Yuhanna İncili

Yeni Ahit
İnciller
Matta - Markos - Luka - Yuhanna
İşler
Elçilerin İşleri
Mektuplar

Romalılar · 1. Korintliler
2. Korintliler · Galatyalılar
Efesliler · Filipililer
Koloseliler · 1. Selanikliler
2. Selanikliler · 1. Timoteos
2. Timoteos · Titus
Filimon · İbraniler · Yakub · 1. Petrus
2. Petrus · 1. Yuhanna
2. Yuhanna · 3. Yuhanna
Yahuda

Apokalips
Vahiy Kitabı

Yuhanna İncili, Yeni Ahit'in ilk dört bölümünü meydan getiren kanonik incillerden sonuncusudur. Kelime anlamı olarak "sevgili" veya "sevilen" demektir.

Vaftizci Yahya'nın dini faaliyetlerinden, İsa'nın göğe yükselişine kadar olan zaman aralığını kapsar. Yuhanna İncili, İsa'nın kilisesinin oluşumunu anlatır. Cennetteki krallığından insanlığa yol göstermeye devam edeceği vurgulanır. Bu anlamda, diğer inciller gibi belirli bir kesimi değil, tüm insanlığı hedeflediği düşünülebilir. "Dünya" kelimesi birçok yerde tekrarlanır. Diğer İncillerde vurgulanan İsa'nın insani veya dünyevi faaliyetlerinden ziyade doktrinlerine geniş yer ayırır. Bu açıdan bakıldığında Yuhanna incili gerek tasvir gerekse teolojik olarak Sinoptik İncillerden bağımsız ve farklıdır.

Yuhanna İncili, 27 kitaptan oluşan Yeni Ahit'in en felsefi, mistik ve sembolik bölümüdür, bazı araştırmacılarca Hint ve Yunan gizem kültlerinden etkilendiği iddia edilir.

İsa'nın tanrısallığına ve özüne vurgu yapılır, İsa'nın başlangıçtaki "logos" olduğu söylenir.

Yazar

Yuhanna İncili'nin yazarının kullandığı Aramice kelimeler nedeniyle bir Yahudi Hristiyanı olduğu düşünülür. 21:24'de aktarıldığına göre yazdığı tüm olaylara bizzat tanık olmuştur ve İsa'nın öğrencilerinden biridir. Yazar, İncil'de ismen verilmese de bir çok yerde İsa'nın sevdiği havari olarak tasvir edilmiştir. İncil'i okumayı bitiren okur, ilk olarak 21:24 ile sevilen havarinin esasen İncil'in yazarı olduğu anlar. Sevilen havariye metin içinde de çoğu bölümde rastlamak mümkündür. (13:23-26; 19:26 ve sonrası, 35; 20:3-10; 21:7,20-23 ve sonrası) Geleneksel olarak kabul edilen Havari Yuhanna'nın Yuhanna İncili'ni kaleme aldığı düşünceleri bilim dünyasında tartışmalıdır.[1]

Kilise Babası İreneyus'un aktardığına göre İncil'in yazarı İsa'nın havarilerini tanıyan biridir ve İmparator Trajan zamanında İncil'i Efes'te yazmıştır.[2] Bu yönde yapılacak bir belirleme İncil'in yazılma tarihinin Trajan'ın hükümdarlık tarihi olan milattan sonra 98-117 tarihleri arasına tarihlenmesine yol açar. İreneyus bilgilerini Polikarp ve Papias'a dayandırır. Papias, Havari Yuhanna ile birlikte Efes'e gelen Presbiter Yuhanna'dan bahseder. Ancak hangi Yuhanna'nın İncil'i kaleme aldığını aktarmaz. İreneyus, Presbiter Yuhanna'nın Polikarp ile konuştuğunu, ona İsa'nın hayatı ve mucizelerinden bahsettiğini aktarır. Ancak bu durum yine de İncil yazarının metin içinde neden ismen verilmediği sorusunu cevaplamak için yeterli değildir.

İncil'in Havari Yuhanna tarafında kaleme alındığı varsayılırsa, kendisi Filistinli bir Yahudi olmasına rağmen, yazdığı İncilde İskenderiye felsefe okulundan alınmış ve temeli Yunan felsefesine dayanan "Logos" fikri açıkça görülmektedir. Bu durumu göze alan bazı araştırmacılar, eldeki Yuhanna İncilini yazan kişinin, Havari Yuhanna olamayacağını, olsa olsa bunu Yunan felsefesini çok iyi bilen başka bir Yuhanna'nın yazmış olabileceğini ileri sürmüşlerdir.[3]

Öte yandan Yuhanna İncil'inin dikkat çeken bir diğer özelliği ise onun Sinoptik İncillerden ayrılan teolojisidir. Örneğin diğer İncillerde vurgulanan Yahudilerin İsa karşısında gruplaşmaları konusu üzerinde bu İncilde durulmamıştır. Bu durum İncil'in gerçekten bir görgü tanığı tarafından mı yoksa olaylara tanık olmayan başka birisi tarafından mı yazıldığı tartışmalarına sebep olmuştur. Schnackenburg meseleyi çözmek üzere ortaya bir sekreter teorisi atmıştır. Ona göre İncil'in ve aktarılan bilgilerin sahiliği görgü tanığı ve İsa'nın öğrencisi olan Yuhanna'dır, ancak onun anılarını kaleme alan sekreteri Presbiter Yuhanna'dır.[4]

2. Ve 3. Yuhanna mektuplarının başında gönderen olarak saygı duyulan bir Presbiter'den bahsedilir. Yazarın kim olduğu hakkında bilgiler eksik olsa da, Yuhanna Mektupları ve Yuhanna İncili arasında benzerlikler bulunduğunu, (Örneğin Işık - Karanlık benzetmesi Yuhanna 1:5; 8:12 - 1. Yuhanna 2:8-11) bu kitapların aynı yazar tarafından yazıldığını söylemek mümkündür.

Hedef Kitle

20:30 İsa, öğrencilerinin önünde, bu kitapta yazılı olmayan başka birçok doğaüstü belirti gerçekleştirdi. 20:31 Ne var ki yazılanlar, İsa’nın, Tanrı’nın Oğlu Mesih olduğuna iman edesiniz ve iman ederek O’nun adıyla yaşama kavuşasınız diye yazılmıştır. Bu cümlelerle yazar direkt olarak bir gruba hitap ediyor. Hedef kitlenin kim olduğu açık bir biçimde anlaşılmasa da dolaylı yoldan bu konu hakkında fikir edinebilmek mümkün. Yazar, çoğu yerde açıklayıcı bir biçimde Yahudi gelenek ve adetlerinden bahsediyor (2:6; 11:55; 18:20,28;19:40) ve İbranice isimleri çeviriyor. (9:7) Yani yazar okuyucularının Yahudi geleneklerini bilmeme ihtimalini de göze alıyor denebilir. Yine Sinoptik İnciller'in aksine, Yuhanna İncili'nde Ferisiler dışında başka Yahudi grupları (Sadukiler ve Esseniler gibi) verilmemektedir. Bu gibi özelliklerden hedef kitle'nin Yahudi olmayan ve Filistin dışında yaşayan bir kitle olduğu sonucu çıkartılabilir.

Öte yandan Yuhanna İncili'nde Vaftizci Yahya ve İsa'nın takipçileri arasında yaşanan tartışmalara da yer verilmiş ancak bu tartışmalar İsa'nın Yahya'dan üstün olduğu vurgulanarak sonlandırılmıştır. Elçilerin İşleri 19:1-7'e göre Efes'te Vaftizci Yahya'nın öğretisini takip edenler vardır. Kilise Babası İreneyus'un da yazar hakkında aktardıkları göz önünde bulundurulduğunda, belki de yazar Efes'te yaşayan Hristiyan bir topluluğa hitaben bu İncil'i yazmış olabilir. Bu durumda Yuhanna İncil'indeki Vaftizci Yahya'nın ele alınışı da açıklığa kavuşmuş olur.[1]

Tarih ve Yer

Kesin olarak Yuhanna İncili'nin Kudüs Tapınağı'nın yıkılışından sonra yazıldığını söylemek mümkündür. Zira 11:48'de bu olaya atıfta bulunulur. Bunun dışında 9:22 ve 12:42 dikkate alınırsa, Yahudiler ve Hristiyanlar arasında çeşitli ihtilafların yaşandığı görülecektir. Yuhanna İncili'nde bölümler bulunduran en erken buluntu milattan sonra 125-150 arasına tarihlenen bir papirüs parçasıdır. Polikarp'ın aktardığı gibi 1. Yuhanna Mektubu'nun Yuhanna İncili'nden önce yazıldığı kabul edilirse MS 100-110, sonra yazıldığı göz önüne alınırsa İncil'in MS 90-100 tarihleri arasında Efes'te yazıldığı kabul edilmektedir.

Efes dışında İncil'in yazıldığı yer olarak öne sürülen bir diğer yer antik Antakya şehridir. Suriyeli Efraim'in Tatianus'un Diatessaron adlı eserine yazdığı bir yorumda incil'in yazarı Yuhanna'nın yaşadığı şehir olarak Antakya öne sürülür. Bir çok Gnostik İncil Antakya şehrinde yazıldığı ve Yuhanna İncili'nde Gnostik etkilerin takip edilebilir olması nedeniyle bilim adamları İncil'in Antakya'da yazılmış olabileceğini de düşünmektedirler.[1]

İncilin Yapısı ve Bölümleri

Diğer İncillerin aksine Yuhanna İncili bir açılış konuşması (1:1-18) ile başlar.

Yuhanna İncili iki temel bölümden oluşur. İlk bölüm 12:37; "Gözleri önünde bunca doğaüstü belirti gerçekleştirdiği halde O’na iman etmediler." ile kapatılır. Birinci bölüm İsa'nın halkın önünde açık bir biçimde yaptığı mucizelerini içerirken, ikinci bölüm havarileri önünde konuşmalar yapan bir İsa'yı, onun dirilişi ve acılarını konu edinir.

Yuhanna İncili'nin son bölümü olan 21. bölüm esasen asıl metne sonradan eklenen bir ekten ibarettir. Bunun birinci sebebi bu bölümde havari Petrus üzerine verilen ağırlığın incilin diğer bölümlerinde söz konusu olmamasıdır. Bunun dışında 21. bölümün 20. bölüme dikkat edilmeden yazıldığı ve bu bölümde daha çok incilin yazılış sebebini ve yazarını açıklama kaygısının olduğu söylenebilir.

Buna göre incili temel olarak şu şekilde bölümlendirmek mümkündür: Giriş bölümü (1:1-18) Birinci ana bölüm (1:19 - 12:50) İkinci ana bölüm (13:1 - 20:31) ve ek olduğu düşünülen son bölüm (21)[1]

Giriş Bölümü

Yuhanna 1:1-18

İlk bölüm dünyanın başlangıcından ve onun yaratılışından bahseden ilahimsi bir öndeyiş ile başlar. Bu bölümde dünyaya gelen ışığın dünyayı aydınlatışından bahsedilir. Giriş bölümü dilin kullanımı bakımından da birinci ana bölümden ayrılır. Ancak giriş bölümünde kullanılan ışık, dünya, karanlık, yaşam, dünya gibi kavramlar bu bölümü takip eden birinci bölümdeki hikayeler ile anlam kazanacaklardır. Bu bağlamda giriş bölümü birinci bölümde verilecek olan hikayelerin nasıl yorumlanması gerektiği yönünde bir anahtar sunmaktadır.[1]

Yuhanna İncili'nin giriş bölümü Tevrat'ın giriş bölümü ile de benzerlikler taşır. Tora "Başlangıçta Tanrı göğü ve yeri yarattı." diye başlarken, Yuhanna İncili "Başlangıçta Söz vardı. Söz Tanrı’yla birlikteydi ve Söz Tanrı’ydı." diye başlamaktadır.

Birinci Ana Bölüm

Yuhanna 1:19 - 12:50

İncilin ilk bölümünde yazar İsa'nın Celile, Samiriye, Yahudiye ve Kudüs'te yaptıklarını aktarır. Bu bölüm için belirleyici olan gerçekleştirilen 7 mucizenin aktarıldığı metinlerdir. Yazar bu mucizeleri "işaret" olarak adlandırmayı tercih etmiştir. Bunun dışında bu bölümde İsa'nın yaptığı tematik konuşmalar (Örneğin çoban hakkında 10:1-18.26-30), bazı karakterlerle gerçekleştirdiği kapsamlı konuşmalar (örneğin ferisi Nikodim ile; 3:1-12 ya da Samiriyeli kadın ile kuyu başında; 4:1-42) ve Yahudiler ile yaptığı tartışmalar (7:14-36) yer alır.

Birinci ana bölüm Vaftizci Yahya ve onun İsa'ya karşı olan düşünceleri ile başlar (1:19-28) Bu bölümde diğer İncillerde olduğu gibi İsa'nın Ürdün nehrinde Vaftizci Yahya ile karşılaşması ve onun tarafından vaftiz edilmesi anlatılır. Birinci ana bölüm Lazarus'un diriltilmesi (11:1-45), İsa'yı öldürme tasarısı (11:46-57) ve İsa'nın Kudüs'e girişi (12:12-19) ile sonlanır.

Genel olarak birinci ana bölümün Sinoptik İncillerle uyumlu olduğu söylenebilir. Yuhanna İncilinde aktarıldığına göre İsa çarmıha gerilmeden önce 3 defa Kudüs'te kalmaktadır. İncilin yazarı için Kudüs sadece İsa'nın yargılandığı ve çarmıha gerildiği şehir değil, onun mucizelerinin de sahne olduğu (5:1-15; 9:1-7) bir şehir olarak tasvir edilmektedir.

Evanjelist bu incilde insanların İsa'ya inanmaya nasıl başladıklarını gösteren bir yapıyı tercih ediyor. "İnanmak" kelimesi sadece bu bölümde 20 kez kullanılmakta ki bu diğer İncillerde karşımıza çıkan sayıdan fazladır. İlk önce Havariler, daha sonra Kudüs'teki birçok Yahudi, Samiriye'deki yabancı kadın, iyileştirilen kör ve hatta bir çok Yahudi önderi bile (12:42) İsa'ya inanmaya başlıyor. Bunun yanında İsa'ya yönelik artan nefret İsa'yı öldürme tasarısı ile sonuçlanıyor. Bunun üzerine İsa "Yahudiler arasında açıkça dolaşmaz oluyor" (11:54) ve onun halkın önünde gerçekleştirdiği mucizeler sona eriyor.[1]

İkinci Ana Bölüm

Yuhanna 13:1 - 17:26

İkinci ana bölüm "İsa'nın bu dünyadan ayrılıp Baba’ya gideceği saatin geldiğini" (13:1) bildiren bir not ile başlar. Birinci ana bölümde İsa bir çok kez saatinin henüz gelmediğini (bkz. 2:4; 7:30; 8:20) aktarmıştır. İsa'nın havarileri önünde gerçekleştirdiği konuşmalar incilin aktardığına göre Hamursuz Bayramı'ndan önce yapılmaktadır. Bu bölümde İsa sadece havarileri ile birliktedir.

Son akşam yemeği Yuhanna İncili'nde direkt olarak yer almasa da, ona dair mesajlar (6:51-58) birinci ana bölümde aktarılır. Evanjelist son akşam yemeği yerine İsa'nın öğrencilerinin ayaklarını yıkaması (13:1-20) konusunu tercih etmiştir. Bu bölümü İsa'ya yapılacak olan ihanetin diğer İncillerden farklı olarak Yahuda'nın ismen verildiği bölüm (13:21-30) izler. Bu sahnede İsa'nın sevdiği bir havariden ilk kez bahsedilir. Sevilen havariye Yuhanna İncil'inde farklı yerlerde de karşılaşmak mümkündür.

