Kızıl (şehir)
| Kızıl Кызыл (Tuvaca) Кызыл (Rusça) |
|||
 Kızıl şehri merkezinden görünüm |
|||
|
|||
| Koordinatlar: 51°43′K 94°37′D / 51.717°K 94.617°D | |||
| Ülke |  Tuva |
||
|---|---|---|---|
| Bölge | Tuva | ||
| İl | Kızıl | ||
| Yönetim | |||
| - Belediye başkanı | Vladislav Hovalıg | ||
| - Vali | |||
| En düşük rakım | 0 m (0 ft) | ||
| Nüfus | |||
| - Toplam | 108 306 | ||
| Zaman dilimi | DAZD (+7) | ||
| Alan kodu | (+7) 39422 | ||
| İnternet sitesi: http://www.doge.ru/ | |||
Kızıl (Tuvaca ve Rusça: Кызыл). Rusya’da, Tuva Cumhuriyeti'nin başkenti. Kızıl, pek çok Türkî dilde ve Ana-Türkî dilinde olduğu gibi Tuvaca'da da “kırmızı” anlamına gelir. Kentin nüfusu: 104.105 (2002) iken 110.000 (2010)[1] olmuştur.
Kızıl, Yenisey Irmağı üzerinde kuruludur. Kent, Tuva'nın idari, sosyal ve kültür merkezidir. Parlamento Binası, Ulusal Tiyatro ve Uluslararası Höömey Bilim Merkezi buradadır. “Höömey”de Tuva'da gırtlaktan söylenen şarkı biçimi olan höömey araştırmaları yapılmakta ve öğretilmektedir.
Kızıl, 1914'te Belotsarsk (Белоцарск) adıyla kuruldu; 1918'de Hem-Beldir (Хем-Белдыр) yani "iki akarsunun bütünleştiği yer" , 1926'da da bugünkü adını aldı. Kızıl Havalimanı, kenti havayoluyla başka kentlere bağlar.
Coğrafi Konumu
Asya kıtasının coğrafik olarak tam ortası Kızıl şehridir. Bu sebeple Küçük Yenisey akarsuyu ve Büyük Yenisey akarsuyunun şehir ile kesiştiği yerde dikilitaş kurulmuştur. Bu anıt 1964 yılında Asyanın ortasını işaret etmek için dikilmiş ve buraya da Asyanın merkezi (Tuvacada Азияның төвү) adı verilmiştir.
Ulaşım
Kızıl şehri bütün şehirler ve kojuun (кожуун) adı verilen bölgeleri ile asfalt yol ile bağlıdır. Tüm ülke genelinde uzanan bu A-162 yolu ve ayrıca sınır ötesine uzanan federal yol olarak bilinen M-54 bulunur. M-54 yolu aracılığı ile Abakan, Novosibirsk, Kızılyar (Krasnoyarsk),Tomsk ve İrkutsk gibi özerk cumhuriyet dışındaki şehirlere düzenli seferler yapılmaktadır. Kızıl havalimanı uçak seferleri, Kızılyar (Krasnoyarsk), Novosibirsk, İrkutsk şehirlerine gerçekleşmektedir. Türkiye'den Kızıl şehrine doğrudan bir uçuş henüz yoktur.
Motorlu gemi «Zarya-267» «Yevrotek» firması Uluğ Yenisey (Biy-Hem) akarsuyu boyuca Kızıl — Sevi — Sıstıg - Hem — Irban — İy — Toora-Hem istikametindedir..
Kızıl şehrini Abakan şehrine bağlayacak demiryolu yapımı proje halindedir. Türk Dünyası Demir Yolu Ulaşım projesi de uygulamaya geçtiğinde Moğolistan'ın batı tarafındaki Bayan-Ölgeyli Türklerin yaşadığı yer ve Kazakistan'ın Öskemen şehri ile bağlantılı demiryolu olabilecektir.
Medya Basın Yayın - İnternet İletişim
Kızıl şehrinde operator olarak — «Beeline=Bilayn», «MTS», «Megafon»,«ЕТК» (ETK= Yenisey Telekom), vardır. İnternet alanında kalite için Sibirtelekom çalışmalarını sürdürmektedir.
