V. Felipe

V. Felipe
İspanya Kralı
Hüküm süresi	1700-1724
Önce gelen	II. Carlos
Sonra gelen	I. Luis
İspanya Kralı
Hüküm süresi	1724-1746
Önce gelen	I. Luis
Vekili	VI. Fernando
Eş(leri)	Savoia'lı María Luisa Isabel de Farnesio
Hanedan	Bourbon Hanedanı
Babası	Dauphin Louis
Annesi	Maria Anne
Doğum	19 Aralık 1683 Versailles, Fransa
Ölüm	9 Temmuz 1746 (62 yaşında) Madrid, İspanya
Dini	Roman Katolik
İmza

V. Felipe, (1700'e değin Anjou Dükü Philippe olarak da bilinir, d. 19 Aralık 1683, Versailles, Fransa - ö. 9 Temmuz 1746, Madrid, İspanya), 1700 ile 1746 arasında İspanya Kralı ve İspanya'da Bourbon Hanedanı'nın kurucusu.

Yaşamı

Gençliği

Dauphin Louis (Fransa Kralı XIV. Louis'nin oğlu) ile Bavyera Elektörü Ferdinand'ın kızı Maria Anne Christine de Bavière'in ikinci oğlu olarak Versailles Sarayı'nda dünyaya geldi.^[1] Önce Anjou Dükü unvanını aldı. Aynı zamanda İspanya Kralı IV. Felipe'nin soyundan geldiği için, İspanya'nın son Habsburg kralı olan ve hiç çocuğu bulunmayan II. Carlos tarafından, Fransa ile İspanya tahtlarının hiçbir zaman birleşmemesi şartıyla, İspanyol tahtına bağlı bütün toprakların (İspanya, İspanyol Amerikası, İspanyol Felemenki ve İtalya'nın bazı bölgeleri) varisi ilan edildi (1700).

Hükümdarlığı

İspanya Veraset Savaşı

Ama Fransa'nın iki tahtı birleştirmesinden çekinen öteki büyük Avrupa devletlerinin bu düzenlemeye karşı çıktı. Kısa bir süre sonra Arşidük Karl İspanya tahtı üzerinde hak iddia etmesiyle İspanya Veraset Savaşı (1701-14) patlak verdi.

XIV. Louis'nin ajanları (Jean Orry) İspanya'da bir değişiklik yapmaya çalışırken, Felipe İtalya Seferi'ne katıldı (1703), sonra, 1705'te karaya çıkarak kendine taraftarlar bulan Arşidüke karşı İspanya'yı savunmak üzere geri döndü. İki kez Madrid'den kovulan (1706 ve 1710) XIV. Louis'nin torunu, büyükbabasına rağmen, Villaviciosa Muharebesi'nde kazandığı zaferle (Aralık 1710) güçlenerek, tahttan çekilmeyi reddetti; ama Katalonya ancak 1714'te boyun eğdi. Savaşın sonunda imzalanan Utrecht ve Rastatt antlaşmalarıyla Fransa tahtından vazgeçme ve İspanyol Felemenki, Milano, Napoli, Sardinya, Sicilya, Minorca ve Cebelitarık'ı bırakmak zorunda kaldı.^[2]

Felipe'nin hükümdarlığının ilk 13 yılında, İspanya sarayı Fransa'nın nüfuzu altında kaldı; Fransa'nın Madrid büyükelçisi devlet konseyine doğrudan karışabilecek bir konum elde etti. Felipe, eylül 1701'de evlendiği Savoia'lı María Luisa'dan iki çocuğu (Luis ve Fernando) oldu. İlk karısının ölümünden (Şubat 1714) sonra, kendisine iki erkek çocuk daha (Carlos ve Felipe) veren, Parma dükünün yeğeni ve üvey kızı Prenses Elisabetta Farnese (Isabel de Farnesio) ile evlendi (Aralık 1714). Tembel, çekingen ve sinirleri zayıf olan V. Felipe iki karısı ile "camarera mayor" olan Ursins Prensesi'nin etkisinde kaldı.

Felipe kısa sürede, İtalya'daki toprakları kendi oğullarına bağlama tutkusundaki Elisabetta'nın etkisine girdi. Farnesio, Ursins Prensesi ve Orry'nin görevlerine son verdi ve Giulio Alberoni'yi başbakan seçtirdi. Bunun üzerine, Felipe İtalya'yı yeniden fethe girişti, Sardinya ve Napoli'ye saldırdı (1717). Bu saldırı, İspanya'nın Avusturya, İngiltere, Fransa ve Felemenk Cumhuriyeti'nden oluşan Dörtlü İttifak ile çatışmaya girmesine neden oldu. Passero Deniz Savaşı'ndaki yanilgiden (Ağustos 1718) sonra Dörtlü İttifak'a boyun eğmek zorunda kaldı.

Tahttan feragati ve geri dönüşü

Guillaume Dubois'nin isteğiyle Alberoni'yi görevinden uzaklaştıran (1719) ve Paris ile iyi ilişkiler kuran Felipe (bu arada sinir hastalığı giderek artıyordu), büyük oğlu Luis lehine tahttan feragat ettiyse de (10 Ocak 1724), Luis'in Ağustos 1724'te çiçek hastalığından ölmesi üzerine yeniden başa geçti (31 Ağustos 1724).

Viyana Antlaşması'yla (1731) onaylanan Sevilla Antlaşması (1729), Isabel de Farnesio'dan olan büyük oğlu Don Carlos'a (sonradan İspanya Kralı III. Carlos) Parma, Piacenza ve Toscana'yı ele geçirme umudunu verdi. Polonya Veraset Savaşı'nda (1734-1736) İspanya'nın VI. Karl'a karşı savaşması, kralın büyük oğlu Carlos'a Lorraineli François'ya kalan dukalıkları Napoli ve Sicilya ile değiştirmek (Viyana 1738) olanağını sağladı.

Bakan José Patiño'nun (ö. 1736) başlattığı ve Ensenada markisinin sürdürdüğü (1743-1746), deniz kuvvetlerinde ve sömürgelerdeki yenileştirme hareketi, İngiltere'nin savaş ilan etmesine yol açtı (1739). İngiltere, Felipe'nin, "geçiş izni"ni kötüye kullanan İngiliz kaçakçı gemilerini kıyı muhafızlarına kovalattırmasından ve askıya aldığı (1739) asiento ayrıcalığını 1749'da yenilenememesinden rahatsızdı. Felipe Fransa'ya yakınlaşmakla birlikte (Fontainebleau Antlaşması, 1743) İtalya'ya karşı yeni bir savaşa girmekten geri kalmadı (Avusturya Veraset Savaşı) ve bu savaşın sonunu göremeden öldü. Yerine oğlu VI. Fernando geçti.^[3]

Felipe döneminin önemli gelişmelerinden biri de Fransız ve İtalyan danışmanlarca gerçekleştirilen yönetsel ve ekonomik reformlar oldu.

Yakın dost çevresi çok dar olan Felipe'nin ilgi duyduğu başlıca konular din, av ve müzik oldu. Hükümdarlığının son yıllarında sık sık sinir nöbetleri geçirdiğinden, devlet işleri büyük ölçüde karısının yönetimi altına girdi.

Kaynakça

1. The New International Encyclopædia, p.14. Published by Dodd, Mead and Company, 1903.
2. Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition
3. Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi