Aksu, Tortum

Aksu
—  Mahalle  —
Erzurum
Ülke	Türkiye
İl	Erzurum
İlçe	Tortum
Coğrafi bölge	Karadeniz Bölgesi
Rakım	1.600 m (5.249 ft)
Nüfus (2000)
- Toplam	358
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
İl alan kodu	0442
İl plaka kodu
Posta kodu	25430
İnternet sitesi: YerelNET sayfası

Aksu, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir Kuman(Kıpçak)Türk Mahallesidir.

Coğrafya

Aksu, Tortum İlçesi’ne bağlı bir köydür. Erzurum şehir merkezine 71, Tortum’a 19 kilometre uzaklıktadır. Aksu mahallesinin denizden yüksekliği ortalama 1600 metredir. Bu yükselti yaylada 2300 metreye kadar ulaşır. Köy, güneyindeki Demirciler, kuzeyindeki Suyatağı, doğusundaki Çardaklı ve batısındaki Arılı köylerine komşudur. Mahallenin karşısında, köylülerin, Tilkinin Meşe ve Meydunun Sırt isimlerini verdikleri dağlar bulunur.

1960 nüfûs sayımında 140 haneli mahallede 910 kişi yaşarken; şimdi resmî verilere göre mahallede sadece 358 kişi yaşamaktadır.

Mahallenin ulaşımı bağlı olduğu ilçenin diğer köylerine nazaran daha kolaydır çünkü; köy Tortum-Oltu asfaltı üzerinde bulunur.Köy yolu D950 karayolu ile Bulgaristan,Ermenistan ve Azerbaycan'a kadar uzanır.

Tarih

Mahallenin genel olarak bilinen eski ismi, Ermenice (Ağprtsor, Axpısor) olup ("Pınarlı vadi") anlamına gelmektedir.tapu sicil kayıtlarında geçen adı ise Akhisar’dır. Yerleşim merkezlerinin isimlerinin değiştirilmesi ile çok yerinde bir teşebbüs olarak bu köye de Aksu deniliyor. Bu ismin köye, kireçli kayalık ve tepelerinden çıkan berrak sularına izafeten verildiği düşünülür.

Yaklaşık yüz-yüz elli yıl önce mahallenin tamamı ormanlık iken şimdi güneyde koruluk ormanlar, doğuda ise irili ufaklı birkaç küçük ağaçlık yer alır.

Mahallenin vaktiyle Aşçı Hoca denilen biri tarafından kurulduğu söylenir. Söylendiğine göre köy, şimdiki kireç ocaklarının kuzeyine düşen ve şu an Başkapan Sırtı olarak anılan tepelerde, bundan yaklaşık dört yüz yıl önce kurulmuştur. Hatta o tepeye şimdi eski köy de denmektedir. Aslında mahallenin içerisinde bulunduğu vadide çeşitli kilise kalıntılarına rastlanması bizleri mahallenin tarihinin çok daha eskilere dayandığı konusunda düşünceye sevk etmektedir. Ancak mahallenin vadi içerisindeki yeri zaman içinde değişikliğe uğramış olabilir.

Osmanlı’ya katılması ise Kanunî Sultan Süleyman dönemine denk gelir.

Mahallenin kurulmuş olduğu vadi içerisindeki ufak kalıntıları saymazsak mahallede tarihi bir oluşumdan da söz etmek mümkün değildir.

Tarım ve hayvancılık

Aksu Köyü’nde başlıca patates, buğday, ve fasulye tarımı yapılmaktadır. Ayrıca mahallede elma, vişne, kızılcık, erik, kayısı, muşmula, ve ayva gibi birçok meyve de yetiştirilir. Duttan pestil ve pekmez yapılır. Tarımsal ürün olarak patatesin önemi oldukça büyüktür. Ekonomik olarak köye girdi sağlayabilecek tek üründür denebilir. Aksu Köy’ü arazi itibariyle oldukça engebeli bir yapıya sahiptir. Bu durum tarımsal faaliyetlerin ilerlemesini baltalar. Hayvancılığın ise tarıma oranla daha gelişmiş olduğu söylenebilir. Mahallede 600 kadar küçükbaş, 300’e yakın da büyük baş hayvan bulunmaktadır. Köy halkı hayvancılık faaliyetlerini yazın 2300 metre yükseltideki yaylada sürdürür. Ayrıca mahallenin Hanegi adı verilen başka bir yaylası daha vardır ancak; bu yayla yaklaşık on yıldır kullanılmamaktadır.

