Jandarma Genel Komutanlığı

Jandarma Genel Komutanlığı

Jandarma Genel Komutanlığı logosu
Etkin 1839-günümüz
Ülke  Türkiye
Bağlılık T.C. İçişleri Bakanlığı
Sınıfı Jandarma hizmetleri[1]
Tipi Genel kolluk kuvveti
Görevi Adli, mülki ve askeri görevler
Büyüklük 53.670 uzman[2]
141.018 yükümlü[2]
1.524 taşıt
57 helikopter
Bütçe 9.374.739.000 (2017)[3]
Parçası Kara Kuvvetleri Komutanlığı
(Savaş ve seferberlik hallerinde, kısmen)
Karargâh Jandarma Genel Komutanlığı
Beştepe, Ankara
Slogan Jandarma bir kanun ordusudur.
Etkin. Caydırıcı. Saygın.
Renkleri Kırmızı, Beyaz, Mavi             
Marş Jandarma Marşı
Yıl Dönümleri 14 Haziran (Kuruluş yıldönümü)
Website jandarma.tsk.tr
Komutanları
Komutan Orgeneral Yaşar Güler
Komutan Yardımcısı Korgeneral İbrahim Yaşar
Nişanlar
Fors

Jandarma Genel Komutanlığı (J.Gn.K.lığı) veya Türkiye Cumhuriyeti Jandarma Teşkilatı,[4] Türkiye'de il ve ilçe belediye sınırları dışında kalan veya polis teşkilatı bulunmayan yerler[4] ile Sahil Güvenlik Teşkilatı bulunmayan kıyı, deniz ve sahillerde görev yapan silahlı genel kolluk kuvvetidir.

1983 tarihli ve 2803 sayılı Jandarma Teşkilatı Görev ve Yetkileri Kanunu ile 1934 tarihli ve 2559 sayılı Polis Vazife ve Sâlahiyet Kanunu'nda ve diğer yasalarda kendisine verilen görevleri yerine getiren Jandarma Teşkilatı, İçişleri Bakanlığına bağlı olarak çalışır. Seferberlik ve savaş hallerinde Komutanlığın, Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınarak Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenecek bölümleri Kara Kuvvetleri Komutanlığı emrine girer; kalan bölümleriyse normal görevlerine devam eder.[4][5]

Tarihçe

Osmanlı Atlı Jandarma Birliği

Osmanlı Dönemi

2004 yılına kadar Zaptiye Müşirliğinin kuruluş tarihi olan 16 Şubat 1846'da kurulduğu düşünülen Jandarma Teşkilatı hakkında, 1839 yılına kadar arşiv kayıtlarına rastlandığı için Teşkilatın kuruluş tarihi 1839 olarak kabul edilmeye başlanmıştır. Kuruluş tarihi tam olarak saptanamadığından 1839 tarihi, Asakir-i Zaptiye Nizamnamesi'nin kabul tarihi olan 14 Haziran 1869 ile birleştirilerek 14 Haziran 1839 tarihi elde edilmiş ve bu tarih Teşkilatın kuruluş günü olarak kutlanmaya başlamıştır.

16 Şubat 1846 tarihinde Seraskerliğe bağlı Zaptiye Müşirliği kurularak eyalet ve sancaklardaki Umuru Zaptiye teşkilatları bu kurum bünyesine alınmıştır. Tek makamdan komuta edilen bu yeni askeri zabıta sınıfı, iç güvenlik ve kamu düzenini sağlamakla görevlendirilmiştir. 14 Haziran 1869 tarihindeyse ilk Jandarma tüzüğü olarak bilinen Asakir-i Zaptiye Nizamnamesi kabul edilmiştir. Nizamname'de ön görüldüğü üzere her vilayette alay, tabur, bölük ve takım şeklinde yapılanan ve personeli piyade ve süvarilerden oluşan Zaptiye Alayları kurulmuştur.

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Sadrazam Mehmet Sait Paşa, Batı tarzı bir zabıta teşkilatı oluşturulmasına yardımcı olmaları için ülkeye İngiliz ve Fransız subaylar davet etmiştir. Yapılan çalışmalar doğrultusunda teşkilatlanmada reformlar yapılarak ve 20 Kasım 1879 tarihinde yine Seraskerlik'e bağlı olarak çalışan Umum Jandarma Merkeziyesi kurulmuştur.

Jandarma, 1909 yılında İkinci Meşrutiyet’le kurulan Harbiye Nezâretine bağlanmış ve adı Umum Jandarma Kumandanlığı olarak değiştirilmiştir. Ardından, Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı boyunda bir yandan önceki görevlerine devam etmiş diğer bir yandan da pek çok cephede ordunun bir parçası olarak ülke savunmasına katkı sağlamıştır.[6]

Cumhuriyet Dönemi

Cumhuriyetin ilanıyla birlikte pek çok kurumunda olduğu gibi Jandarmada da yeniden düzenlenlemelere gidilerek 1918 yılında kapatılan Jandarma Astsubay Okulu İzmit’te yeniden açılmış; Sabit Jandarma Bölge Müfettişlikleri ile İl Jandarma Alay Komutanlıkları yeniden yapılandırılmış ve Seyyar Jandarma Birlikleri kuvvetlendirilmiştir. 10 Haziran 1930 tarihli ve 1706 sayılı Jandarma Kanunu doğrultusunda, Komutanlık bugünkü hukuki konumuna ulaşmıştır. 1935 yılına gelindiğinde Jandarma Subayları Harp Okulunda yetiştirilmeye başlanmış; 1937 yılındaysa Jandarma Teşkilat ve Vazife Nizamnamesi kabul edilmiştir. Komutanlık, 1939 yılında Sabit ve Seyyar Jandarma Birlikleri ile Jandarma Eğitim Birlikleri ve Okulları olmak üzere üç kısım olarak yeniden yapılandırılmıştır.

16 Temmuz 1956 tarihli ve 6815 sayılı Kara Sınırlarının Korunması ve Güvenliği Hakkında Kanun, Gümrük ve Tekel Bakanlığına bağlı bir tümen olan Gümrük Umum Kumandanlığının sınır, kıyı ve karasularının güvenliğini sağlama, gümrük bölgelerinde kaçakçılığı engelleyip takip etme ve soruşturma görevlerini Jandarma Genel Komutanlığına yüklemiştir. Kanunun kabulünden bir yıl sonra Jandarma Sınır Birlikleri tugay haline getirilmiş; ayrıca Jandarma Eğitim Tugayları da oluşturmuştur. 1961 yılına gelindiğinde Jandarma Bölge Komutanlıkları kurulmuş; iki yıl sonra Foça’da Jandarma Komando Okulu açılarak Jandarma Komando Birlikleri kurulmuştur. 1968 yılında Diyarbakır’a Hafif Helikopter Bölük Komutanlığı ismiyle Jandarma Havacılık Birliği kurulmuştur. Daha sonra Jandarma Komando ve Havacılık Birlikleri, 1974 yılında düzenlenen Kıbrıs Barış Harekatı’na katılmıştır.

12 Eylül askeri darbesinin ardından 1982 yılında kıyı ve karasuların korunması görevi Sahil Güvenlik Komutanlığına devredilmiş; bir yıl sonra 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu kabul edilmiştir. 1988 yılına gelindiğinde kara sınırlarının korunması ve güvenliğinin sağlanması görevleri Kara Kuvvetleri Komutanlığına yüklenmiş olsa da İran ve Suriye sınırının bir kısmı ile Irak sınırının tamamının korunması hâlâ Jandarmanın sorumluluğundadır. Daha sonra, 23 Mart 1989 tarihinde başlatılan, suç delillerinin bilimsel ve teknolojik yöntemlerle araştırılmasına yönelik bir çalışma kapsamında, 1993 yılında Ankara’ya Jandarma Kriminal Daire Başkanlığı, 1994 yılında Van, 1998 yılında Bursa, 2005 yılındaysa Aydın Jandarma Bölge Kriminal Laboratuvar Amirlikleri kurulmuştur.[6]

