Vest-Agder

Koordinatlar: 58°21′00″K 07°09′00″D / 58.35°K 7.15°D / 58.35; 7.15

Vest-Agder
—  Eyalet  —
Vest-Agder fylke

Arma
Vest-Agder'in Norveç'teki konumu
Koordinatlar: 58°21′00″K 07°09′00″D / 58.35°K 7.15°D / 58.35; 7.15
Ülke Norveç Norveç
Bölge Sørlandet
İdari merkezi Kristiansand
Eyalet 1919
İdari birimler
Yönetim
 - Vali Ann-Kristin Olsen
(1998-günümüz)[2][3]
 - Belediye başkanı Terje Damman
(2011-2015)[4][5]
Yüzölçümü
 - Toplam 7.276 km2 (2.809,3 mi2)
 - Land 6.677 km2 (2.578 sq mi)
Nüfus (1 Ocak 2012)
 - Toplam 174 324 SSB[6]
 - Yoğunluk 24/km² (62,2/sq mi)
Zaman dilimi OAZD (+01)
 - Yaz (YSU) OAYZD (+02)
İnternet sitesi: www.vaf.no

Vest-Agder (Norveççe:Vest-Agder fylke) Norveç'in güneyinde yer alan bir eyalettir. Rogaland batı, Aust-Agder doğu ve kuzey, Skagerrak güney sınır komşusudur. Kıyı şeridi 709 km uzunluğundadır. Nüfusu 174 324 (1 Ocak 2012 ) olan eyalet, yönetim merkezi Kristiansand dahil olmak üzere on beş belediyeden oluşmaktadır.

Lindesnes feneri en sık ziyaret edilen turistik yerlerindendir. Eski bir yerleşim birimi olan eyalette, özel kişiler, gruplar, işadamları ve kamu yetkilileri, tek tek ve birlikte çeşitli kültürel anıtların korunması için projeler yürütmektedir.[7]

Tarihçe

On bir bin yıl önce kıyı şeridinin buzullarla kaplı olduğu öngörülen Vest-Agder yaklaşık sekiz bin yıldır yerleşim birimidir. Arkeolojik bulgulara göre iç bölgeleri uzun bir süre için terk edenler çeşitli yerlerden gelerek, Taş Devri'nde kıyı alanları iskan edinmişlerdir. Silah ve araçlarını oluşturma biçimleri Avrupa kıtasında ve İngiltere'de kullanılan yöntemlerle benzerdir. Tunç Çağı'na ait kaya oymalarında tarım ve nakliyeyi simgeleyebilecek güneş ve gemi sembolleri görülmüştür. Modern zamanlara kadar tarım ve nakliye, Vest-Agder nüfusunun geçim kaynaklarının ana bileşenleri olmuştur. Tarihçilere göre, göçlerle bölge uzun bir dönem terk edilmiştir. Viking medeniyeti altındayken bölge korsan ve yağmacıların yurdu olmuştur. 1300'lü yıllarda veba salgını yaşanan bölgenin tamamen terk edildiği söylenmektedir. 1600'lü yıllarda nüfus bir önceki seviyesine kadar ulaşmıştır. 13. yüzyıldan sonra Avrupa'da ticaretin gelişmesiyle balıkçılık ve kerestecilik önem kazanmıştır.[8]

Merkez Kristiansand Kral 4. Christian tarafından 1641 yılında kurulmuştur. Şehir askeri üs, yönetim ve ticaret merkezi olarak kullanılmıştır. 17. yüzyılda Hollanda'ya, 18. yüzyılın ikinci yarısı ve 1900'lerin ilk on yılında (1890 - 1930) yeni bir süper güç olan Amerika'ya göçler olmuştur. 20. yüzyılın ilk yarısında Vest-Agder büyük değişim göstermiştir. Geniş bir yol ağı kurulmuştur. Demiryolu bağlantıları doğu ve batı kıyılarının her ikisi için de kurulmuştur. Son yıllarda, Vest-Agder ekonomik gelişme ve nüfus artışı bakımından ülkenin en önemli bölgelerinden biri olmuştur.[9]

Arma ve simgeler

Arma

Hallvard Trætteberg tarafından tasarlanan, 12 Aralık 1958 tarihinde resmen onaylanan arması yeşil zemin üzerinde altın sarısı üç kat dallı Meşe palamudundan oluşmaktadır.[10] Dalları bölgenin zengin doğasını, meşe ise ormanları ve eyalette önemli bir faaliyet olan ormancılığı simgeler. Bölgede uzun süre ihraç maddesi olan meşe, daha önceden 1930 yılında yerel kereste ürünlerini etiketlemede simge olarak kullanılmıştır. Refah sembolü olan meşe ağacı ile içi boş palamutlar eyalet ve belediyelerin ortak çabalarıyla büyüme ve kalkınmaya teşvik edilen 15 belediyesini belirtmektedir.[11]

