Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi
| Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi | |
|---|---|
|
Lefkoşa şehir merkezi | |
| Para birimi | Türk lirası (TRY) |
| Mali yıl | Takvim yılı |
| Ticaret organizasyonları | Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (gözlemci)[1] |
| İstatistikler | |
| GSYİH | 4.273 milyon $ (Nominal, 2014 tahminleri)[2] |
| GSYİH büyüme |
 3.7% (2014)[2] |
| Kişi başı GSYİH | 15,302 $ (Nominal, 2013)[2] |
| Enflasyon (TÜFE) | %3.18 (Haziran 2015)[3] |
| İşsizlik | %8.3[4] |
| Ana endüstriler | turizm, eğitim, tarım |
| Dış ticaret | |
| İhracat |
131 milyon $ (2014)[5] |
| İhraç malları | Mandıra ürünleri, çiğ ve işlenmiş narenciye, rakı, hurda, tavuk, patates |
| Ana ihracat ortakları |
 Türkiye Orta Doğu Arap ülkeleri |
| İthalat |
1.512 milyar $[5] |
| Ana ithalat ortakları |
Türkiye Avrupa Birliği |
| Kamu maliyesi | |
| Diğer bir bilgi verilmemiş, değerlerin tümü ABD Doları ile ifade edilmiştir. | |
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti para birimi olarak Türk Lirası'nı kullanır.
KKTC'nin 2010 yılı gayri safi milli hasılası (GSMH) 5567.1 milyon TL'dir (3686 milyon dolar).[6] Ülkenin 2010 yılı itibarı ile bütçesi 2.66 milyar TL olup bunun %32.6'sını Türkiye'den gelen ekonomik yardımlar oluşturmaktadır. Bu yardımların 2010 itibarı ile toplam miktarı 867,062,467 TL'dir.[7] İşsizlik oranı 2009 yılı itibarı ile %12.40'tır.[8] 2009 yılında 71.1 milyon ABD doları ihracata karşılık 1326.2 milyon dolar ithalat yapılmıştır.[8]
2011 itibarıyla yılda yaklaşık 400 milyon dolar turizmden, 400 milyon dolar da eğitim sektöründen elde edilmektedir.[9]
Ekonomik veriler
Dış ticaret
2010 yılında 1,694,180,655 dolarlık ithalata karşılık 96,419,909 dolarlık ihracat yapan KKTC'nin 1.507 milyar dolarlık ticaret açığı bulunmaktaydı.[10] İhracatın ithalatı karşılama oranı 2002 yılında yaklaşık %15 iken bunu takip eden dört yılda devamlı düşüş göstermiş; 2003 yılında %10'a, 2006 yılında yaklaşık %5'e düşmüştür. Bu dönemden itibaren oran %4-6 aralığında seyretmiştir ve 2010 yılında da yaklaşık %6 olarak gerçekleşmiştir.[11] 2010 yılı ihracatının %47'si Türkiye'ye, %32'si İslam ülkelerine, %12'si Avrupa Birliği'nde, %5'i diğer Avrupa ülkelerine ve %4'ü diğer ülkelere yapılmıştır.[12]
Ülkeye ithal edilen en önemli mal taşıt araçlarıdır. 2010 yılında 117.32 milyon dolarlık taşıt aracı ithalatı yapılmıştır. Bu rakam 2007 yılında 142.26 milyon dolarken 2008 yılında 135.49 milyon dolara düşmüş, 2009 yılında 110.73 milyon dolara gerilemiş, 2010 yılındaysa yükselmiştir.[10]
Ülke ihracatında en önemli yeri narenciye ve süt ürünleri tutmaktadır. 2010 yılında narenciye 27,166,238 dolarla ülke ihracatında birinci sırada yer alırken süt ürünleri 25,826,381 dolarla takip etmekteydi. Aşağıda ihracatın mallara göre dağılımı bulunmaktadır (2010 yılındaki sıralamaya göre):
| KKTC ihracatının mallara göre dağılımı (ABD doları)[13] | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | ||||||||
| Narenciye | 22,692,324 | 20,502,086 | 13,910,934 | 27,166,238 | |||||||
| Süt ürünleri | 20,650,394 | 21,628,852 | 20,074,239 | 25,836,381 | |||||||
| Rakı | 4,482,406 | 6,653,821 | 8,413,631 | 7,669,936 | |||||||
| Hurdalar | 8,141,653 | 7,283,664 | 4,237,831 | 6,477,316 | |||||||
| Konfeksiyon | 6,790,020 | 3,727,264 | 2,326,900 | 4,022,957 | |||||||
| Narenciye konsantresi | 3,192,255 | 662,939 | 1,746,922 | 3,007,110 | |||||||
| Alçı taşı | 1,894,924 | 3,927,030 | 2,490,925 | 1,889,140 | |||||||
| İlaçlar | 955,693 | 1,009,966 | 649,465 | 1,573,599 | |||||||
| Deriler | 1,269,816 | 908,411 | 594,751 | 461,562 | |||||||
| Diğer ürünler | 8,975,744 | 6,354,090 | 9,002,188 | 12,579,609 | |||||||