İsa'nın çilesinin konu edindiği bölüme Petrus'un inkârı (13:36-38) ile giriş yapılır. Birinci ana bölümün sonunda yer alan İsa'yı öldürme tasarısı, İsa'nın Beytanya'da meshedilmesi ve İsa'nın Kudüse girişi (11:46-12:19) Sinoptik İnciller'de yer alan İsa'nın çilesinin aktarıldığı metine ait konu başlıklarıdır. Hatta Yuhanna İncili'nin başında yer alan İsa'nın satıcıları tapınaktan kovması (2:12-22) da buna dahil edilebilir. Dolayısıyla İsa'nın çilesinin aktarıldığı metnin 11:46 ile başladığını söylemek doğru olacaktır. 14,15,16 ve 17'deki veda konuşmalarının asıl metne sonradan ilave oldukları söylenebilir.

Yuhanna İncili, 2. yüzyılın sonuna ait bir papirüs.

Bu konuşmalarda İsa havarilerine, dolayısıyla Evanjelist de okuyucuya hitap eder, uyarır ve güç verir. Bölümün anahtar kelimesi ölmek anlamına gelen "hypagein" (ὑπάγειν)dir. Bu kelime bütün bölümü İsa'nın çarmıha giden yolunu anlatan bir bölüm olarak karakterize etmektedir. Bunun dışında İncil'de İsa Baba'ya gideceğini (14:1-31; 16:16-33) ve geri döneceğini (14:13) bildirir. Kendisine ve dolayısıyla da Tanrı'ya olan inanışın altını çizer. (14:10-12). Ayrıca kutsal ruhun geri geleceğinin ve söylediklerini insanlara hatırlatacağının (14:26) sözünü verir.

Yuhanna İncili'nin aktardığı ve İsa ile Havarileri arasındaki ilişkiyi anlamak adına belirleyici olan örneklerden biri asma benzetmesidir. (15:1-8) 17. bölümde ise İsa'nın havarileri için Baba'ya ettiği dua aktarılır.[1]

Yuhanna 18:1 - 20:31 - İsa'nın Tutkusu

İsa'nın çarmıha giden yolda uğradığı yerler Sinoptik İnciller'in aktardıkları ile çelişmez. İlk önce havarileri ile bir bahçeye gider (18:1), Yahuda'nın ihaneti sonrası Romalı askerler tarafından tutuklanır. Petrus İsa'nın tutuklanmasına karşı koymak istese de İsa bunun önüne geçer. (18:2-11). Daha sonra başkâhin Hanan'ın evine getirilen İsa burada sorguya çekilir. Sorgu sırasında İsa'yı takip ederek gelen Petrus İsa'yı 3 kere inkar eder. (18:12-27) Daha sonra bağlanıp Pilatus'a getirilen İsa, Pilatus tarafından da sorgulanır. Pilatus, İsa hakkında hüküm vermeden önce Kudüs'te Hamursuz Bayramı'nda uygulanan bir gelenek gereği Yahudilere İsa ile hırsız Barabbas arasında hangisinin özgür kalmasını istedikleri konusunda bir seçim yapma fırsatı sunar. Yahudilerin isteği üzerine Barabbas serbest bırakılır ve İsa'nın çarmıha gerilmesi hükmü verilir. (18:39 ve devamı; 19:6). Daha sonra İsa Romalı askerlerce kırbaçlanır ve "Yahudilerin Kralı" diye dikenlerden yapılmış bir taç takılarak alay edilir. (19:1-3). Pilatus, İsa'yı halkın önüne getirip ecce homo "işte o adam" der.