Eyalet kolyesi

Vest-agder'de belediye başkanlarına görev teslimlerinde verilen ve özel günlerde taktıkları simgesel gümüş bir kolye verilmektedir. Lise Schönberg tarafından tasarlanan kolye, on beş meşe yaprağı ve palamut bir plaka üstüne çelenk gibi sıralanmıştır.[12]

Eyaletin çiçeği

Eyaletin simgesel çiçeği Quercus robur yani saplı meşe[13] dir. 1989 yılında eyalet kurul tarafından belirlenmiştir. Karar Norveç Botanik Derneği ve Vest-Agder Valiliğin önerisiyle oluşturulmuştur.[14]

Eyaletin taşı

Eyaletin resmen belirlenmiş taşı bir çeşit renkli granit olan farsunditttir. Eyalet Konseyi 14 Eylül 1993 tarihinde oy birliğiyle Vest-Agder'in taşını farsunditt olarak seçmiştir. Karar Norveç Jeoloji Konseyi'nin önerisi üzerine alınmıştır.[15]

Adı

Günümüz Vest-Agder ve Aust-Agder bölgesi 1685 yılında Christiansand adıyla kurulmuştur. Norveç eyalet sisteminin geçmişi birkaç yüzyıla dayanmaktadır. 1837 yılında sınırlar Amtstinget (amt.) olarak adlandırılan valiliklere bölünmüştür. 1880 yılında “Lister” ve “Mandal” amt. olarak adlandırılmışlardır. Vest-Agder 1919 yılında bugünkü adını almıştır.[16]

Adını oluşturan Vest, «batı»; Agder ise «iskele» anlamına gelmektedir. Bu bağlamda eyaletin adının anlamı batı limanıdır. Agde Akdeniz, Fransa sahil kasabası olan Cap d'Agde gibi başka yer adlarında da kullanılmıştır.[17]

İklim

Vest-Agder kıyısı boyunca Gulf Stream sıcak su akıntısı etkisi altındadır. Bu durum, eyaletin güneşli ve sıcak bir iklime sahip olmasını sağlamaktadır. Ayrıca bölge, güçlü Atlantik rüzgarları ve genellikle Norveç'in kuzey ve batı kıyısında yaşanan yağmurlu fırtınalara karşı korunaklıdır. Skagerrak ve Kuzey Denizi doğusu üzerinden gelen ılık rüzgarlarla bahar Vest-Agder'a erken gelmektedir.[18]

Ortalama sıcaklıklar ise en soğuk ay olan Şubat ayında –3;–5 °C, Temmuz-Ağustos temel olmak üzere yaz aylarında 15–16 °C'dir. Yıllık yağış miktarı ortalama 1000 mm.'dir. İç bölgelerde ve vadilerde maksimum 1500–2000 mm'lik yağış düşmektedir. Özellikle sonbaharda ve kıyı bölgelerde ilk baharda sis olmaktadır. Vennesla'da yirmi dört saat durmaksızın kar yağışı olduğu gözlemlenmiştir. 4 Şubat 1960 tarihinde 131.8 mm kar düşmüş, kar kalınlığı 15 ila 52 cm yükselmiştir. Aynı gün Oddernes e ve Mestad a 19 ile 96 cm kalınlığında 128.7 mm kar yağışı olmuştur. İç ve daha yüksek alanlarda, batıdan doğuya, kar yağışı artmaktadır.[19]

Belediyeler

Vest-Agder'deki belediyeler
Vest-Agder

Vest-Agder'de 15 belediye bulunmaktadır. Kristiansand, Mandal, Lyngdal, Farsund ve Flekkefjord kent belediyesidir. Diğer onu kırsal belediyelerdir. 1964 yılına kadar kapsamlı birleşme gerçekleşene kadar eyalette 40 kadar belediye vardı. “Kristiansand” eyalet merkezi ve eyaletin en büyük belediyesidir.[20]

Sıra Ad[21] Nüfus Alan km²
1 Kristiansand 83.243 261
2 Mandal 15.149 212
3 Vennesla 13.583 363
4 Søgne 10.855 144
5 Farsund 9.433 252
6 Flekkefjord 9.046 482
7 Lyngdal 7.895 372
8 Songdalen 6.165 207
9 Kvinesdal 5.834 893
10 Lindesnes 4.753 299
11 Marnardal 2.286 379
12 Sirdal 1.816 1.555
13 Audnedal 1.689 251
14 Hægebostad 1.665 426
15 Åseral 912 801
Toplam Vest-Agder 174.324 7.281

Nüfus

Vest-Agder nüfusu 1875 yılında 78.500 den, 1950 yılında 96 200'e yükselmiştir. Savaştan sonraki ilk yıldan itibaren son yüzyılda nüfus yavaş yavaş artmıştır. Bu bir bütün olarak nüfusun ülke genelinde % 0,8 yükselişi ile karşılaştırıldığında yılda ortalama % 0.3 büyüme vermektedir. Durgunluk veya istihdam düşüşü nedeniyle oluşan büyük miktardaki dış göçler nüfustaki büyümeyi engellemiştir. 1960'lara kadar Amerika'ya yüksek miktarlarda göç olmuştur. İç bölgelerde tarım, kıyı bölgelerde tersanecilik istihdamı artırarak aynı yönde nüfusu etkilemiştir. 1950-2006 dönemi boyunca yıllık ortalama %0.9 nüfus artışı ile bir bütün olarak ülkenin %0.6 oranının üstündedir. Günümüzde Kristiansand, Vennesla, Mandal, Søgne, Flekkefjord, Lyngdal ve Farsund nüfusu en yoğun yerleşim birimleridir.[22]

Tarihsel popülasyonları
Yıl Toplam %±
1951 96.942 —
1961 109.083 %13artış
1971 124.171 %14artış
1981 136.718 %10artış
1991 145.091 %6artış
2001 156.878 %8artış
2011 172.408 %10artış
2021? 197.664 %15artış
2031? 219.898 %11artış
Kaynak:[23]Norveç İst.

Deniz fenerleri

Vest-Agder'in en önemli ve ünlü deniz fenerleri

Önemli kişiler

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ↑ VEST AGDER COUNTY-erişim 08 Nisan 2012(İngilizce)
  2. ↑ (19/4/2007 Güncelleme: 01/09/2011),Fylkesmann Ann-Kristin Olsen -erişim 08 Nisan 2012 (Norveççe)
  3. ↑ SNL-Ann-Kristin Olsen, erişim 08 Nisan 2012 (Norveççe)
  4. ↑ 11.10.2011, Terje Damman overtok både kjede og klubbe i dag-erişim 08 Nisan 2012 (Norveççe)
  5. ↑ 09.09.2011, Fylkesordfører Terje Damman-erişim 08 Nisan 2012 (Norveççe)
  6. ↑ Norveç nüfus istatistikleri 2012
  7. ↑ Environment- and culture minded-erişim 09 Nisan 2012, (İngilizce)
  8. ↑ Boom, Recession, Emigration, Grown and Optimism-erişim 09 Nisan 2012, (İngilizce)
  9. ↑ Fylkets historie-erişim 09 Nisan 2012, (Norveççe)
  10. ↑ Fylkesvåpenet-erişim 09 Nisan 2012, (Norveççe)
  11. ↑ Norske Kommunevåpen Norveç Civic Heraldik-erişim 09 Nisan 2012, (Norveççe)
  12. ↑ The Oak tree, symbol of prosperity-erişim 09 Nisan 2012, (İngilizce)
  13. ↑ Quercus robur
  14. ↑ Fylkesblomsten-erişim 09 Nisan 2012, (Norveççe)
  15. ↑ Fylkessteinen-erişim 09 Nisan 2012, (Norveççe)
  16. ↑ Büyük norveç Ansiklopedisi:Vest-Agder Om navne -erişim 09 Nisan 2012, (Norveççe)
  17. ↑ Barry Cunliffe: Okyanuslar arasında Avrupa (s. 4), Yale University Press, 2008, ISBN 978-0-300-11923-7
  18. ↑ Areal, befolkning og klima-erişim 09 Nisan 2012, (Norveççe)
  19. ↑ SNL:Vest-Agder – klima-erişim 09 Nisan 2012, (Norveççe)
  20. ↑ 5 Unique and Distinctive municipalities-erişim 09 Nisan 2012, (İngilizce)
  21. ↑ Oversikt over kommuner i Vest-Agder-erişim 09 Nisan 2012, (Norveççe)
  22. ↑ Büyük Norveç Ansiklopedisi: Vest-Agder – befolkning-erişim 09 Nisan 2012(Norveççe)
  23. ↑ Norveç İstatistikleri Population changes in municipalities. 1951-2011
    Norveç'in eyaletleri
    This article is issued from Vikipedi - version of the 10/5/2013. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.