya ve Sicilya Kralı Barcelona Kontu | |
| Hüküm süresi | 2 Nisan 1416 - 27 Haziran 1458 |
| Önce gelen | I. Fernando |
| Sonra gelen | II. Juan |
| Napoli Kralı (I. Alfonso adıyla) | |
| Hüküm süresi | 2 Haziran 1442 - 27 Haziran 1458 |
| Önce gelen | I. Rene |
| Sonra gelen | I. Fernando |
| Eş(leri) | María de Castilla |
| Hanedan | Trastámara Hanedanı |
| Babası | I. Fernando |
| Annesi | Leonor de Alburquerque |
| Doğum | 1396 |
| Ölüm |
27 Haziran 1458 Napoli |
| Dini | Roman Katolik |
V. Alfonso, lakabı Alicenap Alfonso, İspanyolca Alfonso el Magnánimo (d. 1396 - ö. 27 Haziran 1458, Napoli), 1416-58 arasında Aragon, 1442-58 arasında I. Alfonso adıyla Napoli kralı. İtalya'ya ve Orta Akdeniz'deki öteki bölgelere düzenlediği seferlerle, yaşadığı dönemin en ünlü kişilerinden biri olmuştur. Napoli'yi fethettikten sonra sarayını oraya taşımıştır.
Yaşamı
Gençliği
Alfonso, Medina del Campo'daki görkemli Kastilya sarayında dünyaya geldi ve orada yetişti. Babasının Aragon kralı olması üzerine, 16 yaşındayken Aragon'a taşındı. Bundan üç yıl sonra, 1415'te Kastilya kralı III. Enrique'nin kızı María ile evlendi. Çocuk sahibi olmayan çift, uzun yıllar ayrı yaşadı.
Hükümdarlığı
Alfonso, 1416'da babasının yerine Aragon tahtına çıktı. Hükümdarlığının ilk yıllarında, Kastilyalı danışmanlarını yerinde tutarken, Aragon'un yüksek yargı görevlisini (justica) görevden aldığı için hem Katalanlarla, hem de Aragonlularla arasında sürtüşme çıktı. Tahta çıktığı andan başlayarak, Aragon'un geleneksel politikasını sürdürerek Akdeniz'de yayılmaya çalıştı. Bu amaçla, 1420'de Sardinya ve Sicilya'yı sindirmek ve Cenovalıların elindeki Korsika'ya saldırmak üzere bir donanmayla yola çıktı. Bu sırada, Anjou'lu III. Louis'ye karşı Alfonso'dan yardım isteyen Napoli kraliçesi II. Giovanna, onu evlat edinerek varisi yaptı. Alfonso 5 Temmuz 1421'da Napoli'de bir kurtarıcı gibi karşılandı. Ama kraliçenin, kısa bir süre sonra Anjou'lu Louis'ye uzlaşma önerisinde bulunması üzerine, destek bulmak için Katalonya'ya dönmek zorunda kaldı.
Alfonso, Kastilya'da II. Juan'ın zayıf yönetimi boyunca sürecek olan iç savaşa benzeyen karışık ortamda kardeşleri Enrique ile Juan'ın çıkarlarını korumaya çalıştı. Ardından, bir daha geri dönmemek üzere İtalya'ya doğru yola çıktı (1432). Yeni bir Napoli seferine girişmek amacıyla, donanmasını ve ordusunu savaşa hazırlamak için Sicilya'da iki yıl geçirdi. Anjou'lu III. Louis'nin ve Kraliçe II. Giovanna'nın ölümüyle, beklediği fırsata çok yaklaştı. Ama Napoli'ye saldırmak için çok elverişli bir kale olan Gaeta limanını ablukaya aldığı sırada, Ponza Adası açıklarında küçük bir Cenova filosuna yenildi. Askerlerinin çoğuyla birlikte yakalandı; tutsak olarak önce Cenova'ya, ardından Milano'ya gönderildi. Bu sırada, Cenova'da da hüküm süren Milano dükü Filippo Maria Visconti'yi kendisiyle birlik olmaya razı etti. Venedik, Floransa ve Papalığın karşı çıkmasına karşın, Napoli'yi ele geçirmek amacıyla gene savaşa girişti. 2 Haziran 1442'de Napoli'yi aldı; 1443'te sarayını temelli Napoli'ye taşıdı. İtalyan Rönesansı ile İspanyol Gotik etkilerinin kaynaşmasıyla beslenen ve Batı Akdeniz'in iki yarımadası arasında bir kültür köprüsü oluşturan Napoli, parlak bir sanat ve kültür merkezi durumuna geldi.
Alfonso, Doğu'yla ticareti korumak ve Türklere karşı Hıristiyanlığın savunululmasına katkıda bulunmak amacıyla Afrika, Balkanlar ve Doğu Akdeniz'de yoğun diplomatik ve askeri girişimlerde bulundu. St. Jean Şövalyeleri'nin Rodos'u savunmasına yardım etti. 1444'te Macaristan, 1447'de Sırbistan, 1450'de de Etiyopya ile ittifak kurdu. 1453-54'te Mısır'la savaştı. Ne var ki, 1453'te İstanbul'un Osmanlılar tarafından fethini önleyecek gücü bulamadı.[1]
Bu sırada, İspanya'daki topraklarında naiplerinin, Kraliçe Maria'nın ve kardeşi Navarralı Juan'ın çözüm bulamadıkları toplumsal ve ekonomik gerilimlerden kaynaklanan büyük bir huzursuzluk yaşanıyordu. Katalonya'da köylüler (remensa), feodal yükümlülüklerden kurtulmak için mücadele ediyorlar, bu mücadeleyi saray da bir ölçüde destekliyordu. Majorca'da baş gösteren halk ayaklanması Alfonso'nun Napoli'den gönderdiği birliklerce bastırıldı. Barselona'da ise, kentin yönetimini ele geçirmeyi amaçlayan taraflar arasındaki mücadele birçok karışıklığa yol açtı. Alfonso, kamu görevlerinin kura ile dağıtılmasını onaylayarak, kent yönetiminde reform yapmak zorunda kaldı. Aynı dönemde, Kastilya ile Aragon arasında sık sık alevlenen savaş, hem Aragon Krallığı'nın yoksullaşmasına, hem de Alfonso ve ailesinin Kastilya'da atalarından kalma mülklerinden olmasına yol açtı. Bunalımdan zarar görmeyen tek bölge, ekonomisi gelişme halinde olan Valencia idi.
Ölümü
Yaşamının sonuna değin durup dinlenmek bilmeyen Alfonso, kısa süre önce Fransa'ya teslim olan Cenova'ya karşı düzenlediği saldırı sırasında, Haziran 1458'de Napoli'deki Ovo Kalesi'nde ansızın öldü.
Napoli'de yerine evlilikdışı oğlu Ferrante geçti. 1425'ten beri Navarra kralı olan kardeşi Juan ise (Aragon kralı II. Juan), Alfonso'nun egemenliği altındaki öteki toprakların kralı oldu.
Özellikleri
Antonio Beccadelli, Aeneas Sylvius Piccolomini (Papa II. Pius), Vespasiano da Bisticci ve Giovanni Pontano gibi İtalyan hümanist bilginler, hümanist bir eğitim görmüş olduğu, kitaplara ve güzel sanatlara sevgi duyduğu, avlanmaktan, dans etmekten, turnuvalardan ve güzel giysilerden hoşlandığı, hayırsever, bağışlayıcı ve dindar bir kişiliği olduğu için Alfonso'yu övmüşlerdir.