Çarmıha gerildiği yer olan Golgata'ya kadar haçı sırtında taşıyan İsa burada 2 kişiyle birlikte çarmıha gerilir. Annesi Meryem, teyzesi, Mecdelli Meryem, sevilen havari ve Klopas'ın karısı incilin aktardığına göre orada bulunmaktadır. İsa'nın ölümünden sonra Aramatyalı Yusuf, Pilatus'dan izin alıp İsa'nın bedenini mezara koyar. (19:38-42) Yirminci bölümde boş mezar Mecdelli Meryem tarafından keşfedilir. Mecdelli Meryem havarilere mezarın boş olduğunu haber verir. Petrus ve sevilen havari mezara doğru koşmaya başlarlar. Burada Petrus ve sevilen havari arasında bir rekabet göze çarpar. İsa'nın dirilişini henüz anlamamalarına karşın sevilen havari iman eder. Mezara koşarak ilk önce gelen havari de yine bu havaridir. Daha sonra Mecdelli Meryem mezarda beklerken İsa ona görünür. Meryem İsa'yı gördüğünü havarilere bildirir. Tüm bunların dışında Evanjelist şüphe'nin aşılması konusunu eserinde havari şüpheci Tomas üzerinden tematize etmiştir. Öyle ki 20:24-30'da İsa sadece havarilerine görünmekle kalmaz, Tomas'ın onun yaralarına dokunmasını ve iman etmesini söyler. Tomas'ın imanı “Rabbim ve Tanrım!” nidasıyla en yüksek noktasına ulaşır.

İkinci ana bölüm 20:31 ile İncil'in yazılış amacını açıklayan ve direkt olarak okuyucuya hitap eden bir şekilde bitirilir; "Ne var ki yazılanlar, İsa’nın, Tanrı’nın Oğlu Mesih olduğuna iman edesiniz ve iman ederek O’nun adıyla yaşama kavuşasınız diye yazılmıştır."

Yuhanna İncili'nde İsa'nın tutkusu aktarılırken Markos İncili'nde aktarılanın (Markus 14:36) aksine Petrus'a dönen ve "Baba’nın bana verdiği kâseden içmeyeyim mi" (Yuhanna 18:11) diye soran bir İsa vardır. İsa'nın sorgusunda resmi bir Yahudi duruşması yahut şahitler bulunmaz. İncil'in yazarı tamamen Yahudilerin aktif bir biçimde katıldıkları İsa'nın Pontius Pilatus tarafından sorgusuna konsantre olmuştur. Bu sorguda İsa ve Pilatus arasında teolojik olarak önemli bir konuşma geçer. Bu konuşmada İsa'nın hangi açıdan "Yahudilerin kralı" olduğu konu edinir. Pilatus her ne kadar İsa'nın suçsuz olduğuna inansa da (19:6), Yuhanna İncili'nin vurguladığı anlatıma göre Yahudilerin baskısıyla çarmıha germe kararını vermiştir. Yuhanna İncili'nde haçı taşıyan Kireneli Simon'dan bahsedilmez, İsa haçı kendisi taşır. İsa'nın kıyafetlerinin Roma askerlerince paylaşımı Eski Ahit (Mezmurlar 22:18) ile bağlantı kurularak aktarılır.

Yuhanna İncili İsa'nın çarmıha gerilişinde, İsa'nın alay edilmesi, ölümü sırasında gökyüzünün kararması, yüzbaşı'nın İsa'nın tanrının oğlu olduğuna inanması (bkz. Markos 15:39 ve devamı) ve son olarak İsa'nın "Tanrım, beni neden terk ettin!" şeklindeki bağırışını aktarmaz. İsa'nın ölümü onun "Tamamlandı!" (19:30) sözü ile gerçekleşir. İsa tanrının terk ettiği bir mağlup olarak değil, aksine tanrının emrettiği plana uyan bir karakterde tasvir edilir. Bunun dışında İsa ile birlikte çarmıha gerilenlerin bacakları kırılırken İsa'nın bacakları kırılmaz. Bu bağlamda İsa'nın Eski Ahitte aktarıldığı gibi (Mısırdan Çıkış 12:46) bir Fısıh kuzusu gibi ele alındığı söylenebilir.[1]

İlave Bölüm - 21

21. Bölüm Yuhanna İncili'ne sonradan eklenen bir bölümdür. Bu bölümün merkezinde dirilen İsa bulunmaktadır. İncil yazarının aktardığına göre İsa öğrencilerine ilk olarak 7 öğrencisine görünür, ardından göl kenarında görünür ve birlikte yemek yerler. Bu bölümde İsa vesilesiyle gerçekleştirilen balık tutma mucizesi bir çok açıdan Luka İncili'nde aktarılan mucizeye benzemektedir. (Luka 5:1-11) Daha önceki incillerde kısaca aktarılan Petrus'un görevlendirilmesi (Matta 16:17-19; Luka 22:32) bu bölümde detaylı bir şekilde aktarılır.