15 Temmuz askeri darbe girişiminin ardından ilan edilen olağanüstü hal kapsamında çıkan 25 Temmuz 2016 tarihli ve 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Jandarma yapısında sivilleştirmelere gidilerek tamamen İçişleri Bakanlığına bağlanmıştır.[4][5]

Yapılanma

Geçmişteki yapı

Jandarma Genel Komutanlığı, 15 Temmuz askeri darbe girişiminin ardından çıkartılan 668 sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamesi'nden önce Türk Silahlı Kuvvetlerinin bir parçası olarak Silahlı Kuvvetlerle ilgili görevleri, eğitim ve öğrenim bakımından Genelkurmay Başkanlığına, emniyet ve asayiş işleriyle diğer görev ve hizmetlerin yürütülmesi yönündense İçişleri Bakanlığına bağlı; Jandarma Genel Komutanıysa İçişleri Bakanına karşı sorumluydu. Genelkurmay Başkanlığınca lüzum görülen hâller ile sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hâllerinde gerekli olan bölümü ile Kuvvet Komutanlıkları emrine girer, kalan bölümü ile Jandarma Genel Komutanlığı emrinde normal görevlerine devam ederdi.[7]

2015 yılındaki İç Güvenlik Reformu kapsamında Jandarma Genel Komutanlığının askerî yapısı gevşetilmiş ve bağlılık yönünden İçişleri Bakanlığının rolü daha da etkin hâle getirilmiştir. Reform kapsamında İl Jandarma Komutanlarının; Jandarma Genel Komutanı, Genelkurmay Başkanı, İçişleri Bakanı, Başbakan ve Cumhurbaşkanı'nın imzalayacağı müşterek bir kararnameyle; İlçe Jandarma Komutanlarının ise Jandarma Genel Komutanı'nın teklifi ve İçişleri Bakanı'nın onayıyla atanması ön görülmüştür.[8]

Günümüzdeki Yapı

668 sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamesi ile Komutanlık yapısı daha sivil hale getirilmiştir. Bu amaçla Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu'ndaki Jandarmanın, Türk Silahlı Kuvvetlerinin bir parçası olarak Silahlı Kuvvetlerle ilgili görevleri, eğitim ve öğrenim bakımından Genelkurmay Başkanlığına bağlı olduğuna yönelik hüküm kaldırılmış; Komutanlık tamamen İçişleri Bakanlığına bağlanmıştır. Komutanlık teşkilatının; kuruluş, kadro ve konuş yerlerinin Türk Silahlı Kuvvetleri esaslarına göre Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınarak düzenlenmesi hükmü kaldırılmış; Komutanlığın, Kuvvet Komutanlıkları emrine girmesi durumu da yeniden düzenlenmiştir. Sıkıyönetim halinde emre girme kaldırılarak savaş ve seferberlik hallerinde hangi birimlerin emre gireceğinin belirlenmesinde Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınması ön görülmüştür.[4][5]

Jandarma Genel Komutanı ile Yardımcılarının, generallerin ve İl Jandarma Komutanlarının atamalarında Genelkurmay Başkanlığının teklifi gerekliliği kaldırılarak diğer subay ve astsubayların atanmalarında İçişleri Bakanlığı yetkili kılınmıştır.[4][5]

Görevleri

“ Jandarma her zaman yurt, ulus ve cumhuriyete aşk ve sadakatle bağlı tevazu, fedakarlık ve feragat örneği bir kanun ordusudur. ”

—Mustafa Kemal Atatürk[9]

Jandarma Genel Komutanlığı Karargâhı

2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu'na göre Jandarmanın görevleri; mülki, adli, askeri ve diğer görevler olmak üzere dört ana başlık altında toplanmaktadır.[4]