Jeoloji ve Jeomorfoloji

Mahallenin kurulmuş olduğu yerin, dar bir vadinin içi olmasından ötürü; köylülerin yegâne geçim kaynağı olan tarım ve hayvancılık, oldukça zor şartlar altında yürütülmeye çalışılır. Bu durum mahallenin, büyük çapta göç vermesine neden olmuştur. Zira 1960‘ta mahallede 910 kişi yaşarken; bu rakam 1997‘de 418’e, 2000’de ise 358’e kadar düşmüştür. Mahallenin kurulmuş olduğu vadi doğu-batı istikametinde uzanır.

Mahalledeki orman arazilerinin tüketilmesinden, aşırı otlatmadan ve eğimin fazlalığından ötürü; köy ve çevresinde, erozyona uğramış toprak yapısı dikkati çeker. Toprak altından çıkarılan taşlardan kireç yapılışı mahallede, kalkerli bir arazinin olduğunu gösterir. Vadinin güney kısmındaki yapı, halk arasında kırma olarak tabir edilen tortul kütlelerden oluşur. Arazide yer yer volkan tüfleri de görülür. Ayrıca mahallenin kuzeyinde killi toprak yapısına da rastlamak mümkündür.

İklim

Mahallede karasal iklimle Karadeniz ikliminin özelliklerini taşıyan, geçiş iklimleri görülmesine rağmen karasal iklimin özellikleri daha belirgindir. Mahallenin, özellikle kış aylarındaki soğuğu Erzurum şehir merkezini aratmaz. Ancak mahalledeki yükseltinin fazla olmaması yaz aylarında çeşitli meyve-sebze tarımını mümkün hale getirmiştir.

Mahallede yaz ayları oldukça sıcak geçer. Özellikle Ağustos ayı başında köy, yılın en sıcak günlerini yaşar. Köylülerin ‘eyyam-ı bahur’ olarak adlandırdıkları bu dönemde köye, dolu şeklinde yağışlar düşer ve bu yağışlar genel itibariyle sellere neden olur.

Ticaret ve sanayi

Mahallede tarım ve hayvancılık faaliyetleriyle geçimini sağlayan halk, tarımsal ve hayvansal ürünlerden köy ekonomisine katkı sağlayabilecek şekilde gelir elde etmek bir tarafa; köylülerin ürünleri kendi ihtiyaçlarını ancak karşılamaktadır.

Geleneksel olarak gerçekleştirilen ve yılda bir kez yapılan Aksu Yayla Şenlikleri köy için ekonomik açıdan büyük bir öneme sahiptir. Bu şenlik sayesinde mahalleden daha önce çıkmış olan köylüler senede bir kez mahallesi ziyaret etme ve yakınlarıyla bir araya gelme imkânı bulur.

Mahallede büyük çaplı hayvan çiftliklerinin kurulması ve tarımsal faaliyetlere bilinçli bir şekilde, çeşitli teknolojik imkânlarla destek verilmesi köy ekonomisini canlandırabilir. Böylelikle mahallede zaten çok az sayıda bulunan genç nüfûsun, büyük şehirlere göç etmesinin de önüne geçilmiş olur. Ayrıca yayla şenliklerinin de daha kapsamlı hale getirilmesi ve basın yoluyla tanıtı, köy için ekonomik kalkınma vesilesi olabilir.

Yöreye özgü yemekler

• Tortum cağ kebabı mahallesimüzün Aksu kapı tesislerinde icat edilmiştir.
• Patatesten; yahni, oturtma, haşlama, közleme, aksan.
• Bulgurdan; pilav, çorba, yalancı dolma.
• Gendimeden; keşgah, haşıl, ayranlı çorba
• Mısır unundan; kuymak, mısır haşılı, poğaça denilen büyük ekmek
• Ayrıca sütlü çorba, gaygana, gaysefe, tevek aşı, erişte çorbası, mıhla, hasuta, pestil çullaması, tut(dut) çullaması, herle aşı gibi çok çeşitli yemek ismi saymak mümkündür.

Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte mahallenin tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır. Seçildikleri yıllara göre köy muhtarları:

Seçildikleri yıllara göre köy muhtarları
2009	Abdullah Çelik
2004	Mehmet Sayar
1999	Abdullah Çelik
1994	Abdullah Çelik
1989
1984