Kütahya Mevlevîhânesi

Kütahya Mevlevîhânesi
Kütahya Mevlevîhânesi'nin Kubbesi

Kütahya Mevlevîhânesi, veya Erguniye Mevlevîhânesi Kütahya ilinin Merkez ilçesine bağlı Börekçiler Mahallesi sınırları içerisinde yer alan, Mevlevî tarıkatı dergâhı.

Mevlevîliğin Kütahya'daki izleri Sultan Veled döneminin yıllarında görülür. Sultan Veled'e müntesip bulunan, halkın "Kütahya Fatihi" adını verdiği Emir İmadüddin Hezâr Dînârî[1] şimdi Ergun Çelebi'nin bulunduğu yerde dergahı inşa ettirmiştir[2]. I. Yakub Çelebi (1300-1340) zamanında, Konya'dan kalkarak, Beyşehir, Eğirdir, Afyon ve Denizli yoluyla Kütahya'ya gelen[3] Sultan Veled, şehri gezmiş ve güzelliğine hayran kalmıştır.[4]

Kütahya Mevlevîhânesi Germiyanoğulları zamanında faaliyetini artırmıştır. 1329[5] yılında bugünkü Mevlevîhâne'nin bulunduğu sahada yeniden inşa edilen binada, gerek şehrin ve gerekse köylerine varıncaya kadar çevresinin sosyo-kültürel hayatında çeşitli etkinlikler meydana getirdiği şeriyye sicillerinden ve vakıf kayıtlarından anlaşılmaktadır.

Sultan Veled'den sonra, Mevlevîliğin yönetimine getirilen oğlu Ulu Ârif Çelebi de Kütahya üzerinde durmuştur. I.Yakub Bey'in, Ulu Ârif Çelebi'nin müridi oluşu da[6] bu münasebetin boyutlarını daha iyi göstermektedir.

Germiyan beyi Süleyman Şah, Sultan Veled'in kızı Mutahhara Hatun'la evlenmiş, bu izdivaçtan doğan Devlet Hatun, Yıldırım Bayezid'in hanımı olmuştur.[7]. Kütahya şehri 1381 yılında Devlet Hatun'un çeyizi olarak Osmanlılar'a geçmiş ve Yıldırım Bayezid buraya vali tayin edilmiştir[8]. Bu ırsi yakınlık, Osmanlı Sultanları'nın Mevlevîleri "akraba" olarak kabul etmesine de vesile olmuştur. Tahta geçen Osmanlı Sultanları'na, Edirne kapısı dışında düzenlenen muhteşem merasimlerle Mevlevî Şeyhi tarafından kılıç kuşatılması geleneği bu tarihi bağa dayanmaktadır.

Mevlevîlik Tarikatı'nın faaliyetlerine yön veren Mevlevîhaneler arasında Kütahya dergahının yeri büyüktür. Mevlevî dergahlarından en önemlilerine asitane denirdi. Kütahya Mevlevîhânesi de dünya üzerindeki 14 asitaneden biriydi. Konya ve Afyon Dergahlarından hemen sonra gelmesi, Osmanlı sınırları içerisinde yayılmış yüzü aşkın şube arasında sahip olduğu mevkinin önemini gösterir.

Mevlevîhâne bitişiğinde şeyhlere mahsus olan hâneyi 1813 senesinde Kütahya'da ikamete memur edilen reisülküttab Sadrazam Gailp Paşa şeyhlerin ikametine tahsis etmiş ve Ağustos 1814 Ramazanı'nda vakfiyesini tanzim ettirmiştir. Mevlevîhâne 1936 senesinde sûrı hümayuna davet edilen Kütahya Mevlevî şeyhi Abdülkâdir Efendi'nin ricası üzerine tekkenin tamiri için Kütahya feriki Hafız Paşa'ya emir verilmiştir.[9] 1841 senesinde Mevlevîhâne tekrar tamir görmüştür. Mevlevîhâne bugün Dönenler Camii adıyla anılmaktadır ve mevlevîhânenin türbe kısmında Celaleddin Ergûn Çelebi evladından bir hayli zevat medfûndur.[10]

Celaleddin Ergûn Çelebi'nin Kabri

Şeyhleri

Bu meşâyihden ayrı olarak Kütahya Mevlevîhânesi'nde birçok değerli insanın hizmet hatıraları vardır. Pesendî Hacı Ali Dede, Seyyid Ebûbekir Dede, Seyyid Sahîh Ahmed Dede, Talat Paşa, Fatma Hatun, Ahmet Remzi Akyürek (Remzi Dede) bunlardandır.

Türbede medfun bulunan zatlar

Hâmûşân haziresinde bulunanlar

Kaynakça

  1. ↑ Uzunçarşılı, İ.H. "Kütahya Şehri", İstanbul 1932, s.19, 23)
  2. ↑ Sakıp Dede, Sefine, I/524; Ayrıca bkz. Kütahya Mevlevi-hanesi post-nişin vekili Hasan Ulvi el-Mevlevi'nin, Huzur'a sunduğu 22. Kanun-ı Evvel 1327 tarihli maruzatı (Konya Mevlana Dergahı Gazine-i Evrak, zarf: 51, Belge.:29
  3. ↑ Varlık, M.Ç, Germiyan-oğulları Tarihi, Ankara 1974, s.46; Göçer, S. Afyon İli Tarihi, İzmir 1971, 1/330
  4. ↑ Altun, A. "Kütahya'nın Türk Devri Mimarisi", Kütahya, İstanbul 1981-1982, s. 270-275.
  5. ↑ Hasan Ulvi'nin mezkur maruzatı
  6. ↑ Yıldız, H.D. "Kütahya'nın Tarihçesi", Kütahya, (Atatürk'ün Doğumunun 100. Yılına Armağan), İstanbul 1981-1982, s.41
  7. ↑ Sakıp Dede, Sefine, I/524. Gölpınarlı, A. Mevlana'dan Sonra Mevlevilik, İstanbul 1953, 122
  8. ↑ Varlık M.Ç. Germiyan-oğulları Tarihi, s.65
  9. ↑ Bu fermanın sureti 1251 Safer (Mayıs 1835) tarihiyle mahkemei şer'iyye sicilinde vardır
  10. ↑ Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Kütahya Şehri, İstanbul Devlet Matbaası, 1932, s, 148-149
  11. ↑ Hasan Ulvi el-Mevlevi'nin maruzatı. Mevlana'dan Sonra Mevlevilik, 122-125, Hasan Ulvi Dede. Konya Kevlana Dergahı Hazine-i Evrak Arşivi, Zarf: 51, Belge:29
  12. ↑ Hasan Ulvi el-Mevlevî Marûzatı
  13. ↑ Sefercioğlu, N Mevlana Bibliyografyası, 2 (Yazmalar), İş Bankası Kültür Yayınları Edebiyat Dizisi, 34/2, 1974, Ankara s.294-297
  14. ↑ Abdurrahman Doğan, Kütahya Erguniyye Mevlevîhânesi, Kütahya Belediyesi Kültür Yayınları ve Sır Yayıncılık, 2006, sayfa, 28-29
  15. ↑ Abdurrahman Doğan, Kütahya Erguniyye Mevlevîhânesi, Kütahya Belediyesi Kültür Yayınları ve Sır Yayıncılık, 2006, sayfa, 39
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/8/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.