Adli görevleri

Topkapı Sarayı'nda nöbet tutan bir Jandarma Eri

Mülki görevleri

Askeri görevleri

Diğer görevleri

Birimler

Komutanlıklar

Jandarma Bölge Komutanlıkları

Kriminal birimler

Araçlar

Jandarma devriye arabası
Türk Jandarması
Zırhlı personel taşıyıcılar
250+ Otokar Akrep (4x4)
200+ Otokar Cobra (4x4)
60 Dragoon 300 (4x4)
200 Cadillac V150/S (4x4)
100 Shorland S55 (4x4)
Helikopterler
26 Skorsky S-70 Blackhawk
13 AB-205
18 Mi-17 IVA

Jandarma Genel Komutanları

Uzman Jandarma Rütbeleri

Uzman Jandarmalar yalnızca Türk Jandarması bünyesinde Muvazzaf Uzman Jandarma Çavuş olarak görev yapmakta olup, Uzman Jandarma Okulunu başarıyla bitiren Uzman Jandarma Çavuştan Uzman Jandarma Sekizinci Kademeli Çavuş rütbesine kadar olan asker kişilerdir. 2016 yılı Temmuz ayı itibariyle Jandarma Genel Komutanlığında görev yapan 21.303 Uzman Jandarma bulunmaktadır.[10] Uzman Jandarma Okulu 2013 yılında kapatılmıştır ve günümüzde Uzman Jandarma alımı yapılmamaktadır.[11][12]

Kaynakça

  1. ↑ "657 sayılı Devlet Memurları Kanunu". T.C. Resmî Gazete (12056): Madde 36. 23 Temmuz 1965. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.657.pdf. Erişim tarihi: 7 Ocak 2017.
  2. 1 2 "İçişleri Bakanlığı Açıklaması". Türk Silahlı Kuvvetleri. 17 Kasım 2014. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141129130432/http://www.kamudanhaber.com/m/?id=275742.
  3. ↑ "2017 Yılı TBMM Bütçe Görüşmeleri". tbmm.gov.tr. 10 Aralık 2016. 12 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://archive.is/LwDKG. Erişim tarihi: 12 Aralık 2016.
  4. 1 2 3 4 5 6 7 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu. T.C. Resmî Gazete, 17985, 12 Mart 1983
  5. 1 2 3 4 668 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınması Gereken Tedbirler İle Bazı Kurum ve Kuruluşlara Dair Düzenleme Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. T.C. Resmî Gazete, 29783 (2.Mükerrer), 27 Temmuz 2016
  6. 1 2 3 "JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI TARİHÇESİ". Jandarma Genel Komutanlığı. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160310094336/http://www.jandarma.gov.tr:80/ust_menu/tarihce.htm. Erişim tarihi: 4 Ekim 2016.
  7. ↑ 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu (25/7/2016-KHK-668 değişiklikleri işlenmemiş hali). T.C. Resmî Gazete, 17985, 12 Mart 1983
  8. ↑ "Jandarma İçişleri Bakanlığı'na bağlandı". En Son Haber. Anadolu Ajansı. 10 Mart 2015. http://www.ensonhaber.com/jandarmada-yeni-donem-2015-03-10.html.
  9. ↑ "Jandarma Müzesi, Beytepe". 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160203075024/http://www.jandarma.gov.tr/jandmuze/?GUN=03.
  10. ↑ "TSK personel sayısını açıkladı" Sabah Gazetesi, Erişim Tarihi: 28.11.2016
  11. ↑ Çelikyaman, Çelik (15 Şubat 2012). "Uzman Jandarma Kaldırılıyor". Askerhaber.com. 17 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140117032137/http://askerhaber.com:80/haber/6257/uzman-jandarma-kaldiriliyor.html. Erişim tarihi: 1 Haziran 2012.
  12. ↑ "Uzman Jandarma kadroları Astsubay kadrosuna dönüştürüldü". Vikihaber. 15 Şubat 2012. 21 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140321134946/http://tr.wikinews.org:80/wiki/Uzman_Jandarma_kadrolar%C4%B1_Astsubay_kadrosuna_d%C3%B6n%C3%BC%C5%9Ft%C3%BCr%C3%BCld%C3%BC. Erişim tarihi: 1 Haziran 2012.

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/7/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.