| Kıbrıs Cumhuriyeti'ne yapılan ihracat | 4,639,584 | 11,006,015 | 7,615,978 | 5,746,061 | |||||||
| Toplam | 83,684,813 | 83,664,138 | 71,063,766 | 96,419,909 | |||||||
İstihdam
| İstihdamdaki gelişmeler (2004-2008)[14] | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | |||||||
| Çalışma Çağındaki Nüfus | 178,117 | 185,455 | 190,423 | 197,660 | 201,796 | ||||||
| İşgücü | 96,592 | 93,248 | 101,366 | 99,149 | 101,104 | ||||||
| İstihdam | 86,914 | 85,583 | 91,815 | 89,787 | 91,223 | ||||||
| İşsiz | 9678 | 7665 | 9522 | 9361 | 9881 | ||||||
| Kıbrıs Cumhuriyeti'nde çalışanlar | 4655 | 3919 | 4093 | 2643 | 3252 | ||||||
| İşgücüne katılma oranı (%) | 54.2 | 50.3 | 53.2 | 50.2 | 50.1 | ||||||
| İstihdam oranı (%) | 48.8 | 46.1 | 48.2 | 45.4 | 45.2 | ||||||
| İşsizlik oranı (%) | 10.0 | 8.2 | 9.4 | 9.4 | 9.8 | ||||||
| Genç nüfustaki işsizlik oranı (%) | 22.3 | 26.3 | 23.8 | 22.8 | 24.7 | ||||||
Vergi gelirleri dağılımı
| Vergi gelirleri dağılımı (milyon TL)[15] | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Vergi türü | 2008 | 2009 (tahmini) | Değişim (%) | ||||||||
| Gelir vergisi | 264 | 296 | 12 | ||||||||
| Kurumlar vergisi | 143 | 126 | -12 | ||||||||
| Dahilde alınan KDV | 141 | 136 | -4 | ||||||||
| Uluslararası Ticaret ve Muamele Vergileri | 283 | 233 | -18 | ||||||||
| Diğer | 332 | 297 | -11 | ||||||||
| Toplam | 1163 | 1088 | -6 | ||||||||
Kaynakça
- ↑ ECO Secretariat ECO Secretary General Meets the Representatives of Turkish Cyprus State in Tehran (İngilizce)
- 1 2 3 "KKTC". Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı. 17 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151017204605/http://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/home/disIliskiler/ulkeler/ulke-detay/KKTC;jsessionid=GS7VrcKEc1o6yd5UlOZhSIoh1K3ejD71nzGDyj5CcmUWENtuLSlV!-1231570490?_afrLoop=322898295967035&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=null. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016.
- ↑ "2008=100 TEMEL YILI TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİNİN 2015 HAZİRAN AYI SONUÇLARI". Devlet Planlama Örgütü. http://www.devplan.org/T%C3%BCfe/Endeks/Tur/2015/Tufe-2015-6.pdf. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016.
- ↑ "En yüksek işsizlik oranı Güzelyurt’ta". Kıbrıs Postası. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151221003730/http://www.kibrispostasi.com/index.php/cat/35/news/162469/PageName/KIBRIS_HABERLERI. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016.
- 1 2 "KKTC Merkez Bankası 2014 IV. Çeyrek Raporu". KKTC Merkez Bankası. ss. 9-10. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150322010518/http://kktcmerkezbankasi.org/sites/default/files/yayinlar/bulten/bulten-2014-4_0.pdf. Erişim tarihi: 29 Şubat 2016.
- ↑ Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı. KKTC Ekonomi Durum Raporu 2010. s. sf. 9-10.
- ↑ Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı. KKTC Ekonomi Durum Raporu 2010. s. sf. 87-95.
- 1 2 KKTC Devlet Planlama Örgütü. Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 2009. s. sf. 2-3.
- ↑ Ocakoğlu, Günseli Ö. İşadamları Kuzey Kıbrıs'a çıkarma yaptı (Zaman Gazetesi) Erişim tarihi: 25 Haziran 2012.
- 1 2 KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. s. sf. V.
- ↑ KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. s. sf. II.
- ↑ KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. s. sf. IV.
- ↑ KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. s. sf. VI.
- ↑ KKTC Devleti. 2010-2012 Kamunun Etkinliğinin ve Özel Sektörün Rekabet Gücünün Artırılması Programı. s. 7.
- ↑ KKTC Devleti. 2010-2012 Kamunun Etkinliğinin ve Özel Sektörün Rekabet Gücünün Artırılması Programı. s. 19.
| ||||||||||||||