İlave bölümün dikkat çekici bir yanı İncil'in ikinci kez form olarak aynı ifadelerle yeniden kapatılmasıdır. Bunun dışında sevilen havarinin daha yaşayacağı aktarılır ve son olarak İncil'in yazarının o olduğu söylenir.[1]

1. Bölüm
  • Başlangıçta Söz vardı (Giriş bölümü)
  • Yahya peygamberin ortaya çıkışı
  • Tanrı Kuzusu
  • İsa'nın ilk öğrencileri
2. Bölüm
  • İsa'nın ilk mucizesi
  • İsa satıcıları tapınaktan kovuyor
3. Bölüm
  • İsa ile Nikodim
  • Yahya'nın tanıklığı
4. Bölüm
  • İsa ile Samiriyeli kadın
  • Bir memurun oğlu iyileştiriliyor
5. Bölüm
  • Havuzdaki kötürüm iyileştiriliyor
  • Yaşam veren İsa
  • İsa'ya tanıklık
6. Bölüm
  • İsa beş bin kişiyi doyuruyor
  • İsa su üstünde yürüyor
  • Yaşam ekmeği
  • Birçok kişi İsa'yı terk ediyor
7. Bölüm
  • İsa Kudüs'e gidiyor
  • İsa, Mesih midir?
  • Yahudi önderlerin imansızlığı
8. Bölüm
  • Zinada yakalanan kadın
  • Geçerli tanıklık
  • İbrahim'in çocukları, İblis'in çocukları
  • İsa'nın yüceliği
9. Bölüm
  • Kör bir adam iyileştiriliyor
  • Ferisilerin soruşturması
  • Ruhsal körlük
10. Bölüm
  • İyi çoban
  • İsa'ya karşı tepkiler büyüyor
11. Bölüm
  • Lazarus'un ölümü
  • Marta ile Meryem'in yası
  • İsa, Lazarus'u diriltiyor
  • İsa'yı öldürme tasarısı
12. Bölüm
  • İsa Beytanya'da
  • İsa'nın Kudüs'e girişi
  • İsa öleceğini önceden bildiriyor
  • Halkın inadı
13. Bölüm
  • Alçakgönüllülük örneği
  • İsa'ya ihanet
  • Birbirinizi sevin
  • Petrus, İsa'yı inkâr edecek
14. Bölüm
  • İsa - Tanrı'ya giden yol
  • Kutsal Ruh vaadi
15. Bölüm
  • Asma ile çubuklar
  • Dünyanın nefreti
16. Bölüm
  • Kutsal Ruh'un işleyişi
  • Kederiniz sevince dönüşecek
17. Bölüm
  • İsa dua ediyor
18. Bölüm
  • İsa tutuklanıyor
  • Petrus'un ilk inkârı
  • Başkâhinin soruşturması
  • Petrus'un ikinci ve üçüncü inkârı
  • İsa, vali Pilatus'un önünde
19. Bölüm
  • İsa ölüme mahkûm ediliyor
  • İsa çarmıha geriliyor
  • Nasıralı İsa - Yahudilerin Kralı.
  • İsa'nın ölümü
  • İsa'nın gömülmesi
20. Bölüm
  • İsa'nın dirilişi
  • İsa, Mecdelli Meryem'e görünüyor
  • İsa öğrencilerine görünüyor
  • İsa Tomas'a görünüyor
21. Bölüm
  • İsa göl kenarında
  • İsa ile Petrus

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Karl Wilhelm Niebuhr, Grundinformation Neues Testament, 2003.
  2. ↑ Adversus Haereses (Aykırı Düşüncelere Karşı)
  3. ↑ Şaban Kuzgun, Dört İncil: yazılması, derlenmesi, muhtevası, farklılıkları ve çelişkileri: Hristiyan batı kültürünün ana kaynağı Kitab-ı Mukaddes'in kutsallığı üzerine, Ankara, 1996.
  4. ↑ Rudolf Schnackenburg, Das Johannesevangelium.
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/31/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.