Gazete ve Dergiler
- Gençlik Dergisi «Ты & Я» (Türkçe: Sen ve Ben) Ağustos 2008'den beri.
- Gazete «Плюс Информ» Plus İnform 1993'ten beri başka bir ad ile çıkarken, daha sonra 2001'den günümüze Plus İnform olrak «Плюс Информ» çıkmıştır. Tiraj 15000 adet.
- Gazete Risk Tranzit «Риск Транзит» Tiraj 3000-5000 adet. 2007, 2008 yıllarında Risk ve Risk Ekspress «Риск» ve «Риск экспресс» olarak çıkmıştır.
- Gazete Merkezi Asya «Центр Азии» 2 Şubat 1991'den başlamıştır. Tiraj 4265 adet.
- Gazete Tuva Kuryesi «Тувинский курьер». Tiraj 1250 adet.
- En eski gazete Tuva Hakikatleri «Тувинская правда». Tiraj 2600 adet.
- Gazete Efir «Эфир». Tiraj 10300 adet.
- Gazete Şın (Hakikat) «Шын» (Rusçası Pravda «Правда»). Tiraj 8092 adet.
- Gazete Arattın Sözü «Араттың Сөзү» (Rusçası Slovo Arata, «Слово Арата»)
- Gazete Tıva Cumhuriyeti «Тыва Республика». Tiraj 1000 adet.
- Gazete Tuva Haberleri «Известия Тувы».
- Öğretmen Dergisi Başkı «Башкы» (Rusçası Uçitel, «Учитель»).
Tarih
Kızıl, 1914'te Belotsarsk (Rusçası: Белоцарск= Beyazlar; Çarlık tarafı olanları işaret etmekte) adıyla kuruldu; 1918'de Khem-Beldiri (Хем-Белдири), 1926'da da bugünkü adı Kızıl'ı aldı. Kızıl; kırmızı demek olup Kızılları ; Çarlık tarafı olmayanları işaret ediyor. Kızıl Havalimanı, kenti havayoluyla başka kentlere bağlar.
Kızıl, tarihin ilk Orhun Yazıtları'nın bulunduğu yeridir.
1980'lerin sonunda, Kızıl Nobel Ödülü ödüllü fizikçi Richard Feynmanile arkadaşı macera olarak Tuva'ya ulaşmak için Ralph Leighton tarafından ziyaret edildi. Önce, yolculuk kitapta kronik olan Tıva veya Döş!. Tuva ulaşmasına rağmen Feynman öldü
Eylül 2004 yılında Kızıl şehrinin 90. yılı ve Tuva Cumhuriyetinin Sovyetler Birliğine bağlanmasının 60. yılı kutlama yıldönümü olmuştur.
Diplomatik Kuruluşlar
Kızıl şehrinde Moğolistan'ın büyük elçiliği bulunmaktadır. Büyükekçilik binası İnternatsionalnaya caddesi üzerinde No: 9'da yer almaktadır. Türkiye'nin ise henüz bir büyükelçisi olmaması iki soydaş halkın bağlantısında güçlükler çıkarmaktadır.
İklim
Şehir İklimi |Kızıl|Kaynak =Kızılİklimi
Turizm
Çeder kurortu Tandı bölgesinde Çeder gölü kıyısında ve Kızıl şehrinde 45 km uzaklıkta yer alır. Deniz seviyesinden 564 m yükseklikte bulunur. Üş-Beldir kurortu(resort), Kaa-Hem bölgesinde yer alır.Kızıl şehrinden 360 km mesafededir. Tıva Cumhuriyetinin doğusunda yeşil alanlarla kaplı bir dağ eteğinde ve 1127 m yüksekliktedir. Şişhid-Göl diye adlandırılmış bir akarsuyun sağ cenahında bulunur.
Kardeş Şehirler
Kızıl şehrinin eski armaları
_(1974).png)
.png)
Fotoğraf galerisi
Kızıl şehrinin eskileri-Yaşlılar
Başkent Kızılda ana cadde
Kızıl şehrindeki Ulug Kural (Büyük Kurultay)
Tuva Millî Müzesi
Kızıl şehrinde kültürel bir ög (ev) görünümü
Kızıl şehrinin bahadır oğulları
V. Kök-ool (Gök-Oğul) Müzik-Drama Tiyatrosu
Kaynakça
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg.png)