Müctehid
| Fıkıh usûlü |
|---|
| Fıkıh |
| Ahkam |
| Dini unvanlar |
Müctehid (Arapça: مُجْتَهِد), Arapça bir terimdir. İslam dininde, bir konu hakkında var olan delilleri inceleyerek hüküm çıkartan din adamlarına verilen isimdir. Müctehidlerin yaptıkları işe ise dinde ictihâd denmekte.
Terimin kökeni Arapça 'cehd' kelimesine dayanır. Cehd Arapça'da zorluk ve zor olan bir şeyi ifade eder ki müctehid de tüm elde olan verileri zorlayarak bir konunun doğrusunu bulmaya çalışan anlamına gelir.
İslam alimleri, bir konunun din açısından hüküm değerlendirilmesini iki guruba ayırırlar. Birincisi açık olan hükümlerdir ki bunlar hemen herkesin anlayabileceği meselelerdir. İkincisi ise sadece din konularında uzman kişilerin incelemesiyle açığa çıkabilecek hükümlerdir ki müctehidlerin ilgi alanı da burada başlamaktadır.
İslamın ilk yıllarından itibaren içtihat konusunun başladığı görülmektedir. İslam alimleri tarafından Muaz hadisi buna delil olarak gösterilir ki bir kişinin veya yöneticinin dini delillere dayanarak veya kendi görüşüne göre bir konu hakkında hüküm verebileceği bu hadisle anlaşılmıştır. Fakat hadisin gerçekliğinin İslam alimleri arasında tartışmalı olduğunu da belirtmek gerek. Söz konusu hadis şudur:
... Resulullah, Muaz'ı Yemen'e gönderirken ona :
- Neyle hükmedeceksin? dedi.
Muaz :
- Allah’ın kitabına göre hükmedeceğim, dedi.
Allah Resulü:
- Allah’ın kitabında bulamazsan neyle hükmedeceksin? dedi.
Muaz:
- Resulünün sünnetine göre hükmederim, dedi.
Resulullah: - Resulünün sünnetinde yoksa ne yapacaksın? dedi.
Muaz:
- Kendi reyimle içtihad ederim,dedi.
Allah Resulü bu sözlerden sonra şöyle dedi :
- Resulullah'ın elçisini muvaffak kılan Allah’a hamdolsun.[1]