Rhaetia
Raetia (bazen Rhaetia olarak da çevirilir), Batıda Helvetya, Doğuda Noricum, Kuzeyde Vindelicia ve Güneyde Cisalpine Gaul eyaletleriyle çevrili Roma İmparatorluğu eyaleti. Günümüzde bu bölge, kabaca Doğu ve orta İsviçre (Yukarı Ren ve Konstanz Gölü'de dahil), Güney Bavyera ve Yukarı Swabya, Vorarlberg, Tirol'ün büyük bir bölümü ve Lombardiya'nın bir bölümünü kapsar. Raetia'nın Kuzey sınırı Limes Germanicus'un bir parçasıydı ve Tuna'ya kadar 166 km boyunca uzanırdı. Raetia'nın İtalya ile bağlantısı, Alp dağlarındaki Resia geçidi üzerinden Via Claudia Augusta (Claudia Augusta yolu) ile sağlanırdı.
Tarihi
Kayıtlarda, Alpin kabileleri arasında en güçlü ve savaşçı kabile olarak geçen Raetia'lıların kökenleri hakkında çok az şey bilinir. Livy bunların (Ab Urbe Condita v. 33) Etrüsk kökenli olduklarına inanır (Niebuhr ve Mommsen'de bu fikre katılırlar). Justin (xx. 5) ve Yaşlı Pliny (Naturalis Historia, iii. 24, 133) tarafından aktarılan bir efsane, bu halkların Po nehri etrafındaki düzlüklerde yaşarken Galya'lıların işgali sırasında dağlara sürüldüklerini ve isimlerini liderleri Raetus'tan aldıklarını aktarır; daha mantıklı bir türetme önerisi ise rait kelimesinin Keltçe "dağlık alan" anlamına geldiği ve ismin buradan türediği şeklindedir. Bölge Romalılar tarafından tanınmaya başladığında Etrüsk kökenli oldukları kabul edilse bile, Kelt kabileleri bu bölgenin sahibiydiler ve yerli halkla o kadar kaynaşmışlardı ki Raetia'lılar ileriki zamanlarda Kelt olmayan kabileler (Lepontii, Euganei) aralarında yerleşmiş oldukları halde Kelt olarak kabul edilmişlerdi.
Batı Avusturya'nın modern yerlileri arasında (bir Raetia bölgesi), Etrüsk uygarlığının etkisi altındaki bölgelerde yüksek görülüş sıklığı olan Y-kromozom Haplogroup G görülme oranı görece yüksektir.
Raetialılardan ilk bahseden (sadece tesadüf olarak) Polybius'tur (Histories xxxiv. 10, iS) ve haklarında Cumhuriyet dönemi sonuna kadar pek bir bilgi yoktur. Biraz şüpheli olsa da özgürlüklerini, bölge M.S. 15 yılında Tiberius ve Drusus tarafından zaptedilene kadar korumuşlardır (karşılaştırma Horace, Odes, iv. 4 and 14).
Raetia başlangıçta bağımsız bir eyalet olarak düzenlendi ancak M.S. 1. yüzyıl sonlarına doğru Vindelicia da bu eyaletin sınırları içine dahil edildi; bu yüzden Tacitus (Germania, 41) Augusta Vindelicorum adlı bölgeden (Augsburg) "Raetia eyaletinin bir Kolonisi" diye bahseder. Tüm eyaletin yönetimi (Vindelicia dahil) ilk olarak bir askeri prefect'e emanetken sonradan bir procurator tarafından yürütülmüştür; eyaletin sınırları içerisinde konuşlu bir Lejyon olmamıştır ve koruması, M.S. 2. yüzyıla kadar yerel birlikler ve militia tarafından sağlanmıştır.
Marcus Aurelius'un saltanatı sırasında, Raetia M.S. 179 yılıyla birlikte Castra Regina'da (Regensburg) konuşlu Lejyon III Italica'nın komutanı tarafından yönetilmiştir. İmparator Diokletian zamanında Raetia, vicarius Italiae piskoposluk bölgesinin bir parçası haline geldi ve Raetia prima ve Raetia secunda (her biri bir praeses altında) adında iki alt parçaya bölündü. Eski Raetia olarak kastedilen bölge Vindelicia'dır. Bu bölgeler arasındaki sınır net olarak tanımlanamamıştır ancak genellikle lacus Brigantinus adlı gölden (Konstanz Gölü) Oenus nehrine (Inn nehri) yönünde Doğuya doğru çizilen bir hat olarak kabul edilir.
Batı Roma İmparatorluğu'nun son yıllarında, bölge metruk bir haldedir ve Büyük Theodoric zamanında Ostrogotlar tarafından işgal edilmiştir.
Ekonomisi
Bölge oldukça dağlık bir arazi yapısına sahipti ve yerli halk yağma seferleriyle meşgul olmadığı zamanlarda hayvan yetiştiriciliği, kerestecilik ve tarımla uğraşırdı. Bazı vadiler zengin ve verimliydi, böylece mısır yetiştirmek ve şarap üretmek mümkündü. Şaraplarının kalitesi İtalya'daki herhangi bir şaraptan farksızdı. Hatta Augustus'un Raetia şarabını tüm diğer şaraplara tercih ettiği söylenir. Kayda değer ticaret ürünleri bal, balmumu ve peynir olarak sayılabilir.
İnsan coğrafyası
Raetia'nın başlıca şehirleri (Vindelicia hariç) Tridentum (Trento) ve Curia'dır (Coire ya da Chur). Eyalet, Biri Verona ve Tridentum'dan, Brenner geçidi üzerinden Innsbruck ve orandan da Augusta Vindelicorum'a (Augsburg) uzanan, diğeride Brigantium (Bregenz), Chur ve Chiavenna'dan Como ve Milan'a uzanan Roma İmparatorluğunun iki ana aksının kesişme noktasında bulunmaktaydı.
Rätikon dağ sırası adını Raetia'dan alır.
Çeviri kaynağı
| ||||||||
